دست کوتاه حمایت

خدیجه نوروزی ـ روزنامه‌نگار

زنان در دوران کرونا بسیار آسیب‌پذیرتر از مردان شده‌اند. بیشتر زنان جامعه امروزی علاوه بر نقش‌های متعددی که در خانواده ایفا می‌کنند برای کمک به اقتصاد خانواده به اجبار وارد بازار کار در بخش کسب‌وکارهای خرد شده‌اند. بیشتر این زنان در قالب دستفروشی، تولیدات خانگی و کار در تولیدی‌ها کسب درآمد می‌کنند اما کرونا و تعطیلی بازارها و ماندن مردم در خانه و گرانی‌های سر‌سام‌آور موجب شده تا این قشر با خطر بیکاری مواجه شوند. کاهش درآمد و بیکاری در کنار نقش‌های متعددی که باید در خانواده ایفا کنند موجب شده تا فشارهای روانی روی این قشر ظریف و حساس بیش از گذشته باشد. در چنین شرایطی باید دید چقدر نگاه مسئولانه‌ای در شهر برای حمایت از این زنان وجود دارد و چه اقداماتی برای کاهش مشکلات‌شان به‌ویژه قشر شاغل در بخش خدمات انجام شده است. در ادامه شهربانو امانی، عضو شورای شهر تهران و زهرا بهروز آذر، مدیرکل امور بانوان شهرداری تهران درخصوص اقدامات انجام‌شده و لزوم پرداختن به موضوع زنان در شهر در دوران کرونا می‌گویند.


مُسکن موقت
شهربانو امانی ـ عضو شورای شهر تهران

زنان در بازار کسب‌وکار و اقتصاد خانواده سهم کوچکی دارند چون جامعه اقتصادی ما به‌شدت مردانه است. در این سهم کوچک هم از آنجا که زنان بیشتر در مشاغل خرد و خدماتی مشغول به‌کار هستند (چون سیستم ورود به کارهای دولتی و رسمی برایشان محدودتر بوده است) بیشتر آسیب‌پذیر می‌شوند؛ چرا که بخش خصوصی در کشور بسیار ضعیف است. در چنین شرایطی کرونا هم مزید بر علت شده و سفره معیشت را در خانواده‌هایی که زنان بخشی از کسب درآمد را در دست دارند، کوچک‌تر کرده است و همین مشکلات موجب شده تا بار فشارهای روانی هم در این افراد بیشتر شود. البته معاونت امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری و شهرداری نواحی 22گانه تهران مخصوصا اداره سلامت و آموزش شهروندی سعی کردند تا از طریق سرای محلات به بسیاری از بانوان آموزش‌های مجازی بدهند تا بتوانند در برخی از بخش‌های شغلی توانمند شوند. این مراکز تیم‌های خوشه‌ای و هسته‌ای در دوران کرونا تشکیل داده بودند که چگونه با اقشار مختلف جامعه ازجمله زنان و سالمندان در ارتباط باشند و بتوانند حمایت‌های مالی و عاطفی را از قشر آسیب‌پذیر انجام دهند. سراهای محله با همکاری نهادهای دیگر در ارتباط با کمک سبدهای معیشتی نیز اقداماتی را انجام داده‌اند؛ گرچه معتقدم این اقدامات مسکن موقتی است. از طرفی دکتر نژاد‌بهرام در این مدت سعی کرد از نهادهای حمایتی مانند بنیاد مستضعفان برای خانم‌های دستفروش کمک‌هایی را بگیرد تا بین زنان سرپرست خانوار توزیع شود. در دوران کرونا خانم‌هایی که تحت پوشش زنان سرپرست خانوار هستند مانند گذشته همچنان مورد حمایت قرار می‌گیرند. به علاوه خانم‌هایی که به شهرداری مراجعه می‌کنند آن عده‌ای که شرایط‌شان در چهارچوب ضوابط شهرداری باشد مورد حمایت قرار می‌گیرند. البته از آنجا که معتقدم باید کمک‌ها به سمت راه‌اندازی کسب‌وکار برای بانوان و درآمد پایدار باشد، چندین بار پیشنهاد دادیم که در بخش واگذاری غرفه‌ها به‌ویژه در میادین میوه و تره‌بار بخشی هم به بانوان واگذار شود اما چون این واگذاری‌ها به بخش خصوصی سپرده شده عملا از دست ما خارج است. متأسفانه همه بخش‌های تصدی‌گری مجموعه شهرداری را برون‌سپاری کرده‌اند و یک ستاد نظارتی گذاشته‌اند تا شهرداری مدیریت و نظارت کند. در حالی‌که با استقرار شورا، باید نهادها و سازمان‌های دولتی 22وظیفه تصدی‌گری را به شورا واگذار می‌کردند تا مقررات‌گذاری کنند و بخش اجرایی را شهرداری انجام دهد اما در کشور ما این موضوع در عمل اجرایی نشده است. در کشورهایی که مسائل تصدی‌گری بر عهده مدیریت شهری است مانند حمایت از جامعه آسیب‌پذیر، موفق‌تر عمل می‌شود اما در کشور ما چون مدیریت یکپارچه وجود ندارد و این وظایف در اهداف نهادهای حمایتی مانند کمیته امداد و بهزیستی مستتر است لذا وظیفه اصلی شهرداری نیست. با تمام این تفاسیر ما در تلاشیم تا از بانوان در بخش‌های مختلف حمایت کنیم. به‌عنوان مثال قبل از کرونا قرار بود تا پایان برنامه سوم شهر تهران، 30درصد پست‌های مدیریتی یعنی میانی به بالا را به خانم‌ها اختصاص دهند اما اکنون این روند کند شده است. صدای زنان در مدیریت شهری کمتر شنیده می‌شود و تغییر باور و نگرش در چنین سیستمی به لحاظ زیربنایی کمی سخت است اما باید اتفاق بیفتد.

تلاش برای حمایت از بانوان
زهرا بهروز آذر ـ مدیرکل امور بانوان شهرداری تهران

لطمه‌ای که در بخش درآمدی به زنان به‌ویژه زنان سرپرست خانوار وارد می‌شود، جبران‌ناپذیر است. لذا ما در دوران کرونا سعی کرده‌ایم داده‌ها و بانک اطلاعاتی که از این زنان در شهر داریم را به سرعت به‌روز‌رسانی کنیم و در اختیار بنیاد مستضعفان قرار دهیم. تقریبا در این مدت توانستیم اطلاعات 4هزار زن را در اختیار بنیاد مستضعفان بگذاریم. این بنیاد هم کارت‌های هدیه‌ای آماده کرد و وظیفه توزیع را بر عهده ما گذاشت. این کار فروردین‌ماه 98 در نخستین روزهای شیوع کرونا انجام شد. بعد از آن خیریه‌های متعدد اعلام همکاری کردند و بدین‌ترتیب بسته‌های حمایتی زیادی توزیع شد. در یکی از بخش‌هایی که احتمال صدمه زیاد بود مراکز توانمندسازی کوثر بود. این مراکز، کارگاه‌های تولیدی و خدماتی بودند که توسط کار‌آفرینان اجتماعی مدیریت می‌شوند و زنان سرپرست خانوار در آنجا شاغل هستند. در کرونا این مراکز به‌خاطر تعطیلی بازار نمی‌توانستند مثل قبل تولید داشته باشند؛ چرا که هم در تامین مواداولیه و هم در توزیع مشکل داشتند. بالطبع تعطیلی این مراکز منجر به تعطیلی و بیکاری زنان سرپرست خانوار می‌شد. لذا تلاش کردیم از این مراکز حمایت کنیم تا بتوانند خط تولیدشان را سرپا نگه دارند و برخی را ترغیب کردیم تا خط تولید ماسک را راه‌اندازی کنند که بازار خوبی هم داشت.
یکی از مشکلات دیگر که زنان با آن مواجه شدند تعطیلی بازارها و از بین‌رفتن بازارهای تخصصی بود که معمولا در آن حضور داشتند؛ مانند بازارچه‌های فصلی، روزانه و نمایشگاه‌ها که متأسفانه در چند مقطع تعطیل شد. لذا ما سعی کردیم در 2مقطع از سال با برگزاری دو بازارچه یلدا بازار و جان زندگی که با توجه به شرایط کرونا خیلی سخت توانستیم مجوزهایشان را هم بگیریم، از بانوان حمایت کنیم. همچنین تلاش کردیم ارتباط‌مان را با شرکت ساماندهی مشاغل تهران که متولی بحث دستفروشی در شهر است، حفظ کنیم تا این دسته از زنان به‌طور خاص کمتر صدمه بخورند. در عین حال تلاش کردیم که بتوانیم بحث مشاغل خانگی را پیش ببریم و در این راستا کلاس‌ها و کارگاه‌های متعددی به‌صورت آنلاین برای این افراد برگزار شد. با بازارهای دیجیتال آنلاین مانند «با سلام» و دیجی‌کالا مذاکره شد که بانوان در این بازارهای مجازی مشغول به‌کار شوند. تقریبا 95شغل خانگی توانستند وارد بازارهای دیجیتال شوند که برای شهرداری رکورد بالایی محسوب می‌شد. ما سعی کردیم تسهیلاتی مانند آموزش‌های رایگان را به این بانوان که پیش از این فقط در بازارهای سنتی بودند بدهیم تا این افراد بتوانند با فراگیری برخی مهارت‌ها وارد این نوع بازارها شوند و معیشت پایداری را داشته باشند. همچنین برای زنانی که در این مدت دورکار بودند و بیشتر وقت خود را در کنار خانواده بودند تولید محتواهایی داشتیم که بخشی از آن انجام شده و بخش دوم این محتوای تولید‌شده برای کمک به مادران به‌خصوص برای تعداد نقش‌هایی که دارند به‌زودی منتشر می‌شود و امیدواریم کمکی باشد برای انتقال تجربه و توانمندی بیشتر زنان در شهر. البته ما از فرصت‌های تبلیغاتی هم استفاده و تلاش کردیم توجه جامعه را نسبت به حضور زنان در عرصه‌های مختلف جلب کنیم و چندین بار پویش‌های جدی برای جلب توجه جامعه به مسئله زنان و کرونا برگزار کردیم.