زیتون فقط تحفه گیلان نیست

حمیده پازوکی ـ خبرنگار

هرکسی که به گیلان سفر کرده باشد، حتما در راه برگشت باخودش زیتون سوغات برده است. زیتون اما فقط تحفه گیلان نیست، حتی گیلان رتبه اول را هم در کاشت و برداشت زیتون کشور ندارد. این محصول ارزشمند در 23استان ایران کشت می‌شود و زنجان با بیشترین میزان تولید سالانه، مقام اول را در کشور دارد. پس از آن استان قزوین، فارس، سمنان و گلستان در کنار گیلان تولیدکنندگان عمده زیتون ایران هستند. زیتون به‌عنوان یک محصول جدید و کم‌آب‌بر قرار است به توسعه اقتصادی این استان‎ها کمک کند؛ هرچند اکنون نام این استان‌ها در  بازار فروش زیتون کشور شناخته شده نیست.

امید به بازاریابی مناسب زیتون
امیر رضایی، باغدار اهل طارم علیای زنجان که از سال 92زیتون پرورش می‌دهد، با اشاره به خسارت‌باربودن آفات برای زیتون‌کاران درباره مشکلات کاشت این محصول در طارم به همشهری می‎گوید: «در بازار هر کیلو زیتون بیش از 40هزارتومان قیمت دارد اما محصول را از باغدار 10یا 15هزار تومان می‎خرند. محصولی که تازه در خود استان هم فروخته نمی‌شود و به بازار گیلان می‎رود».
این باغدار، کشت و تولید زیتون را یکی از عوامل افزایش اشتغال در منطقه می‌داند و می‌گوید: «هر سال کارگران فصلی زیادی هنگام برداشت زیتون راهی استان زنجان شده و 4‌ماه شاغل می‌شوند. ایجاد کارخانه‎های فرآوری زیتون و روغن‌‎کشی هم در توسعه اشتغال مردم ساکن منطقه بسیار مؤثر بوده است و توسعه باغ‌های زیتون و کارخانه‌ها می‎تواند بیشتر از گذشته مشکل بیکاری را حل کند». او که امیدوار است قیمت ثابتی برای خرید زیتون تعیین شود، ادامه می‌دهد: «زحمت پرورش زیتون بر دوش ماست، اما سودش را فروشندگان در بازار می‎برند. اگر اقداماتی برای قیمت‌گذاری و بازاریابی زیتون انجام شود، رغبت برای کاشت و توسعه باغ‌ها افزایش می‎یابد».

جمع‌آوری محصول مکانیزه شود
غلامرضا شهسواری از جمله‎ آغازکنندگان کاشت زیتون در سمنان است و موقعیت کشت زیتون در این استان را عالی توصیف می‎کند. او که امیدوار است با پایان کرونا و بهبود اقتصاد کشور، روغن زیتون به سبد خانوار راه یابد، اظهار می‌کند: «مهم‌ترین مشکل زیتون‎کاران از نظر من جمع‎آوری محصول است. اگر امکانی باشد که بتوانیم محصولات را مکانیزه برداشت کنیم هم هزینه‎هایمان کاهش می‌یابد و هم در مدت کوتاه‎تری زیتون را برای روغن‎کشی می‌فرستیم.»
این باغدار که مشکل قیمت‌گذاری محصول خود را حل کرده است، در این‌باره می‌گوید: «من با کارگاه‌های روغن‌کشی در رودبار رایزنی کرده‌ام و زیتونم را پس از برداشت به این کارگاه‌ها می‌فرستم. برای روغن تولیدشده هم خودم مشتری دارم و با قیمت روز روغن را می‎فروشم. البته نبودن کارگاه در استان، خودش داستان دیگری است. اگر امکانی برای فراوری محصول در استان وجود داشته باشد، اشتغال ایجاد می‎شود و دیگر محصول را به گیلان نمی‌فرستیم».

راه‌اندازی صندوق زیتون
مجری طرح زیتون وزارت جهادکشاورزی تمرکز این طرح را بر مناطقی مانند استان‌های زنجان، سمنان، قزوین، فارس و... عنوان می‎کند که شرایط اقلیمی مناسب برای کاشت دارند. او که معتقد است در این طرح به همه زنجیره ارزش زیتون توجه شده‎است درباره مشکل سود پایین باغداران نیز می‎گوید: «اتحادیه زیتون‌کاران در رودبار و شورای ملی زیتون دو‌نهادی هستند که برای حفظ منافع زیتون‌کاران شکل‌گرفته‎اند. هم‌اکنون به‌دنبال راه‌اندازی  صندوق زیتون هستیم زیرا با این کار اتحادیه‌ها تقویت خواهند شد.»

برند بودن گیلان خوب است
جواد میرعرب رضی، درباره اینکه چرا با نام استان‌هایی که زیتون می‌کارند، برندسازی نمی‌شود، اظهار می‎کند: «گیلان از دهه‎های گذشته به‌عنوان قطب زیتون شناخته شده و این خوب است. نام زیتون گیلان یک برند است که باعث توسعه مصرف زیتون و روغن آن در کشور می‎شود. البته ما حمایت کافی را از دیگر استان‎ها داریم و پرورش زیتون در 5استان زنجان، قزوین، فارس، سمنان و گلستان توسعه بسیار خوبی دارد».

زیتون زنجان در گیلان
باوجود آنکه مجری طرح زیتون برندبودن زیتون گیلان را خوب توصیف می‎کند اما دیگر استان‎ها به‌ویژه زنجان ظرفیت آن را دارند که بازار زیتون خودشان را داشته باشند. جای خالی زیتون در بازار زنجان چنان چشمگیر است که کمتر کسی باور می‌کند این استان بزرگ‌ترین تولیدکننده زیتون ایران باشد. عضو اتاق بازرگانی زنجان درباره برندسازی زیتون زنجان به همشهری می‌گوید: «به‌جرأت می‌توان گفت 90درصد آنچه در رودبار و منجیل فروخته می‎شود از زنجان به گیلان رفته است درحالی‌که برای زیتون تولیدی استان هیچ نوع برندسازی انجام نشده است». هاشم حاج‌علی‌اکبری که معتقد است جاده طارم زنجان و باغ‎های زیتون آن بهترین تفرجگاه زنجان است، می‎افزاید: «در سراسر این مسیر جایی را نمی‎بینید که زیتون بفروشند. به‌نظر من ایجاد یک بازارچه زیتون می‌تواند برای زنجان راهگشا باشد و موجب فروش محصول در خود استان شود. برای این کار بخش خصوصی به تنهایی نمی‌تواند مؤثر باشد و به کمک دولت نیاز است».

صنعت زیتون نوپاست
رئیس شورای ملی زیتون هم با بیان اینکه مدیریت اقتصادی کشور سنتی است و هرکسی اول‌بار در راه اصلی قرار گرفته موفق‌تر است، می‌گوید: «گیلان یک مسیر 28کیلومتری در جاده تهران-رشت دارد که زیتون عرضه می‎کند و زنجان چنین امکانی ندارد.» مهدی عباسی با بیان اینکه توسعه زیتون از سال 72آغاز شده اظهار می‎کند: «صنعت زیتون در کشور نوپاست. از سوی دیگر اجرای طرح‎های آن از تحقیقات سبقت گرفته و برای مسائل مختلف این صنعت از پیش برنامه‌ریزی نشده است. هم‌اکنون برندسازی زیتون در استان، به بخش استاندارد و سازمان غذا و دارو باز می‎گردد که باید بیشتر در این زمینه همکاری کنند». وی که خبر از ایجاد یک مجتمع 15هکتاری فروش زیتون در زنجان می‌دهد، می‌افزاید: «این حرکت خودجوش بخش خصوصی است و برای توسعه آن به همکاری بیشتر نهادهای دولتی نیاز است». 

  
زنجان با 23هزار هکتار سطح زیرکشت زیتون و داشتن نزدیک به 200واحد صنعتی و سنتی فراوری زیتون و روغن، شایسته آن است که بیشترین سود را از تولیداتش ببرد و مهم‌تر از آن نام خود را بر این محصولات ببیند؛ موضوعی که نه فقط این استان بلکه بیشتر تولیدکنندگان اصلی زیتون کشور انتظار آن را می‎کشند.



مکث
از مجتمع زیتون حمایت می‎کنیم ‌ 


توسعه زیتون زنجان و ایجاد بازاری برای آن به‌نظر می‌رسد به‌دست بخش خصوصی امکان‌پذیر باشد. هرچند این بخش برای انجام چنین کاری از دولت کمک می‌خواهد. معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری زنجان درباره فروش زیتون زنجان به نام این استان می‌گوید: «50درصد میوه زیتون کشور در استان ما تولید می‌شود با این حال زنجان مانند رودبار یک شهر عبوری نیست و مسافران زیادی به آن نمی‌آیند. برای معرفی زیتون زنجان با انجمن زیتون صحبت کرده‎ایم و قرار است این شورا زمینی را تهیه کند تا یک مرکز عرضه زیتون در آن ایجاد شود. منتظریم زمین را به ما معرفی کنند تا اقدامات لازم برای مجوز ساخت آن را انجام دهیم. ما آمادگی کامل داریم که برای ایجاد این مجتمع با انجمن زیتون همکاری کنیم».
محمدرضا آبی‌پور با بیان اینکه امسال در استان زنجان یکصدهکتار از اراضی شیبدار به کاشت زیتون اختصاص خواهد یافت، درباره دیگر حمایت‌های دولت از توسعه صنعت زیتون استان اظهار می‎کند: «سرمایه‌گذاری در زمینه معرفی زیتون استان کار بخش خصوصی است اما سیاست ما این است که اگر کسی بخواهد در شهرک‎های صنعتی استان صنایع فراوری زیتون ایجاد کند با اقساط 40ماهه زمین در اختیار او قرار گیرد. در بخش روستایی هم تسهیلات اشتغال روستایی با سود 4درصد می‌دهیم تا بتوانند در زمینه فراوری و بسته‎بندی زیتون فعالیت کنند».