ظریف در جمع منتقدان

  نامه مفصل وزیرخارجه به مقام معظم رهبری پیش از حضور در مجلس

امیرمحمد حسینی ـ خبرنگار

 وزیرخارجه دوباره در جمع منتقدان و مخالفان دیرینه‌اش حاضر شد؛ همان‌ها که در نخستین حضور ظریف در مجلس یازدهم او را «دروغگو» و «خائن» خطاب کرده بودند. اما پیش از حضور وزیرخارجه در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی، صبح دیروز جلسه مجلس پشت درهای بسته آغاز شد. در شرایطی که پس از تعطیلی دو هفته‌ای، گمانه‌زنی‌ها در رابطه با گفت‌وگوی محرمانه منتشر شده وزیرخارجه از احتمال استیضاح او حکایت داشت، فضای بهارستان اما پس از جلسه یک ساعته غیرعلنی چندان جنجالی نبود و صحبتی هم از استیضاح به میان نیامد. البته ابتدا رئیس مجلس در نطق پیش از دستور و سپس همه نمایندگانی که فرصت پیدا کردند، در صحبت‌های خود‌ وزیرخارجه را به‌دلیل گفته‌هایش مورد هجمه قرار دادند. محمدباقر قالیباف دوگانه‌سازی میدان و دیپلماسی را «ضد‌منافعِ ملی» دانست و گفت که «بدونِ قدرتِ میدانی قدرتِ دیپلماسی توانی برای موفقیت ندارد و بدونِ قدرتِ دیپلماسی، قدرتِ میدانی هرگز به تمام اهدافِ خود برای تامینِ منافعِ ملی دست نخواهد یافت.» با پایان جلسه صحن و درحالی‌که ابتدا گفته می‌شد وزیرخارجه دیگر پا به بهارستان نخواهد گذاشت، ظریف در موعد مقرر برای توضیح به نمایندگان در محل کمیسیون تلفیق حاضر شد. 
یک منبع آگاه نیز به همشهری خبر داد که ظریف پیش از حضور در مجلس نامه‌ای مفصل به مقام معظم رهبری نوشته و در آن درباره گفت‌وگوی منتشرشده خود توضیحاتی داده است.

نمایندگان چه گفتند و چه پاسخی شنیدند؟
ابوالفضل عمویی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی در گفت‌وگو با همشهری فضای جلسه با ظریف را «انتقادی و چالشی» توصیف کرد. به‌گفته او در این جلسه 12 نفر از نمایندگان از اعضای کمیسیون امنیت ملی و سایر کمیسیون‌ها به طرح انتقادات و دیدگاه‌های خود درباره انتشار فایل گفت‌وگوی وزیرخارجه پرداختند. ازجمله محورهای مورد نظر نمایندگان در خلال انتقادها دامن زدن گفت‌وگوی ظریف به دو قطبی میدان و دیپلماسی بوده است. نماینده‌های منتقد به آثار انتشار این فایل بر روابط ایران با برخی از کشورهای دوست و همسایه نیز اشاره کردند و تأکید داشتند که شهید سلیمانی جایگاه والایی در افکار عمومی کشور و تامین منافع ملی داشته است. ظریف اما در پاسخ به پرسش‌ها و انتقادات نمایندگان ابتدا درباره چرایی این مصاحبه و روند آن توضیحاتی داد. براساس این توضیحات تصمیم انجام این مصاحبه‌ها در دولت برای انتقال تجربیات وزرا به افرادی که در آینده مسئولیت می‌پذیرند گرفته شده است. در همین چارچوب نیز قرار بوده حداکثر 60تا 90دقیقه از این مصاحبه عمومی شود. به‌گفته عمویی، ظریف حتی تأکید کرد که از مصاحبه‌کننده  امضا گرفته شده که مباحث به هیچ وجه بدون رضایت آنها منتشر نمی‌شود. اما روند درنظرگرفته شده رعایت نشده و فایل در اختیار رسانه‌های خارجی قرار گرفته است. وزیرخارجه در ادامه در پاسخ به انتقادات درباره دوگانه‌سازی میدان و دیپلماسی نیز توضیح داد که به هیچ وجه با دو قطبی میدان و دیپلماسی موافق نیست و به هیچ وجه این ایده را دنبال نمی‌کند. او در ادامه تأکید کرد که فرمایشات مقام معظم رهبری را پایانی بر بحث‌های کارشناسی می‌داند و با اشاره به سابقه همکاری و رفاقت با شهید سلیمانی گفت که سردار سلیمانی برای او بیش از یک فرمانده بوده و به هیچ وجه دنبال تخطئه جایگاه او نبوده است. طبق توضیحات ظریف در این جلسه، او معتقد است که میدان و دیپلماسی در کنار یکدیگر می‌توانند منجر به تامین منافع ملی شوند.

ادامه ترکش‌های فایل صوتی ظریف 
اما انتقاد نمایندگان پس از ظریف معطوف به چگونگی درزکردن گفت‌وگوی وزیرخارجه به رسانه‌های خارجی بود. بر همین اساس رئیس مجلس در نطق خود از «برخورد با عوامل و مقصران اقدامات نسنجیده اخیر» خبر داد و گفت که مجلس «پیگیری‌های لازم را به انجام رساند تا از ظرفیت‌های قانونی خود در این مسئله استفاده کند». در همین زمینه 3 طرح تحقیق و تفحص از مرکز بررسی‌های استرات‍ژیک ریاست‌جمهوری نیز مطرح شد تا ترکش‌های گفت‌وگوی ظریف فقط دامن وزارت خارجه را نگرفته باشد. این 3 تحقیق و تفحص از سوی حسینعلی حاجی‌دلیگانی نماینده اصفهان، احمد امیرآبادی نماینده قم و ابوالفضل عمویی نماینده تهران ارائه شد. در نهایت اما در کمیسیون امنیت ملی هر 3 طرح تجمیع   و پس از تصویب به صحن علنی ارجاع شد. نمایندگان براساس این طرح قصد دارند تا با 2 محور عملکرد مرکز بررسی‌های راهبردی در سال‌های گذشته و روند منجر به تهیه و انتشار فایل صوتی وزیر امور خارجه از این نهاد تحقیق و تفحص کنند. ریاست این نهاد را در سال‌های گذشته حسام‌الدین آشنا بر‌عهده داشت که پس از انتشار فایل صوتی ظریف استعفا داد و علی ربیعی سخنگوی دولت جانشین او شد.

  استیضاح ثبت شده اما نمایندگان مخالف هستند
موضوع استیضاح وزیرخارجه در مجلس منتفی به‌نظر می‌رسد؛ هرچند در پیگیر‌های همشهری مشخص شد که در تعطیلی دو هفته‌ای 2 تن از نمایندگان یعنی علی علیزاده نماینده مراغه و محمود احمدی‌بیغش درخواست استیضاح را در سامانه مجلس ثبت کرده‌اند. با این همه نمایندگان به چند دلیل عمده علاقه‌ای به استیضاح وزیرخارجه نشان ندادند؛ درحالی‌که تصور می‌شد مخالفان دیرینه و تندروی ظریف مثل مجتبی ذوالنوری رئیس کمیسیون امنیت ملی و جواد کریمی قدوسی نماینده مشهد از چنین فرصتی به راحتی عبور نکنند. استیضاح ظریف اما کابینه دولت دوازدهم را در آستانه انتخابات به مرز افتادن از حدنصاب‌ نزدیک می‌کند. همچنین نمایندگان از متوقف شدن روند استیضاح پس از توصیه‌های بیرونی هراس دارند. عده‌ای نیز گمان می‌کنند که استیضاح ظریف در فضای سیاسی فعلی و درحالی‌که او از کاندیداهای بالقوه محسوب می‌شود، می‌تواند به سود او رقم بخورد. به این ترتیب براساس پیگیری‌های همشهری منتقدان ظریف در مجلس یازدهم نیز باوجود در اکثریت بودن دست به اقدام دیگری علیه وزیرخارجه نخواهند زد.