کاریکاتور ما در مقایسه با کاریکاتور دیگر کشورهای دنیا، جایگاه خوبی در جهان دارد؛ این را می‌توان از اخبار برنده‌شدن و مقام‌آوردن کاریکاتوریست‌های ایرانی در جشنواره‌های بین‌المللی مختلف متوجه شد. واقعیت این است که کارتونیست‌ها و کاریکاتوریست‌های ما هر زمان که دست به قلم شده‌اند، اثری خلق کرده‌اند که در متر و مقیاس جهانی حرفی برای گفتن داشته است. تا جایی که کمتر جشنواره‌ای در این حوزه در دنیا پیدا می‌شود که بین برندگانش نامی از هنرمندان خلاق ایرانی به چشم نخورد. در ادامه نگاهی داریم به برخی از کاریکاتورهای ایرانی که در مسابقات و جشنواره‌های جهانی مقام آورده و حسابی معروف شده‌اند.
درخشش استاد درمبخش در جشنواره کاریکاتور ملانصرالدین
استاد کامبیز درمبخش که نیازی به معرفی ندارد. او که برنده چندین جایزه بزرگ معتبر جهانی است و سابقه همکاری با نشریات نیویورک تایمز، اشپیگل، نیل اشپالتر و... را دارد، بیش از 60سال است که در حوزه کاریکاتور فعالیت دارد و این روزها آثارش در موزه‌های معتبر دنیا نگهداری می‌شود. اما یکی از بزرگ‌ترین جوایز این استاد مسلم کاریکاتور، جایزه بزرگ سی‌وسومین جشنواره بین‌المللی کاریکاتور «ملانصرالدین حجا» ترکیه است؛ جایزه‌ای که برای نخستین بار در سال1392 به یک هنرمند ایرانی رسید.
«ذهن درخشان»به ابوالفضل محترمی رسید
هشتمین مسابقه بین‌المللی کارتون ذهن درخشان سال2016 در مکزیک برگزار شد و مقام اولش به ابوالفضل محترمی، کارتونیست و انیماتور نام‌آشنای کشورمان رسید. موضوع این مسابقه «بازی کن (بازی برای بردن)» بود و ابوالفضل محترمی با کارتونی که در آن دوندگان معلول دوی امداد، به‌جای چوب امدادی، عصای‌شان را رد و بدل می‌کنند، جایزه اول را از آن خود کرد. در این رقابت، هنرمندانی از کشور بلژیک و کلمبیا، به‌ترتیب به‌عنوان دوم و سوم دست یافتند.
جایزه «اولنس کارتوناله» بلژیک در دستان «علی قناعت»
سی‌ویکمین دوره جشنواره معتبر بین‌المللی «اولنس کارتوناله»، دوسال پیش در حالی به‌کار خودش پایان داد که تمام جوایزش به ایرانی‌ها رسید! در این جشنواره که موضوعش «چرم» بود و با حضور 380کارتونیست از 52کشور جهان با هزار و 182اثر برگزار شد، علی قناعت، کاریکاتوریست جوان ایرانی به مقام اول رسید. اثر قناعت که موضوعش از گاو تا کیف دستی بود، حسابی نظر هیأت داوران این جشنواره معتبر را در سال2019جلب کرد.
نشان لیاقت سازمان ملل برای جواد علیزاده
جواد علیزاده هم جزو آن دسته از کاریکاتوریست‌های نام‌آشنای ماست که امسال دقیقا نیم قرن از فعالیتش در این حوزه می‌گذرد! او که جوایز پرتعداد داخلی و بین‌المللی زینت‌بخش کارنامه هنری‌اش شده، تاکنون به‌خاطر کاریکاتورهایش دوبار نشان لیاقت از سازمان ملل متحد دریافت کرده است: یک‌بار در سال2011 با سوژه‌ای درباره گرانی بنزین و بار دیگر سال2017 با سوژه‌ای درباره فقر و دستفروشی که هر دوی این آثار سروصدای زیادی در دنیا به‌پا کردند.
باز هم پاکدل و موفقیت در نخستین جشنواره روسیه
علیرضا پاکدل به‌تازگی به یک افتخار دیگر هم دست یافته و در نخستین جشنواره بین‌المللی کاریکاتور روسیه که با موضوع محیط‌زیست و گرم‌شدن کره زمین در همین سال2021 برگزار شد، جایزه ویژه را از آن خود کرد. تصویر دوپنگوئن روی یک قطعه یخ به شکل دیسلایک که در حال آب‌شدن است، بین 2هزار اثر از 600کارتونیست 40کشور دنیا حائز رتبه شد و پاکدل را به یک افتخار دیگر رساند.
«پناهجویان»، برنده جایزه بزرگ جشنواره معتبر کاریکاتور
یکی از معتبرترین جشنواره‌های کاریکاتور دنیا، جشنواره «ورد پرس کارتون» پرتغال است؛ جشنواره‌ای که ایرانی‌ها جوایز مهمی از آن را کسب کرده‌اند. اما بی‌شک عنوان موفق‌ترین کارتونیست و کاریکاتوریست ایرانی این جشنواره به علیرضا پاکدل می‌رسد؛ کسی که موفق شد در سال2017 جایزه نخست و جایزه بزرگ این جشنواره را از آن خود کند. غرق‌شدن پناهجویان و مهاجران اثر این هنرمند خلاق است که عنوان نخستین جشنواره معتبر ورد پرس کارتون را به خالقش رساند.
جایزه ویژه «آیدین دوغان» ترکیه برای بهمن عبدی
آیدین دوغان نام یکی از مسابقات بین‌المللی و بسیار معتبر کاریکاتور است که هرساله توسط بنیاد آیدین دوغان در ترکیه برگزار می‌شود. بهمن عبدی، کاریکاتوریست و انیماتور نام‌آشنای ایرانی در سال2005 موفق به کسب جایزه ویژه این جشنواره معتبر شده است. بهمن عبدی را که یادتان هست؟ همان هنرمندی که ما در برنامه کودک فقط دستش را می‌دیدیم که تندتند روی قصه‌ای که تعریف می‌شد، برایمان نقاشی می‌کشید.
حمید صوفی برنده جایزه اول کارتوناله
جشنواره بین‌المللی و معتبر «اولنس کارتوناله» بلژیک سال گذشته هم با درخشش یک کاریکاتوریست ایرانی همراه شد. سی‌ودومین دوره این مسابقه جهانی با موضوع «خرید»، سال2020 برگزار شد و 450شرکت‌کننده داشت. حمید صوفی، کاریکاتوریست ایرانی با نمایش دور باطلی از خریدکردن و سبد خالی مردم که درنتیجه نبود توان خرید مایحتاج به‌وجود آمده، داوران این دوره فستیوال معتبر کارتون در جهان را مجاب کرد که جایزه اول را به او بدهند!
نگاهی به آثار کاریکاتوریست‌های ایرانی که تاکنون در جشنواره‌های بین‌المللی این حوزه رتبه کسب کرده‌اند
امضای معتبر کاریکاتور ایران در جشنواره‌های جهانی
در همینه زمینه :
گزارش
اول شخص مفرد
کوتاه‌تر از گزارش