دغدغه/ «موسیقی ایرانی» در سرزمین آفتاب

حسین دیوسالار

 ژاپنی‌ها معمولا با شاخصه‌های فرهنگی، متنوع و عناوینی مورد توجه از سوی دیگران که به‌ویژه پس از جنگ جهانی دوم در جهت تغییر دیدگاه نسبت به این کشور با قوت دنبال شده شناخته می‌شوند که به‌طور نمونه پشتکار، نظم، برنامه‌ریزی، توجه به جزئیات، سلسله مراتبی عمل‌کردن، توجه به خطی‌بودن زمان، جمع‌گرایی و توجه به نیروی انسانی به‌عنوان ثروت ازجمله آنان است. در این میان شاید یکی از مهم‌ترین مولفه‌ها را بتوان مطالعه، کتابخوانی و علاقه‌مندی به حوزه کتاب و نشریات دانست که با وجود توسعه روزافزون فضاهای مجازی کماکان مورد توجه قرار دارد و تیراژهای میلیونی روزنامه‌ها  و نشریات و هزاران عددی کتب در عناوین مختلف و متنوع می‌تواند نشانه‌هایی از این توجه محسوب شود. به‌طور نمونه، تیراژ روزانه در سال 2019برای روزنامه‌های سراسری با توزیع در کل کشور حدود 39902000 نسخه بود که تقریبا به ازای هر 3نفر یک روزنامه در هر روز وجود داشت. به این مطلب می‌توان آمار امانت‌گیری از کتابخانه‌ها را افزود که براساس اطلاعات انجمن کتابخانه‌های ژاپن، حدود چهارصد و چهل و دو میلیون و هشتصد و بیست هزار کتاب در کتابخانه‌های عمومی این کشور وجود دارد و در میان بیش از 10 کشور همچون چین، آمریکا، روسیه، فرانسه، انگلستان و... پررونق‌ترین کتابخانه‌ها، متعلق به ژاپن است و براساس برخی اطلاعات تا حدود 177میلیون بار از کتابخانه‌ها، کتاب و نشریات به امانت گرفته شده که در مقایسه با جمعیت حدود 127میلیونی ژاپن، رقم بالایی است. این آمارها می‌تواند نشانه‌هایی از علاقه‌مندی به مطالعه، کتابخوانی و دانستن به‌عنوان فرهنگ عمومی باشد و لذا این حوزه‌های فرهنگی، مورد اقبال و توجه افکار عمومی و مخاطبان ژاپنی قرار دارد و بنابراین به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عناوین و موضوعات فرهنگی، توجه به این حوزه در تعاملات و همکاری‌های فرهنگی قابل توجه   است. رایزن فرهنگی ایران در ژاپن با درک این مهم و اثر‌گذاری مطلوبی که می‌تواند در توسعه همکاری‌ها داشته باشد، در زمینه کتاب و مجله با توجه به خلأ جدی منابع به زبان ژاپنی به‌ویژه برای مخاطب عام، با وجود سختی‌های فراوان تولید محتوا به این زبان، در طول حدود 3سال اخیر، 10عنوان مجله و کتاب در قالبی با کیفیت و استاندارد با حدود 18هزار تیراژ منتشر کرده است که با اقبال فراوانی مواجه شد و تاکنون، 4شماره مجله تخصصی «ایران» نیز به زبان ژاپنی منتشر شده است. مطالب این چهار شماره با 12هزار تیراژ (علاوه بر نسخه دیجیتال) با موضوعات انتخابی، بخشی از مهم‌ترین ابهامات درباره ایران را مرتفع کرده و حجم فراوانی از اطلاعات روزآمد و دقیق را برای مخاطب علاقه‌مند ارائه می‌دهد. سرفصل این چهار شماره با محوریت معرفی «ایران و جغرافیا» در شماره اول، «ایران کشور بزرگ میوه» برای شماره دوم، «ایران و ژاپن» و بررسی بیش از 1300سال روابط تاریخی و فرهنگی دو کشور به مناسبت سالگرد نودمین سال آغاز رسمی روابط ایران و ژاپن برای شماره سوم و «موسیقی ایرانی» با مطالبی جامع در شماره چهارم بوده است. در شماره آخر این نشریه معرفی سازهای ایرانی و پراکندگی آنها اعم از زهی (زخمه‌ای، کششی و چکشی)، بادی، کوبه‌ای، نقشه پراکندگی سازها و موسیقی مناطق و نواحی ایران، معرفی 15شخصیت برجسته موسیقی سنتی، 10خواننده پاپ برتر معاصر کشور، جایگاه موسیقی در زندگی ایرانی‌ها و تالارهای موسیقی کشور انجام شده است. بخش ویژه کردستان به‌عنوان قطب موسیقی کشور و سنندج به‌عنوان پایتخت موسیقی ایران هم در این نشریه ژاپنی‌زبان بسیار مورد توجه قرار گرفته است. تاریخ موسیقی ایران از ابتدا تا دوران معاصر و بازخوانی مهر استوانه‌ای چغامیش که تصاویر گروهی از نوازندگان را بر خود دارد و قدمت چند هزارساله سازها و موسیقی ایرانی را به نمایش می‌گذارد و یکی از اسناد مهم تاریخ موسیقی جهان به‌شمار می‌رود، هم در این پرونده گنجانده شده است.