دستاورد 6 ماهه یک تفاهم آبی

6‌ماه از تفاهم بزرگ آبی شهرداری تهران با وزارت نیرو می‌گذرد؛ تفاهمی که براساس آن دوطرف به این نتیجه رسیدند که به‌تدریج آب موردنیاز فضای سبز پایتخت از پساب‌های فاضلاب تامین و چاه‌های غیرمجاز برداشت از آب زیرزمینی هم به‌تدریج پلمب شود؛ اقدامی که به‌گفته کارشناسان می‌تواند باعث صیانت از ذخایر آبی تهران شود و به برداشت‌های بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی پایان دهد. معاون وزیر نیرو در تازه‌ترین اظهارنظر خود یکی از دستاوردهای این تفاهم را اختصاص 44میلیون مترمکعب پساب به فضای سبز شهر تهران اعلام کرد و خبر داد؛ اطلس جانمایی فضای سبز شهری تهران و منابع آب سطحی پایتخت در دست تهیه است.
به گزارش همشهری، با تهیه اطلس آبی تهران، سازوکار و نقشه تامین آب موردنیاز فضای سبز تهران متناسب با منابع آب سطحی مشخص خواهد شد و در نقاط پرتنش و پرمصرف مناطق شهری، اولویت نخست با تامین آب از پساب فاضلاب خواهد بود. قاسم تقی‌زاده خامسی درباره اقدام‌های انجام شده در 6‌ماه گذشته برای اجرای این تفاهم آبی می‌گوید: کارگروه سه‌جانبه‌ای بین شرکت آب منطقه‌ای، شرکت آب و فاضلاب و شهرداری تهران تشکیل و تاکنون نیز 4جلسه مشترک در این خصوص برگزار شده است. او توضیح می‌دهد: برنامه‌ریزی برای اختصاص پساب تولید شده سال ۹۹ تصفیه‌خانه‌های فاضلاب به فضای سبز شهرداری تهران با میزان تقریبی ۴۴.۱ میلیون مترمکعب انجام گرفته که در فاز اول منطقه 2شهری به‌دلیل وجود چاه‌های غیرمجاز شهرداری و منطقه ۵ شهری به‌دلیل اضطرار شهرداری تهران به‌عنوان مناطق تحت پوشش استفاده از پساب و مدیریت منابع آبی انتخاب شده‌اند.
معاون وزیر نیرو در عین حال تأکید می‌کند: با پیگیری شرکت آب و فاضلاب استان تهران، پیشنهاد قیمت تمام‌شده یک مترمکعب پساب قابل واگذاری به فضای سبز، از شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور محاسبه و برای تصویب به شورای شهر ارسال شده است. به گزارش همشهری، انتظار می‌رود با تعیین قیمت تمام‌شده هر مترمکعب پساب فاضلاب در شورای شهر تهران، گامی عملی برای اجرایی شدن تفاهم برای سیراب کردن بخشی از فضای سبز شهرداری با پساب فاضلاب برداشته شود.

در انتظار یک گزارش 
این گزارش حاکی است، گام دیگر برای تحقق اهداف پیش‌بینی شده در تفاهم بین شهرداری تهران و وزارت نیرو وقتی برداشته خواهد شد که سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران گزارش خود از جزئیات برداشت آب از منابع آب سطحی را به تفکیک مناطق و نقاط برداشت اعلام کند. مدیرعامل شرکت منابع آب ایران می‌گوید: در این خصوص جلساتی با شهرداری تهران برگزار شده است. به‌گفته تقی‌زاده‌خامسی، جلسه ویژه‌ای درخصوص آب‌های سطحی، موضوع بند 2تفاهمنامه، با شهرداری تهران برگزار شده است. او توضیح داد: در بند 2تفاهمنامه مقرر شده بود تا سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران تا پایان سال ۹۹ نسبت به ارسال گزارش و اطلاعات مرتبط با مشخصات نقاط برداشت، نحوه برداشت و میزان منابع آب، به همراه سطوح آبیاری به تفکیک مناطق در وضع موجود، از مجاری آب‌های سطحی، اقدام کند. به‌گفته او، افزون بر این آمار مرتبط با چاه‌های مجاز و غیرمجاز در مناطق 2و 5شهر تهران هم بررسی شده است. او توضیح می‌دهد: با هدف عملیاتی ساختن طرح تامین آب پایدار فضای سبز تهران از محل پساب و سایر منابع آبی، به‌منظور کاهش بهره‌برداری از منابع آبی زیرزمینی با اطلاعات تدقیق شده چاه‌های مجاز و غیرمجاز بر مبنای اطلاعات شرکت آب منطقه‌ای تهران، برنامه‌ریزی لازم انجام شده است.

کاهش خطر منابع آب پایتخت
تفاهم 12شهریور سال گذشته که به امضای رضا اردکانیان، وزیر نیرو و پیروز حناچی، شهردار تهران رسیده، تحولی بنیادین و البته محیط‌زیستی با هدف تغییر الگوی تامین آب موردنیاز فضای سبز کلانشهر تهران قلمداد می‌شود که می‌توان خطر را از منابع آب زیرزمینی پایتخت تا اندازه زیادی دور کند. تغییر این الگو را سال‌ها شهرداران مختلف پایتخت مطرح کرده بودند، ولی سرانجام این پیروز حناچی بود که گام نهایی را برداشت و به استفاده از پساب تصیفه‌شده و بازچرخانی آب جهت فضای سبز تهران حکم داد. انتظار می‌رود دست‌کم 150میلیون مترمکعب آب با اجرای این طرح بازچرخانی شود. هدف مشترک وزارت نیرو و شهرداری تهران این است که دست‌کم 40درصد از آب موردنیاز فضای سبز تهران از پساب شهری تامین شود و از این جهت سرمایه‌گذاری برای ایجاد تصفیه‌خانه‌های محلی و منطقه‌ای یک ضرورت است که دوطرف بر سر آن توافق کرده‌اند و با افزایش تعداد تصفیه‌خانه‌ها، از میزان برداشت آب از چاه‌های مجاز و غیرمجاز به‌تدریج کم خواهد شد.

تفاهم برای آیندگان
قول و قرار شهرداری و وزارت نیرو البته تا سال 1410است و امسال هم سال رونمایی از نخستین دستاوردهای این تفاهم به شمار می‌رود. براساس برآوردها هم‌اکنون بیش از 90درصد فضای سبز تهران با برداشت از منابع آب زیرزمینی صورت می‌گیرد و گسترش روزافزون شهر تهران و نیاز به توسعه فضای سبز با توجه به محدودیت منابع آب زیرزمینی یک زنگ خطر جدی است. براساس آنچه توافق شده قرار است 145میلیون مترمکعب از 218میلیون مترمکعب آب مورد نیاز فضای سبز شهر تهران در سال 1410از محل پساب تامین شود که سرمایه‌گذاری سنگینی برای ساخت دست‌کم 17تصفیه‌خانه باید صورت گیرد.

اقدام دیرهنگام و فرصت‌های محدود
به گزارش همشهری، هم شهرداری تهران و هم وزارت نیرو طی دست‌کم 3دهه گذشته فرصت‌سوزی کردند و به تفاهم نرسیدند و بیشتر از همدیگر انتقاد کردند تا اینکه 12اردیبهشت اردکانیان و حناچی برای پایان دادن به گفت‌وگوهای انتقادی بین دوطرف سرفصل تازه‌ای برای استفاده حداکثری از فرصت‌های محدود را رقم زدند و نتیجه گفت‌وگوهای سازنده کارشناسی طرفین دور از هیاهو در 12شهریور 99به نمایش درآمد و امسال نخستین دستاورد این تلاش مشترک روی پرده نمایش قرار می‌گیرد.
الگوی تعریف‌شده در تفاهم آبی تهران براساس مدیریت مصرف آب به جای عرضه و برداشت هرچه بیشتر از منابع آبی تجدیدناپذیر استوار شده و به‌گفته وزیر نیرو، استفاده از پساب جهت تامین آب موردنیاز فضای سبز و دیگر مصارف همانند ساخت یک سد مجازی با استفاده از تصفیه فاضلاب‌هاست و باعث حفظ آب خام خواهد شد. به‌نظر می‌رسد چنین رویکردی به‌معنای پرهیز از خام‌خوری آبی است و به‌گفته پیروز حناچی الگوی تعیین شده برای تهران می‌تواند در دیگر کلانشهرها هم دنبال شود.
برآوردها نشان می‌دهد درصورتی که وزارت نیرو و شهرداری تهران به تفاهم نمی‌رسیدند و روند فعلی تامین آب فضای سبز پایتخت ادامه پیدا می‌کرد، معادل ذخیره سد کرج در سال 1410آب برای تامین نیاز فضای سبز تهران لازم بود و اکنون شهروندان پایتخت‌نشین در انتظار رونمایی از دستاوردهای یک توافق مهم نشسته‌اند که در نهایت سهم فضای سبز از پساب‌ به جای 4درصد به 60درصد برسد.