پایان مسیر دیپلماسی کجاست؟

مذاکرات احیای برجام چه زمانی به نتیجه می‌رسد؟ این سؤال پرتکرار این روزهاست که دیپلمات‌ها از پاسخ به آن طفره می‌روند یا شاید پاسخ دقیقی برای آن ندارند. البته حسن روحانی، رئیس‌جمهوری برای دومین‌بار وعده داده که «تقریباً همه تحریم‌های اصلی و اصولی برطرف شده است و مذاکرات برای برخی جزئیات ادامه دارد.» او پیش از این گفته بود که تحریم‌ها شکسته شده و طرف‌های مذاکره راهی جز اجرای کامل برجام ندارند. طبق گزارش‌ها اما رایزنی‌های فشرده دوجانبه و چندجانبه همچنان در وین جریان دارد و سیدعباس عراقچی، رئیس هیأت ایرانی با نماینده اتحادیه اروپا و نمایندگان چین و روسیه دیدار داشته است. با این همه هنوز زمانبندی از توافق در دست نیست و عراقچی حتی گفته که احتمال تمدید مهلت همکاری هسته‌ای تهران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر سر بازرسی‌ها از تاسیسات هسته‌ای ایران وجود دارد. طبق توافق اسفند‌ماه ایران با آژانس درصورت لغونشدن تحریم‌ها دسترسی‌های نظارتی به مراکز هسته‌ای پس از اردیبهشت قطع می‌شود. میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در مذاکرات وین در همین زمینه در واکنش به اظهارنظر نماینده اروپا در توییتی نوشته: «ضرب‌الاجلی وجود ندارد، اما ۲۱‌ماه مه (۳۱ اردیبهشت) هدف است. می‌توان مذاکرات را پس از این تاریخ نیز ادامه داد، اما در آن صورت بلاتکلیفی و مخاطرات بیشتر خواهد بود.» نماینده اتحادیه اروپا پیش از این در توییتی نوشته بود که ضرب‌الاجلی در مذاکرات وین وجود ندارد، اما «فوریتی»‌ در مذاکرات احساس می‌شود.

مسیر طولانی دیپلماسی
مقامات آمریکایی هم شبیه دیگر طرف‌ها از پیشرفت مذاکرات صحبت می‌کنند، اما در عین حال تأکید دارند که راهی طولانی در پیش است. وندی شرمن، معاون وزیرخارجه آمریکا درباره زمان به نتیجه رسیدن مذاکرات گفته: «نمی‌دانم که آیا می‌توانیم تا ضرب‌الاجل انتخابات ایران در ‌ماه ژوئن به تفاهمی برای پایبندی در برابر پایبندی و توافقی برای ادامه رایزنی‌ها بعد از آن دست پیدا کنیم یا خیر.» طبق آخرین گزارش‌ها آمریکایی‌ها برای رفع بخش بزرگی از تحریم‌ها علیه ایران اعلام آمادگی کرده‌اند. این خبری است که عباس عراقچی داده است. معاون وزیر امور خارجه ایران البته تأکید کرد که «از نظر ما هنوز کامل نیست و به همین دلیل مذاکرات تا وقتی که ما به همه خواسته‌های خود در این زمینه برسیم، ادامه می‌یابد.» عراقچی پیش‌تر گفته بود که ایران خواهان لغو همه تحریم‌هایی است که در دوران ترامپ اعمال شده و شامل 1500مورد می‌شود. در سوی دیگر اما آمریکا اعلام کرده که آمادگی لغو تحریم‌های مغایر با برجام را دارد. حال اینکه دوطرف چگونه به نقطه تفاهمی در این زمینه می‌رسند سؤالی است که پاسخ آن در گرو رایزنی‌های 3 کارگروه تعیین شده است. کارگروه‌های هسته‌ای، تحریم و ترتیبات این روزها در وین مشغول مشخص کردن فهرست تحریم‌ها، اقدامات ایران و در نهایت ترتیب انجام اقدامات از سوی 2 کشور هستند. ایران از آغاز روی کار آمدن دولت جو بایدن تأکید کرده که درصورت لغو همه تحریم‌ها و راستی‌آزمایی آن حاضر به انجام تعهدات برجامی خود است. مذاکرات در این زمینه حالا وارد ‌ماه دوم شده است و زمان به سرعت در حال سپری‌شدن است. شاید به همین دلیل هم اعضای 1+4در نخستین نشست دور چهارم مذاکرات اعلام آمادگی کردند که تا هر زمانی که نیاز است در وین بمانند.