گردش آب در ایران

میزان مصرف آب کشاورزی کشورمان ۹۰درصد، بخش آشامیدنی ۸درصد و بخش صنعت و معدن ۲درصد است در حالی که این عدد در کشورهای توسعه یافته شامل کشاورزی ۳۰ درصد، آشامیدنی و بهداشت ۱۱ درصد و بخش صنعت و معدن ۵۹ درصد است.علاوه بر توزیع ناهمگون مصرف آب، بارندگی هم توزیع متعادلی ندارد به طوری که یک درصد از مساحت ایران بارشی بیش از ۱۰۰۰ میلی‌متر دارد و میزان بارندگی در مناطقی چون حوضه آبریز شرق کشور حدود ۱۴۸میلی‌متر است. همین توزیع ناهمگون موجب شده است بخش‌های مرکزی کشور که با وجود 2رشته کوه البرز و زاگرس میزبان ابرهای باران‌زا از شمال و غرب نیستند، برای تامین آب مشکلاتی داشته باشند.  انتقال آب بین حوضه‌ای، سدسازی روی بالادست رودخانه‌ها و طرح‌های این چنینی سال‌هاست به عنوان راهکار تامین آب اجرا می‌شود. هرچند هدف اصلی این طرح‌ها در ظاهر تامین آب آشامیدنی است، اما در واقعیت توسعه کشاورزی و بخش صنعت رخ می‌دهد. هرچند مجلس شورای اسلامی طی سال‌های گذشته بارها درباره ممنوعیت طرح‌های انتقال آب از حوضه‌های آبریز کشور و انتقال آب بین حوضه‌ای تاکید کرده، اما طرح‌های انتقال آب در بسیاری از استان‌ها در دست انجام است که مهم‌ترین آ‌ن‌ها در حال حاضر را می‌توان انتقال آب از خلیج‌فارس به کرمان و تونل بهشت‌آباد دانست. یونسکو برای طرح‌های انتقال آب بین‌ حوضه‌ای معیارهایی دارد و از دیدگاه توسعه پایدار هم شروطی برای این انتقال در نظر گرفته شده است، اما از دیدگاه کارشناسان محیط‌زیست در طرح‌های انتقال آب بین حوضه‌ای ایران با بدترین شیوه انتقال مواجه هستیم که تبعاتی بزرگتر از سدسازی داشته‌اند. 

سیستان و بلوچستان
 بسیاری از روستاهای سیستان و بلوچستان از داشتن شبکه آب سالم و بهداشتی محروم هستند و کمبود آب همه بخش‌ها را تحت تاثیر قرار داده است. به همین دلیل طرح‌های مختلفی برای انتقال و تامین آب در این استان در نظر گرفته شده که مهم‌ترین آن طرح انتقال آب از دریای عمان است.اولویت طرح انتقال آب از دریای عمان به شهرستان چابهار، اما هدف نهایی پروژه تامین آب شیرین پایدار برای سراسر استان است. میزان کمبود آب سیستان و بلوچستان در افق سال ۱۴۲۰ معادل ۸۵۶ میلیون مترمکعب است که تامین ۷۵۵ میلیون متر مکعب از این حجم از محل طرح انتقال آب دریای عمان برنامه‌ریزی شده است.همچنین 2طرح انتقال آبی از منابع داخلی استان شامل انتقال آب از سد تهلاب از میرجاوه به شهر زاهدان و انتقال آب سد ماشکید علیا به شهرهای سیب و سوران، مهرستان و هیدوج در دست اجراست.

مازندران
76درصد منابع آب مازندران سطحی و 24درصد زیرزمینی است. چاه‌ها، آب‌بندان‌ها و سدها مهم‌ترین منابع تأمین آب مورد نیاز در مازندران هستند. حدود 147هزار چاه مجاز و غیرمجاز، 2 سد بزرگ، 6 سد کوچک و حدود 800 آب‌بندان تأمین آب مورد نیاز برای بخش‌های مختلف آشامیدنی، صنعتی و کشاورزی مازندران را بر عهده دارند. بخش اصلی مصرف آب در مازندران با سهم 90 درصدی به حوزه کشاورزی اختصاص دارد. در بخش آب آشامیدنی هم 88درصد آب آشامیدنی مازندران از چاه‌ها و بقیه از 2 سد سلیمان‌تنگه و البرز تأمین می‌شود. در مازندران یک طرح انتقال بین‌حوضه‌ای درون‌استانی از چالوس به دشت هراز وجود دارد که سال 1374 آغاز شد، اما هنوز تکمیل نشده است. اما انتقال آب از برخی منابع حوضه مازندران به استان سمنان سال‌هاست که انجام می‌شود و همچنان طرح‌هایی برای گسترش آن مطرح است.

 گلستان
بیشترین آب مصرفی گلستان معادل ۸۸ درصد مربوط به بخش کشاورزی است و فقط ۹ درصد آن در حوزه آب آشامیدنی و 3 درصد در بخش صنعت مصرف می‌شود. ۹۶ درصد آب آشامیدنی استان از چاه‌ها تامین می‌شود. گلستان استانی کشاورزی و تامین آب آن هم متکی به چاه‌هاست. بهره‌برداری بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی به ویژه در زمان افزایش دمای هوا و کاهش بارندگی‌ها، این استان را دچار کم آبی کرده است و برخی از اراضی شمالی استان به علت دسترسی نداشتن به آب زیر کشت نمی‌رود که قرار است با تحقق پروژه انتقال آب در این اراضی محصولات استراتژیک کاشته شود. در فروردین امسال مطالعه‌های اجرایی طرح انتقال آب دریای خزر به اراضی نیمه شور شمال گلستان با گنجاندن اعتبار لازم در بودجه ۱۴۰۰ توسط مجلس آغاز شده است و مردم این استان در انتظار تصویب و اجرای این طرح هستند.

کهگیلویه و بویراحمد
کهگیلویه‌وبویراحمد به سرزمین رودهای خروشان معروف است و با وجود تولید ۱۰ درصد از روان‌آب های کشور ، ۵۷ رودخانه به طول 1400 کیلومتر و ۱۱ هزار کیلومتر آب‌راه هنوز با چالش تامین آب مواجه است. هرچند طبق اعلام مسئولان آبفای این استان، شاخص جمعیت برخوردار از آب آشامیدنی در استان بالاتر از میانگین کشوری و بیش از 75 درصد است. تقریبا نیمی از آب آشامیدنی مورد نیاز استان از منابع آبی زیرزمینی تامین می‌شود و در حال حاضر با توجه به شرایط خشکسالی ۱۲۵ روستا و مناطق عشایری استان با تنش آبی رو به‌رو هستند.قرار بود آب آشامیدنی 4 شهر این استان از سد کوثر تامین شود که اجرای آن طولانی شده. سد کوثر، آب آشامیدنی 2 میلیون و ۵۰۰ هزار نفر از مردم فارس، هرمزگان، بوشهر، خوزستان و شهرستان گچساران را تأمین می‌کند و آب آن از سرچشمه‌های زاگرس در خود استان تامین می‌شود. مصرف آب در بخش کشاورزی استان بیش از 90 درصد است.

 مرکزی 
85 درصد آب مصرفی در مرکزی از منابع زیرزمینی و 15 درصد از آب‌های سطحی تأمین می‌شود. 91 درصد از مصرف آب در بخش کشاورزی، 4 درصد در بخش صنعت و خدمات و 5 درصد در بخش مصارف خانگی است. کسری مخازن آب در این استان به حدی است که منابع زیرزمینی سالانه بیش از 35 سانتی‌متر افت می‌کند. امسال که بارندگی در استان مرکزی در مقایسه با سال گذشته 45 درصد و 22 درصد نسبت به بلندمدت کاهش یافته و نیز منابع زیرزمینی با افت شدید مواجه است، نگرانی برای تأمین آب آشامیدنی تعدادی از شهرها و 40 روستا در استان مرکزی شدت یافته است. مسئولان استان مرکزی برای گذر از این بحران در تلاش هستند حجم بالای آب مصرفی در بخش کشاورزی را مدیریت کنند تا در بخش مصارف خانگی با کمبود آب مواجه نشوند.

 خوزستان
خوزستان را شاید بتوان پرچالش‌ترین استان در انتقال آب بین حوضه‌ای دانست؛ تاکنون ۱۰ طرح انتقال آب از سرشاخه‌های کارون بزرگ (کارون و دز) به فلات مرکزی اجرا شده یا در حال اجراست که علاوه بر خشکی هامون و تالاب‌های خوزستان مشکلات اقتصادی و اجتماعی زیادی برای این استان ایجاد کرده. بنابراعلام مسئولان، بیش از 70 درصد آب آشامیدنی خوزستان از آب‌های سطحی تامین می‌شود و بقیه از منابع زیرزمینی. مصرف آب آشامیدنی و کشاورزی در این استان بالاست به طوری که طبق ادعای مسئولان تا همین چند سال پیش سرانه مصرف آشامینی 60 درصد بیشتر از سرانه کشوری بوده است. این آمار در شرایطی مطرح می‌شود که کیفیت پایین آب و آلودگی آن از چالش‌های مهم این استان است. از سوی دیگر،‌ بنابر آمار اعلام شده از سوی استانداری،‌ خوزستان حدود ۱۳ درصد آب مصرفی کشاورزی کل کشور را مصرف می‌کند.

قم
قم بزرگ‌ترین طرح انتقال بین حوضه‌ای آب را در طول تاریخ ایران تجربه کرده؛ طرح انتقال آب از سرشاخه‌های دز. به گفته معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه‌ای قم، بیش از 70 درصد آب آشامیدنی استان از سرشاخه‌های دز تأمین می‌شود.اگرچه افق طرح انتقال آب از سرشاخه‌های دز به قم سال 1425 است، اما با روند مصرف فعلی آب، تأمین آب آشامیدنی قم از منابع موجود در افق 1405 پاسخگوی نیاز نخواهد بود. سهم بخش کشاورزی 76 درصد، سهم آشامیدنی 19 درصد و سهم بخش صنعت و خدمات 5 درصد از منابع آب زیرزمینی و سطح است.قم به دلیل قرارگرفتن در حاشیه کویر با مسأله کم‌آبی شدید مواجه است. به همین دلیل آب مورد نیاز این استان از طرح‌های انتقال آب بین حوضه‌ای تأمین می‌شود.

آذربایجان شرقی 
حدود 55درصد آب آشامیدنی مورد نیاز تبریز از زرینه‌رود است که از آذربایجان غربی جاری می‌شود. چاه‌های موجود در دامنه شمالی سهند، شرق تبریز و محدوده شهر ۳۱درصد، سد نهند ۱۳درصد و قنوات تبریز حدود یک درصد آب آشامیدنی این شهر را تامین می‌کنند. البته این وضعیت درباره آب کشاورزی و صنعتی متفاوت است و بخش قابل توجهی از آب مورد نیاز کشاورزی از چاه‌های عمیق و نیمه عمیق خود استان تامین می‌شود. همچنین بخش صنعت هم نیم نگاهی به آب ورودی از رودخانه‌های فرااستانی دارد. حدود 11 تا 12درصد آب مصرفی در استان متعلق به صنعت است و 84درصد سهم بخش کشاورزی و 4 تا 5درصد در بخش آشامیدنی مصرف می‌شود.در سال‌های گذشته موضوع انتقال آب ارس به تبریز مطرح شده و در 10سال اخیر یکی از عمده اهداف دولت در استان را شامل می‌شود. 

آذربایجان غربی 
مصرف آب کشاورزی آذربایجان غربی حدود 4 هزار میلیارد متر مکعب اما سهم بخش آشامیدنی فقط 2/0 میلیارد متر مکعب و صنعت 4/0 میلیارد متر مکعب است.آذربایجان غربی در زمینه منابع آبی وضعیت بدی ندارد و حتی نیمی از آب آشامیدنی تبریز را تامین می‌کند و در حوزه‌های آب کشاورزی و صنعتی هم می‌تواند با منابع خود به نیاز بهره‌برداران پاسخ دهد، اما وجود دریاچه ارومیه در این استان موجب شده برای احیای آن دست به دامان استا‌ن‌های دیگر از جمله کردستان شود.سیلاب رودخانه زاب که مناطق مختلف کردستان را تحت تاثیر خود قرار می‌داد، قرار است در سد کانی سیب ساماندهی شود و با یک تونل آبی به دریاچه ارومیه برسد، اما انتقال آب از این رودخانه به دریاچه ارومیه با وجود وعده‌های متعدد در چند سال اخیر هنوز محقق نشده است.

زنجان
۳۵درصد از آب آشامیدنی شهرهای زنجان از آب‌های سطحی و ۶۵درصد آن از چاه‌های عمیق تامین می‌شود و در سال بیش از ۱۰۰ میلیون متر مکعب آب آشامیدنی حاصل برداشت از منابع آب‌های زیر زمینی است.در حال حاضر سد تهم به عنوان یکی از عمده‌ترین منابع آب سطحی مورد استفاده در تامین آب آشامیدنی زنجان به دلیل کاهش نزولات آسمانی و تغییر رژیم بارش‌ها از ذخیره مناسبی برخوردار نیست.با اتمام سد مخزنی مشمپا در آینده بخش اعظمی از آب آشامیدنی زنجان از این سد تامین می‌شود تا وضعیت پایداری در تامین آب شهری ایجاد شود.همچنین هدررفت آب آشامیدنی شهری در زنجان 8/23درصد است. انتقال آب بین حوضه ای در این استان وجود ندارد.

فارس
موضوع تأمین آب، اولین مساله استان فارس است زیرا وضعیت آب‌های زیرزمینی آن در معرض هشدار است و خشکسالی‌های پی در پی سال‌های اخیر بر افت آب سطح آبخوان‌ها تاثیر گذاشته. براساس آخرین طبقه‌بندی‌ها میزان مصرف حوزه کشاورزی در فارس حدود٨٠ درصد است. در کنار این حوزه مصارف خانگی در جایگاه دوم مصرف‌کنندگان آب در این استان بوده که سهم ١۵درصدی از حجم آب استان دارد و ۵ درصد هم سهم بخش صنعت از منابع آبی موجود در استان است. اواخر سال گذشته مجوز انتقال سالانه حدود ۳۰۰ میلیون مترمکعب آب خلیج‌‏فارس به فارس از وزارت نیرو اخذ شد و در فاز نخست، عملیات اجرایی انتقال ۱۵ میلیون متر مکعب آب به منطقه ویژه انرژی بر لامرد و پارسیان توسط بخش خصوصی آغاز شده است.

ایلام
90درصد از منابع آبی ایلام در بخش کشاورزی، 6درصد در بخش مصرف آشامیدنی و 4 درصد در بخش صنعت مصرف می‌شود. ۶۵درصد نیاز آب آشامیدنی شهر ایلام از سد چم‌گردلان و مابقی از چشمه‌های گل‌گل و چاه‌هاست. در ایلام ۱۵رودخانه دائمی وجود دارد و سالانه 2 میلیارد و ۴۰۰ میلیون مترمکعب روان آب در این رودخانه‌ها جاری می‌شود. 1183 کیلومتر شبکه توزیع آب در ایلام ایجاد شده که ۲۷۶ هزار و ۹۶۶ نفر را تحت پوشش قرار داده است و ۱۰۰ درصد جمعیت شهری استان از این شبکه برخوردار هستند. همچنین۱۰۰ درصد جمعیت شهری استان از آب آشامیدنی سالم و بهداشتی بهره‌مندند و بیش از ۵۳ درصد تحت پوشش خدمات فاضلاب قرار دارند.

یزد 
۶۰ درصد آب آشامیدنی استان یزد از منابع آب زیرزمینی و ۴۰ درصد از آب انتقالی یعنی از انتقال بین حوضه‌ای تامین می‌شود.با توجه به پایین بودن کیفیت منابع آب زیرزمینی یزد، آب منابع داخلی با آب انتقالی ترکیب و سپس وارد شبکه مصرف می‌شود. سختی آب آشامیدنی استان بین ۱۰۰۰ تا ۱۳۰۰ است که از نظر بهداشتی مشکلی ندارد، اما کیفیت بسیار پایینی دارد.در حال حاضر آب آشامیدنی استان یزد با خط انتقال به صورت بین حوضه‌ای تامین می‌شود. انتقال آب از خلیج فارس و دریای عمان هم در حال انجام و پیگیری است، اما این منابع برای بخش صنعت پیش‌بینی شده.۸۴ درصد آب یزد در بخش کشاورزی، ۶ درصد صنعت و ۱۰ درصد آشامیدنی استفاده می‌شود. البته ناگفته نماند آب بخش کشاورزی استان به دلیل شوری زیاد قابل استفاده در سایر بخش‌ها نیست.

لرستان 
متوسط بارندگی لرستان منتهی به سال 96-97 در طول آماری 49ساله 550 میلی‌متر بوده است. لرستان پس از حوضه آبریز دریای خزر و ارومیه در سومین حوضه آبریز پرباران کشور یعنی خلیج فارس و دریای عمان قرار دارد. 59 درصد مساحت استان در حوضه آبریز کرخه، 41 درصد کارون بزرگ و 90 کیلومتر در حوضه دریاچه نمک قرار گرفته است. بنابراین مرکزی، کرمانشاه، همدان و حتی چهارمحال و بختیاری استان‌هایی هستند که آب آن‌ها به لرستان می‌رسد.بر اساس آماربرداری دور دوم که سال‌های 88 و 89 انجام شده مصرف آب‌های سطحی در حوزه آشامیدنی 22/55 میلیون مترمکعب 09/0 میلیون مترمکعب در فضای سبز، 3/11 میلیون مترمکعب در صنعت و 66/441 میلیون مترمکعب در حوزه کشاورزی است و در مجموع، برداشت‌های مستقیم آب در این چهار حوزه 22/508 میلیون مترمکعب می‌شود. 

کردستان
آب مورد نیاز کردستان از منابع آب سطحی ذخیره شده در مخازن سدهای در حال بهره‌برداری، بندها و ایستگاه‌های پمپاژ یا نصب موتور تلمبه و انهار بر روی رودخانه‌ها یا چشمه‌ها و از منابع زیرزمینی از طریق حفر چاه‌های عمیق و نیمه عمیق تامین می‌شود. همه آب مورد نیاز استان از منابع آب داخلی است. سهم تخصیص آب استان 7/996 میلیون متر مکعب در سال است که از این حجم 6/159 میلیون متر مکعب در سال برای تامین مصارف آشامیدنی و 5/49 میلیون متر مکعب جهت مصارف بخش صنعت و 545 میلیون برای مصارف کشاورزی و بقیه برای تامین نیاز زیست محیطی و پایداری جریان است. با توجه به کسری مخازن آب زیرزمینی دشت‌های شرق استان و نداشتن کفایت آب تخصیص داده شده در حوضه دریاچه ارومیه تنها راه حل رفع مشکل انتقال آب بین حوضه‌ای است.

اردبیل
اردبیل در مسیر رودهای خروشان زیادی قرار دارد، اما دشت اردبیل به دلیل برداشت بی‌رویه آب زیرزمینی از نقاط قرمز و در خطر فرونشست است.بیشترین مقدار آب آشامیدنی اردبیل از سد یامچی و کسری آن از چاه‌های زیرزمینی تامین می‌شود. با این وجود بحران بی‌آبی در برنامه چشم‌انداز 25ساله آینده اردبیل را تهدید می‌کند.3گزینه انتقال آب از دریای خزر، رودخانه ارس و قزل‌اوزن برای تامین آب آشامیدنی مورد نیاز مردم شهر اردبیل به وزارت نیرو پیشنهاد شده بود که گزینه انتقال آب از رودخانه قزل‌اوزن به دلیل پایین بودن هزینه‌های اجرای طرح و نزدیک بودن محل انتقال آب به اردبیل مورد قبول وزارت نیرو واقع شد.95 کیلومتر از مسیر رودخانه قزل‌اوزن در اردبیل قرار دارد و سالانه حدود 4 میلیارد متر مکعب آب از طریق این رودخانه وارد منطقه و بدون استفاده از استان خارج‌ می‌شود.

کرمانشاه
منبع تامین آب مورد نیاز مردم کرمانشاه متنوع است و آب مصرفی از محل سدها، چشمه‌ها، رودخانه‌ها و چاه‌ها تامین می‌شود. کرمانشاه ۱۲سد مخزنی با ظرفیت یک میلیارد و ۳۵۰ میلیون متر مکعب، ۱۷۱ کیلومتر رودخانه و بیش از ۱۸هزار چاه آب دارد، اما آب سدهای استان به دلیل کاهش نزولات آسمانی و خشک شدن روان‌آب‌ها بیش از 10 درصد کاهش داشته‌ است. ۲سد گاوشان و سلیمان‌شاه تامین‌کننده آب آشامیدنی مردم کرمانشاه است. 10سد دیگر در استان تامین‌کننده آب بخش کشاورزی و صنعتی هستند و با توجه به اینکه کرمانشاه استانی کشاورزی است، بیشترین میزان مصرف آب مربوط به همین بخش است. بیش از ۳۰۰ روستا در استان برای تامین آب آشامیدنی نیاز به آب‌رسانی سیار دارند، اما با توجه به پیش‌بینی‌های انجام شده میزان ذخایر سدها برای تامین آب مورد نیاز کافی است.

خراسان شمالی
خراسان شمالی در منطقه خشک و نیمه‌خشک ایران قرارگرفته و یکی از استان‌هایی است که با مشکل پایین بودن سطح آب‌های زیرزمینی و کمبود آب در حوزه کشاورزی و صنعت مواجه است. به همین دلیل از مدت‌ها پیش طرح انتقال آب از دریای عمان به خراسان شمالی یکی از مطالبه‌هاب جدی مردم این استان بوده که این طرح در اسفند سال گذشته به تصویب رسید. مصرف این آب برای حوزه صنعت بسیار مفید خواهد بود و حتی برای کشاورزی در بخش گلخانه ای و طرح‌های آبیاری نوین نیز می تواند اقتصادی باشد. از حدود 1167 میلیون مترمکعب مصرف آب در استان حدود ۹۱درصد آن مربوط به بخش کشاورزی، 7 درصد مربوط به مصارف آشامیدنی و بهداشت و 2 درصد مربوط به بخش صنعت است.

خراسان جنوبی
آب مورد نیاز خراسان جنوبی از منابع داخلی تامین می‌شود که شامل سدها، آب‌های سطحی و منابع زیرمینی است. خراسان جنوبی در منطقه کویری قرار دارد و آب‌های زیرمینی بیشترین سهم را در تامین آب این مناطق دارند به طوری‌که حدود 95درصد آب مصرفی استان از ۲۰ هزار و ۶۲۰ منبع آب زیرزمینی و سطحی شامل چاه، چشمه، قنات، آب‌بندان، سردهنه و موتور پمپ تامین می‌شود.۸۸ درصد مصارف منابع آبی استان در بخش کشاورزی، ۹ درصد مصارف مربوط به آشامیدنی و 3درصد مربوط به صنعت و خدمات است.خراسان جنوبی به دلیل کویری بودن و همچنین کمبود آب، نیاز به انتقال آب بین حوضه‌ای دارد و به همین‌منظور طرح انتقال آب از دریای عمان و خلیج‌فارس به خراسان رضوی مطرح شد که خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان را نیز منتفع می‌کند که هنوز اجرایی نشده است.

خراسان‌ رضوی
خراسان‌رضوی برای تامین آب به منابع داخلی استان متکی بوده و این نیاز از سدها، آب‌های سطحی و منابع آبی زیرزمینی تامین می‌شود.خراسان رضوی در یک اقلیم خشک و نیمه‌خشک قرار دارد و به همین دلیل فقط قادر به استفاده از 2درصد آب‌های سطحی است و 98 درصد دیگر آب مورد نیاز خود را از منابع زیرزمینی تامین می‌کند.در سال آبی ۹۸-۹۹ حجم کل آب تجدیدپذیر استان ۴۷۴۸میلیون متر مکعب بوده است. مصارف آب در این سال جمعا ۵۶۷۸ میلیون متر مکعب و در کشاورزی ۴۷۹۴، آشامیدنی و بهداشت ۵۸۴، صنعت ۸۲ و خدمات ۲۱۸ میلیون متر مکعب است.با توجه به کاهش بارندگی‌ها و افزایش نیاز آبی و توسعه صنعت، استفاده از منبع آبی خارج از حوزه در طرح انتقال آب از خلیج فارس برای خراسان رضوی طراحی شده که عملیات اجرایی این طرح هنوز آغاز نشده است.

بوشهر
استان جنوبی بوشهر که در امتداد 700کیلومتری با خلیج‌فارس قرار دارد فقط 10درصد از منابع درون استانی و بقیه یعنی 90درصد منابع تامین آب آشامیدنی مورد نیاز خود را از رودخانه شاهپور و چشمه ساسان کازرون در فارس و سد کوثر در کهگیلویه و بویراحمد تامین می‌کند در حالی که خشکسالی‌های اخیر و کاهش بارش‌ها در طولانی مدت بر میزان آب‌دهی این منابع تاثیر زیادی گذاشته است. در 2یا 3 سال گذشته ممانعت کشاورزان و مزرعه‌داران همجوار این منابع آبی در استان‌های یاد شده موجب بروز درگیری و تجمع مردمی شده است.در این میان بوشهر برای برون‌رفت از این معضل اقدام به ایجاد آب‌شیرین‌کن در نقاط ساحلی و همچنین مجتمع‌های روستایی کرده است و قصد دارد این وابستگی 90درصدی را تا 60درصد تقلیل دهد.

البرز
سفره‌های آبی زیرزمینی، رودخانه کرج و 2مخزن تامین آب سد کرج و سد طالقان مهم‌ترین منابع آبی البرز هستند. 80درصد مصرف استان از منابع آبی زیرزمینی است در حالی که طبق برنامه ششم توسعه باید این رقم به حدود ۶۳درصد برسد. همچنین 20درصد از آب استان از آب‌های سطحی و 80‌درصد از 520 چاه تامین می‌شود. 2 سد کرج و طالقان از مخازن آب ملی محسوب می‌شود، اما سهم البرز از این منابع آبی سالانه کمتر از 10درصد است. همچنین 35درصد از ظرفیت آبی البرز برای تأمین آب آشامیدنی و کشاورزی به قزوین و آب آشامیدنی پایتخت انتقال داده می‌شود. بیشترین مصرف آب در البرز مربوط به بخش کشاورزی با 73درصد است، اما با توجه به افزایش سالانه 100هزار نفر به جمعیت استان و بالابودن مصرف آب ظرفیت آبخوان‌ها در مقایسه با نیاز منطقه بسیار کم است.

همدان
منابع آب آشامیدنی همدان سدهای اکباتان و آبشینه، رودخانه عباس‌آباد، چشمه‌های دره مرادبیک، رودخانه خاکو و چاه‌های دشت بهار هستند که 1650لیتر در ثانیه مصرف می‌شوند. سد کلان ملایر، سد سرابی تویسرکان، سد شنجور و سد شیرین‌سو نیز منابع آبی برای مصرف آشامیدنی و کشاورزی استان محسوب می‌شوند.میزان مصرب آب آشامیدنی در همدان 7درصد، صنعت 5/3درصد و کشاورزی 5/89درصد است که غیراستاندارد محسوب می‌شود. در واقع کشاورزی آب همدان را می‌بلعد و از آن‌جایی که میزان اشتغال‌زایی آن نیز پایین است، مصرف این مقدار آب برای آن به صرفه نیست.آب استان همدان از خود استان تأمین می‌شود. البته در سال‌های گذشته بحث آب‌رسانی از سد تالوار نیز مطرح بوده که فعلا به نتیجه نرسیده است.

گیلان
تامین‌کننده آب آشامیدنی گیلان سد آیت‌الله بهجت است که با ظرفیت ذخیره 105 میلیون متر مکعب آب بر روی رودخانه زیلکی ایجاد شده است. این سد آب آشامیدنی 70درصد از شهرهای گیلان از جمله، شهرهای مرکزی و شرق گیلان واقع در شهرهای رشت، خشکبیجار، کوچصفهان، خمام، لشت نشاء، سنگر، آستانه اشرفیه، کیاشهر، لاهیجان، سیاهکل، لنگرود، کومله، شلمان، بندرانزلی و همچنین ۲۲۰ روستا در استان را تامین می‌کند.بقیه آب آشامیدنی گیلان از ۶۴۸ چاه و ۵۵۹ چشمه تامین می‌شود که آب آشامیدنی ۵۲ شهر و 1712 روستای گیلان را پوشش می‌دهد.سدسفیدرود در گیلان نیز تامین‌کننده آب بخش کشاورزی است. در مجموع برای تامین آب آشامیدنی و کشاورزی گیلان از روش انتقال آب بین حوضه استفاده نمی‌شود.

چهارمحال و بختیاری
چهارمحال و بختیاری با وجود مساحت کم، نقش مهمی در تولید آب شیرین کشور دارد و سرچشمه 2 رودخانه کارون و زاینده‌رود و بخشی از رودخانه دز است.تا چند سال گذشته عنوان می شد این استان 10درصد از منابع آب کشور را در اختیار دارد و بر اساس همین تصور، طرح‌های انتقال آب بین‌حوضه‌ای از این استان طرح‌ریزی شده است، اما امروز بسیاری از کارشناسان و مسئولان حوزه آب درباره کمبود شدید آب در این منطقه هشدار می‌دهند.طرح‌های انتقال آب بین حوضه‌ای به خارج از استان از سال 27 در استان آغاز شده است. مهم‌ترین طرح‌های انتقال آب بین‌حوضه‌ای این استان کوهرنگ 3، گلاب و بهشت‌آباد است که اگرچه هنوز به بهره‌برداری نرسیده اما در حال اجراست و موجب نگرانی مردم شده.

سمنان
استان خشک و کم‌آب سمنان حدود 321 هزار مشترک شهری و روستایی دارد که فقط 7درصد از حدود یک میلیارد و 250میلیون متر مکعب آب تولید شده سالانه در استان را مصرف می‌کنند؛ یعنی بیش از 87 میلیون متر مکعب. 89درصد آب تولید شده سمنان برای کشاورزی مصرف می‌شود. سد شهید شاهچراغی دامغان، مجن شاهرود و کالپوش و چاه‌ها و چشمه‌ها آب این استان را تأمین می‌کنند. 75درصد آب آشامیدنی استان از چاه‌ها و منابع زیرزمینی شامل چشمه روزیه در مرز سمنان و مازندران، چشمه گل‌رودبار و حدود 130 چاه تأمین می‌شود. طرح انتقال آب بین حوضه‌ای دریای خزر به سمنان و ساخت سد فینسک روی یکی از سرشاخه‌های رود تجن از طرح‌های مهم این استان برای تأمین آب محسوب می‌شوند.

کرمان
چاه‌ها و سفره‌های آب زیرزمینی مهم‌ترین منابع تامین آب در کرمان هستند و 93درصد آب آشامیدنی استان از این منابع تامین می‌شود. بنابر اعلام وزارت نیرو، بیشترین مصرف آب در بخش کشاورزی است.کرمان از 2دهه پیش درگیر با خشکسالی شده و نه فقط در بخش آشامیدنی بلکه در صنعت و کشاورزی با مضیقه‌ آبی مواجه است. در حالی که پروژه‌ انتقال آب از خلیج‌فارس برای صنایع بزرگ تعریف و افتتاح شد، اما انتقال آب از بهشت‌آباد و انتقال آب درون حوضه‌ای از هلیل‌رود برای مصرف آشامیدنی با چالش‌ مواجهند. بعد از نامعلوم بودن سرنوشت این 2، قرار شد بخشی از آب مازاد خلیج‌فارس از مس سرچشمه خریداری و به کرمان منتقل شود. همچنین قرار است از پروژه‌ انتقال آب از دریای عمان به فلات مرکزی، سهمی به شهرستان‌های جنوبی استان برسد. 

هرمزگان
سفره‌های آب زیرزمینی شهرستان‌های ساحلی استان، شور و غیرقابل آشامیدن است و استفاده از آب‌های سطحی از دیرباز تاکنون مورد توجه مردم هرمزگان بوده. با این دیدگاه در مناطق مختلف می‌توان به وفور برکه‌، سد و بندهای ساروجی و چاه‌های ذخیره‌ای را مشاهده کرد.امروز آب‌شیرین کن‌های غرب، مرکز و جزایر و همچنین سدهای استقلال، شمیل و نیان، گابریک و جگین تامین‌کننده آب آشامیدنی استان هستند.آب کشاورزی نیز از چاه‌های پایین‌دستی سدها تامین می‌شود و البته به تازگی مسئولان به دنبال تامین آب فضای سبز شهرها و حتی صنایع از تصفیه خانه‌های فاضلاب آب استان به ویژه شهر بندرعباس هستند.طرح انتقال آب از خلیج فارس برای تامین آب صنایع و همچنین آشامیدنی هرمزگان، کرمان و یزد با اعتبار 8هزار میلیارد تومان و ۵۰۰ میلیون یورو در حال اجراست که ۱۷ استان از مزایای آن بهره‌مند می‌شوند.

قزوین
خست آسمان، التهاب روزهای سخت تابستان ۹۷ را برای دشت قزوین زنده کرده است. قزوین برای یک دهه همچنان در میان استان‌های با تنش شدید آبی است در حالی که از قطب‌های کشاورزی و یکی از تأمین‌کنندگان بازار مصرف تهران و البرز به شمار می‌رود. کشاورزی قزوین از دیرباز متکی به سفره‌های زیرزمینی بوده و از این رو، تأمین آب کشاورزی و آشامیدنی از طریق سد‌ها یکی از آرزوهای دیرینه مردمی است که کمبود اعتبار مانع آن شده.اجرای پروژه انتقال آب از سد طالقان از سال ۹۶ آغاز و قرار شد در طول 3 سال تکمیل شود، اما به دلیل نبود منابع مالی حسرت انتقال آب طالقان به لب تشنه قزوین ماند. این طرح در صورت تکمیل آب آشامیدنی 16 شهر و 194 روستای استان را تامین می‌کند.

اصفهان
آب اصفهان از بارش‌های ارتفاعات زاگرس در چلگرد و فریدونشهر، تونل‌های انتقال آب چشمه لنگان در فریدونشهر و تونل‌های اول و دوم کوهرنگ در چلگرد تأمین می‌شود. این 3 تونل مجموعاً 1670 میلیون متر مکعب آب وارد زاینده‌رود می‌کنند که به دلیل کاهش بارندگی‌ها در 15 سال گذشته حجم آن کاهش یافته.از این مقدار آب حدود 400میلیون متر مکعب برای آشامیدنی، 80میلیون متر مکعب برای صنعت و بقیه برای کشاورزی در پایین‌دست اصفهان مصرف می‌شود. تونل‌های کوهرنگ 3 و بهشت‌آباد در دست اجرا هستند. منابع آب زاینده‌رود بین 3استان اصفهان، یزد و چهارمحال و بختیاری تقسیم می‌شود که بخش زیادی از این آب به دلیل توسعه کشاورزی در اراضی بالادست رودخانه برداشت می‌شود و در صورتی که اراده‌ای برای کاهش تعهدات زاینده‌رود صورت نگیرد، امسال انتقال آب بین حوضچه‌ای یک ضرورت
 غیر قابل بحث است.