تقابل آسمانی روسیه و آمریکا

5سال بعد از بازگشت به خاورمیانه به واسطه احداث پایگاه نظامی در سوریه، مسکو به بخش‌هایی از بازار جهانی اسلحه علاقه‌مندی نشان می‌دهد که آمریکا رها کرده است.
به گزارش الجزیره، تمرکز اصلی روسیه، مشتریان قدیمی این کشور است. مسکو که می‌خواهد سلطه آمریکا را به چالش بکشد، با فروش تسلیحات، نه‌تنها درآمد هنگفتی کسب می‌کند که نفوذ ژئوپولتیک خود را افزایش می‌دهد. روسیه در همین راستا حدود 2‌ماه قبل رسما اعلام کرد که مصر 5فروند جنگنده چندمنظوره پیشرفته سوخو-35را که نخستین محموله از 24فروند است، دریافت کرده است. مصر با وجود تهدید تحریم از سوی واشنگتن و بعد از آنکه آمریکا از فروش جنگنده پیشرفته نسل 5اف-35 سر باز زد، با مسکو وارد معامله شد.
ترکیه، متحد آمریکا در ناتو، برای خرید جنگنده سوخو-35 با روسیه وارد مذاکره شده است و در نهایت می‌خواهد جنگنده نسل5 پیشرفته سوخو-57 را از روسیه بخرد. علاقه‌مندی ترکیه به خرید این جنگنده‌ها بعد از آن افزایش یافت که آمریکا این کشور را از برنامه  اف-35 کنار گذاشت. روسیه همچنین اعلام کرد که حاضر است به این کشور کمک کند که جنگنده نسل5 خود را بسازد.
الجزایر، بزرگ‌ترین مشتری روسیه در خاورمیانه و شمال آفریقا، قرار است به‌زودی 14بمب‌افکن سبک سوخو-34 به روزرسانی‌شده دریافت کند. گفته می‌شود این کشور هم علاقه‌مند است تا سوخو-57 بخرد. ایران، مشتری قدیمی روسیه است و با پایان تحریم‌های تسلیحاتی سازمان ملل، دوباره می‌تواند کالاهای تسلیحاتی روسیه را دریافت کند.
بخشی از دلایل فروش گسترده تسلیحات روسیه، به‌گفته کارشناسان، این است که این کار یکی از منابع اصلی تامین ارز خارجی برای روسیه است. سهم روسیه از صادرات تسلیحات در بازه19-2015میلادی 21درصد بوده است. روسیه بعد از آمریکا، دومین صادرکننده بزرگ تسلیحات به شمار می‌رود.

مصر، به‌دنبال شراکت بیشتر
مصر بعد از پیمان کمپ دیوید و صلح با اسرائیل، به متحد آمریکا تبدیل شد. از آن زمان، آمریکا 80میلیارد دلار به مصر کمک اقتصادی و نظامی کرده است. اما در سال2011، وقتی که حسنی مبارک، رئیس‌جمهور وقت مصر درپی قیام مردمی برکنار شد و محمد مرسی، رئیس‌جمهور این کشور شد، رابطه ویژه با آمریکا از بین رفت. آمریکا نگران از اینکه مصر تهدیدی برای اسرائیل شود، تحویل تسلیحات به مصر را متوقف کرد. برکناری مرسی از سوی ژنرال‌ها در یک کودتا هم شرایط را به عقب برنگرداند.آمریکا، نقض حقوق بشر را بهانه کرد و برای 2سال، کمک نظامی به مصر را که معادل 1.3میلیارد دلار بود، معلق کرد. جمال مظلوم، ژنرال سابق ارتش مصر گفته است: «از زمان رئیس‌جمهور جدید (بایدن)، او به رئیس‌جمهور فتاح السیسی زنگ نزده است. هیچ ارتباطی بین این 2نفر وجود ندارد. این اصلا خوب نیست.» این تغییر رویکرد آمریکا به مصر، و به‌خصوص توجه به امارات به جای قاهره، فضا را برای روسیه فراهم کرده است. در سال2014 با تعلیق فروش تسلیحات آمریکا به مصر، قاهره و مسکو قراردادی به ارزش 3.5میلیارد دلار برای خرید 46هلی‌کوپتر هجومی کا-52 و 45جنگنده میگ-29 بستند. در سال2019، 2کشور قراردادی به ارزش 2میلیارد دلار هم برای خرید سوخو-35 بستند.

فرار از تاریخ
بین 2010تا 2014، بودجه دفاعی الجزایر 2برابر شد و به 10میلیارد دلار رسید. این کشور که در شمال آفریقا قرار دارد و در همان سال‌ها شاهد خیزش مردمی بود، مسئول نیمی از هزینه‌های نظامی در قاره آفریقاست. شاید دلیل این هزینه زیاد، تجربه‌های پیشین باشد. در ابتدای دهه 90میلادی، دولت الجزایر انتخابات را از ترس پیروزی اسلامگرایان لغو کرد و حالتی فوق‌العاده اعلام کرد و دولتی نظامی مستقر شد تا با اسلامگرایان مقابله کند. در سال2006، پوتین در جریان سفر به الجزایر، 4.7میلیارد دلار بدهی الجزایر را در ازای قراردادی تسلیحاتی به ارزش 7.5میلیارد دلار بخشید. الجزایر، 15.5درصد از تولید ناخالص داخلی خود را صرف هزینه‌های دفاعی می‌کند و حالا به لطف تسلیحات جدیدی که از روسیه دریافت می‌کند، جاه‌طلبی‌های زیادی در مدیترانه پیدا کرده است.

ترکیه به‌دنبال دوستان جدید
ترکیه هم همچون روسیه می‌خواهد با صادرات اسلحه، به بازیگری منطقه‌ای تبدیل شود. جنگ قره‌باغ نشان داد که این کشور احتمالا آینده چشمگیری هم خواهد داشت. پهپادهای صادراتی این کشور، به آذربایجان دست بالا را در جنگ با ارمنستان داد و سهم مهمی از پیروزی نظامی باکو داشت. در دسامبر 2019، کنگره آمریکا ترکیه را به‌خاطر خرید سامانه دفاع موشکی اس-400 از روسیه تحریم کرد. در ادامه، این کشور از برنامه تولید مشترک جنگنده اف-35 کنار گذاشته شد. در همین حال، ترکیه بر سر بخش‌هایی از مدیترانه شرقی و دریای اژه با یونان به اختلاف خورده است و در نتیجه، آتن خود را به‌شدت تسلیح می‌کند. بخشی از این تقویت نظامی، دریافت 18جنگنده نسل4 رافال از فرانسه است. احتمالا 6فرونده دیگر هم به یونان تحویل داده خواهد شد. این کشور همچنین به روزرسانی گسترده جنگنده‌های اف-16خود را شروع کرده است. هم رافال‌ها و هم جنگنده‌های به‌روز شده، برتری قابل ملاحظه‌ای نسبت به 236جنگنده در حال پیر شدن اف-16 ترکیه دارند.
عارف العبید، استاد استراتژی جغرافیایی در دانشکده نظامی یونان معتقد است با افزایش این تنش‌ها، روسیه امیدوار است که یکی از اعضای ناتو را به سمت خود بکشاند؛ «روسیه پیشنهاد داده است که با همکاری ترکیه جنگنده‌های سوخو-57 را تولید کند و توسعه دهد. این جنگنده‌ها، پیشرفته‌ترین جنگنده‌های روسیه هستند. وقتی که پای همکاری با ترکیه در میان باشد، روسیه حاضر است برخی ملاحظات خود را کنار بگذارد.»