ترکیبی از سوءمدیریت داخلی و بدعهدی خارجی

نازنین افتخار ـ روزنامه‌نگار 

 با وجود مطالبه عمومی واکسن و درخواست مردم از دولتمردان با هشتگ «واکسن بخرید» در شبکه‌های اجتماعی و وعده‌های متعدد واردات واکسن از منابع خارجی، خبر ممنوعیت واردات واکسن کرونای روسی و هندی توسط بخش خصوصی از سوی معاون وزیر بهداشت، برنامه واکسیناسیون کشوری را در هاله‌ای از ابهام فرو برد. اخبار ضد‌ونقیضی که به‌نظر می‌رسد حکایت از یک تغییر استراتژی و همانطور که پیش‌تر محمدرضا شانه‌ساز، رئیس سازمان غذا و دارو، گفته بود، اولویت‌دادن به تولید داخلی واکسن دارد. این در حالی است که به‌گفته علیرضا رئیسی، سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا، برای رسیدن به ایمنی جمعی در ایران باید حدود ۶۴ میلیون نفر واکسینه شوند که این تعداد نیاز به ۱۲۸میلیون دوز واکسن دارند و با گذشت بیش از دو ماه و نیم از آغاز واکسیناسیون در کشور، فقط یک‌میلیون و 100هزار و 917نفر واکسینه شده‌اند. براساس آمار سایت نشریه معتبر و بین‌المللی اکونومیست، این تعداد، برابر واکسینه‌شدن تنها 1.9درصد جمعیت ایران است.

چرا بخش خصوصی وارد ماجرا شد؟
کندی روند واکسیناسیون از سوی دولت، دلیل اصلی ورود بخش خصوصی به این پروژه بود. بخش خصوصی همواره چابک‌تر از بخش دولتی بوده و تراکنش‌های مالی را سریع‌تر و با موانع کمتری انجام داده است. در همین رابطه در هفته نخست فروردین، طی دستور و فراخوان ریاست‌جمهوری و سازمان غذا و دارو از شرکت‌های خصوصی، بنا شد واکسن کووید-19 از منابع روسی و هندی وارد شود. بیش از ۳۵شرکت‌ خصوصی مجاز وارداتی با نامه تأیید نمایندگی شرکت‌های واکسن‌های اسپوتنیک روسی، بهارات هند و آسترازنکا و تأیید سفارت، اجازه واردات را پیدا کرده‌اند. اما تا امروز هنوز هیچ‌یک از این شرکت‌ها نتوانسته‌اند محموله‌ای را به کشور وارد کنند.  در این میان اما پنجم اردیبهشت‌ماه سال‌جاری خبر ممنوعیت واردات واکسن کرونای روسی و هندی توسط بخش خصوصی، اعلام شد. معاون وزیر بهداشت با اشاره به عقد قرارداد خرید انواع واکسن کرونا توسط منابع دولتی از ممنوعیت واردات این واکسن‌ها‌ خبر داد.

واکسن روسی و هندی ممنوع!
در توضیح این ماجرا، حیدر محمدی، مدیر امور داروی سازمان غذا و دارو، بسته‌شدن مرزهای هند به‌دلیل اوج‌گرفتن شدید کرونا، علت ملغی‌شدن واردات واکسن هندی دانسته است. به‌علاوه درخصوص واکسن روسی نیز عملی‌نشدن تعهدات قبلی طرف روسی برای ارسال دو سفارش خرید دومیلیون دوزی و همچنین 60میلیون دوزی را، دلیل اعلام این محدودیت مطرح کرده است. بنابراین این ابلاغیه را ممنوعیت نمی‌داند، بلکه معتقد است شرکت‌های خصوصی دیگر نمی‌توانند برای واردات از این منابع، معرفی‌نامه بگیرند. به هر حال در موج چهارم کشور، به‌نظر می‌رسد که در‌پیش‌گرفتن رویه‌های متناقض به سود منافع ملی نیست زیرا دود ممنوعیت واردات واکسن از روسیه، نه به چشم روسی‌هایی که به تولید واکسن رسیده‌اند، بلکه به چشم کشوری می‌رود که طبق آمار رسمی روزی بیش از 330جان‌باخته کرونا دارد. به‌علاوه کارشناسان نیز معتقدند با ممنوعیت واردات واکسن از کانال کشورهای آمریکا، انگلیس و روسیه و هند، تنها دوگزینه واردات واکسن سینوفارم چینی و واکسن سوئدی آسترازنکا باقی مانده و در دوره بحران بهتر است از تمام ظرفیت‌ها برای واردات استفاده کنیم. از طرف دیگر منتقدان ورود بخش خصوصی به برنامه واکسیناسیون، چندپارگی این برنامه را به صلاح نمی‌دانند و معتقدند واردات واکسن از طرف بخش خصوصی، خطر تبعیض‌آمیزشدن برنامه ایمنی و سلامت جمعی را دارد. به‌علاوه بخش خصوصی در زمینه واکسن، تنها می‌تواند به‌عنوان مباشر و پیمانکار دولت فعالیت کند. درنهایت سردرگمی واردات واکسن در میان کاغذبازی‌های دولتی و کشمکش با بخش خصوصی، همچنین کندی روند تولید واکسن ایرانی، جان‌های بیشتری را در خطر ابتلا به کرونا و ادامه‌یافتن همه‌گیری قرار می‌دهد و بهتر است مسئولین امر هرچه زودتر اقدامی شفاف و اساسی در این خصوص انجام دهند.