گزارش
شیراز؛ شهر زندگی پیاده
شهردار شیراز: زندگی پیاده در شهر و حضور اجتماعی در آن به نوعی بازگشت به گذشته و تاریخ شیراز محسوب می‌شود
پیمان نوروزی، سیدسبحان تقوی ـ خبرنگار
اردی‌بهشت‌ماه شیراز است و نیمه این ماه، روزِ شیراز. اردیبهشت امسال هم که بگذرد، دومین سالی می‌شود که گردشگران از آمدن به شیراز در روزهایی که عطر بهارنارنج، کوچه و خیابان‌های شهر را پر کرده، بی‌نصیب مانده‌اند. مصیبت کرونا اما موجب نشد که در روز شیراز، برای شیراز کاری نکنیم. شهردار شیراز را در یکی از باغ‌های قدیمی این شهر، کنار جوی آبی نشاندیم تا برایمان از شیراز و اتفاقات خوبی که برای آن افتاده، بگوید. حیدر اسکندرپور، شهردار شیراز از نگاهی نو به شهر گفت و مژده داد که شیراز شهر تعامل با شهروندان است.
شیراز، شهر گشت‌و‌گذار در فصل بهار است و علاوه بر شهروندان، گردشگران بسیاری برای گشت‌و‌گذار در این شهر به آن سفر می‌کنند. در سال‌های گذشته چه اقداماتی برای توسعه و طراحی پیاده‌راه‌ها به‌عنوان یکی از مقاصد گشت‌و‌گذار شهری انجام شده است؟
در 3سال گذشته تمرکز بر تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام بود، اما از یک سال پیش پروژه‌هایی مانند پیاده‌راه‌ها را با جدیت بیشتری پیگیری می‌کنیم و باور داریم که شهر با این فضا و طراحی‌ها زیباتر و جذاب‌تر می‌شود. اجازه دادیم که معماران جوان به میدان بیایند و طرح‌های خود را مطرح کنند و خوشبختانه از این کار نتیجه گرفتیم. طرح‌های خوبی مانند مجموعه و مسیر باباکوهی ارائه شد و مورد توجه قرار گرفت.
پیاده‌راه‌سازی، اتفاقی است که در اغلب شهرهای بزرگ و گردشگرپذیر کشور به یک نهضت تبدیل شده که البته هدف اصلی همه آنها تعامل انسان و شهر است. دیدگاه مدیریت شهری شیراز در اجرای پیاده‌راه چیست؟
ما در دوره جدید با تکیه بر نگاهی که می‌گوید در شهر، انسان‌ها مهم هستند و شهر را نباید فقط در خیابان، آسفالت، جدول و تقاطع جست‌وجو کرد، پروژه‌هایی را تعریف کردیم. سیاست زندگی پیاده در شهر هم بر محور همین نگاه شکل گرفت. امروز زندگی پیاده در شهر یکی از رویکردهای بسیار پیشرفته و مهم در کلانشهرهای جهان و برای مثال در لندن، تورنتو، پاریس، مادرید، بارسلون و... و بخشی از سیاست‌های محوری در شهرداری‌هاست. ما در شیراز و همزمان با شهرهای پیشرفته دنیا در همین راه قدم برداشتیم؛ اگرچه مشکلات و کاستی‌هایی در کار ما بود.
این سیاست چقدر با فرهنگ و زیست شهری شیراز همخوانی دارد؟
پروژه زندگی پیاده در شهر جدا از اینکه ضرورت شهری است به نوعی بازگشت به گذشته و تاریخ هم محسوب می‌شود. به‌خاطر دارم که چند سال قبل آقای سیدمحمد بهشتی در شیراز سخنرانی داشتند و گفتند که شیراز، شعرِ شهر است. مراد از شعرِ شهر، شهرسازی شیراز است؛ به‌خصوص بافت تاریخی شیراز. ایشان می‌گوید در کودکی وقتی که ما در شیراز از خواب بیدار می‌شدیم، 3عنصر اصلی را می دیدیم: صدای آب، حوض فیروزه‌ای و درخت بهارنارنج. ما چنین شهری داشتیم، ولی اکنون مردم در آپارتمان‌ها ساکن شده‌اند. بخش زیادی از مردم، عصرها دلشان می‌خواهد از این خانه کوچک آپارتمانی بیرون بزنند و در فضای باز زمان بگذرانند، اما ما تا الان چه داشتیم؟ باید فضاهایی داشته باشیم که خانواده‌ها بتوانند چند ساعت در آن وقت بگذرانند و برایشان ملال‌آور نباشد.
پس به این معنا زندگی پیاده یک ضرورت است، اما بازگشت به گذشته را کجا باید سراغ گرفت؟
نظام شهرسازی ما نظام محله‌ای بود؛ یعنی مثلا در بافت تاریخی محله‌هایی وجود داشت که در خود، مسجد، چند مغازه خوب، فضایی برای نشستن و گپ زدن را جا داده بود، اما متأسفانه ما این را در فضای شهرسازی جدید از دست دادیم. برای بازگشت به این شرایط، نیازمند فضایی هستیم که اهالی یک منطقه بیایند و با هم قدم بزنند، حرف بزنند و چای بنوشند؛ این فرصت‌ها در زندگی پیاده در شهر قابل پیگیری است. پس وقتی درباره زندگی پیاده در شهر صحبت می‌کنیم مقصود ما فقط پیاده‌روی در شهر نیست، بلکه منظور حضور اجتماعی در فضای شهر است.
شیراز یکی از مقاصد اصلی سفر در ایران هم شناخته می‌شود. شما در حوزه گردشگری چه برنامه‌ای داشته‌اید؟
در حوزه گردشگری بزرگ‌ترین پروژه شهرداری، احیای بافت تاریخی بود. چند محور گردشگری تعریف کردیم و تلاش می‌کنیم همه این محورها را احیا کنیم. مهم‌ترین استراتژی ما جاری شدن زندگی در بافت تاریخی شیراز است. بافت تاریخی زمانی احیا می‌شود که ساکنان اصلی به آن برگردند و این اتفاق شروع شده است.
افزایش ارزش‌افزوده املاک در بافت تاریخی موجب شده است رقابت بیشتری برای سرمایه‌گذاری در این منطقه ایجاد شود. این مانند یک چرخه عمل می‌کند، ارزش افزوده بالا تمایل به سرمایه‌گذاری را بالا می‌برد و دیگر مردم به‌راحتی منازل خود را در بافت نمی‌فروشند، بلکه یا سرمایه‌گذاری می‌کنند یا آنجا ساکن می‌شوند. مردمی که در بافت زندگی می کنند، می‌گویند که در 10تا 15سال گذشته وقتی کسی می پرسید اهل کجا هستید یا کجا زندگی می‌کنید، خیلی سخت بوده که بگویند در فلان کوچه و محله از بافت تاریخی، اما حالا هرکسی به‌دنبال این است که در بافت خانه داشته باشد یا اصالت یکی از خانه‌های آنجا را به‌خود و خاندانش نسبت دهد. در یک کلام، الان یک نشان و یک اثر در بافت تاریخی برای مردم تشخص به‌دنبال دارد.
در بافت تاریخی شیراز چه کرده‌اید که موجب چنین تشخصی شده است؟
ما در بافت تاریخی، رویکرد چندجانبه‌ای را دنبال کردیم؛ احیای مسیر گردشگری و ایجاد زیرساخت‌ها. اگر این فعالیت‌ها ادامه پیدا کند، شک نکنید بافت تاریخی شیراز بعد از یزد در ایران به ثبت جهانی خواهد رسید. سال گذشته در بافت 32پروژه اجرا کردیم و در نیمه اول امسال هم 32پروژه را کلنگ می‌زنیم. امسال سال مهمی برای بافت تاریخی است؛ زیرا با تکمیل این 32پروژه بافت زیبا می‌شود. با این کارها اقتصاد در بافت تاریخی متحول و به‌صورت اتوماتیک موجب شد مردم برگردند، سرمایه‌گذاری و منازل خود را
نوسازی کنند.
گاهی اوقات نیازی نیست پول‌های آن‌چنانی هزینه کنید. کل اعتباری که ما در سال گذشته هزینه کردیم 100میلیارد و سال قبل‌تر هم حدود 50میلیارد بود. این عدد هزینه ساخت یک پل هم نمی‌شود، اما بافت را زنده کرده است.
شیراز با آنکه کلانشهر محسوب می‌شود، اما آب و هوای بهتری نسبت به شهرهای بزرگ دیگر در کشور دارد. تا جایی که می‌دانیم باغ‌های شیراز نقش مهمی در این وضعیت آب و هوایی دارند. برای حفظ این باغ‌ها چه کرده‌اید؟
در بحث نگاه به فضای سبز و حفظ باغ‌ها، آنچه می‌گویم تلخ است، اما غیرقابل انکار. در گذشته بخشی از درآمد شهرداری شیراز از تغییر کاربری باغ‌ها و باغچه‌ها در شهر بوده است. در این دوره تلاش کردیم باغ‌ها تخریب نشوند، تغییر کاربری ندهند و حتی به سمتی رفتیم که آنها را احیا کنیم.
برای اینکه بدانید تغییر کاربری‌ها چه بلایی بر سر شهر آورده فقط یک آدرس به شما می‌دهم؛ محله پشت مُله و آخر بلوار نیایش! تصاویر اینترنتی و هوایی 10سال پیش را ببینید و با امروز مقایسه کنید، ببینید که تغییر کاربری در آن منطقه چه بلایی بر سر باغ‌ها آورده است.
مکث
گام‌های زیرزمینی شیراز
شهردار شیراز: خط یک متروی شیراز 20ایستگاه دارد که ساخت آن حدود 20سال زمان برد، اما 7ایستگاه آن در این دوره ساخته شد. خط2 مترو هم می‌توانست مانند خط یک مترو به یک پروژه طولانی و کلافه‌کننده تبدیل شود، اما خوشبختانه برنامه‌ریزی و هدفگذاری کردیم تا حفاری سال98 تمام شود. کرونا کار را 2ماه تعطیل کرد و خرداد99 تمام شد. سال99 ریل‌گذاری و برق بالاسری بلافاصله شروع شد. امروز حدود 5کیلومتر ریل‌گذاری انجام شده، 5کیلومتر برق بالاسری نیز در حال اتمام است و به‌زودی از ابتدای این خط یعنی ایستگاه قهرمانان از جنوبی‌ترین نقطه شیراز یک قطار به سمت ایستگاه دوم و سوم حرکت خواهد کرد.
