جای خالی گردشگری ادبی در ایران

سردار صدیقی- فعال گردشگری

دهه ۱۸۸۰ میلادی که یوهانا اشپیری برای گذراندن دوران نقاهت بعد از بیماری خود به دهکده «اوبر روفلز» در شهر ماینفلد سوئیس رفت، طبیعت بکر و جاذبه‌های فرهنگی و آداب‌ و رسوم روستاییان این دهکده، الهام‌بخش او در نگارش رمان «برای بچه‌ها و آنهایی که بچه‌ها را دوست دارند» ‌شد. رمانی که به هایدی شهرت یافت. دهکده‌ای که داستان هایدی در آن شکل گرفت در دامنه کوه‌های آلپ قرار دارد و انیمیشن هایدی لوکیشن‌های زیبا و اتفاقات شیرین این رمان را برای خواننده تصویر می‌کند. سوئیسی‌ها وقتی متوجه استقبال جهان به‌ویژه آسیایی‌ها از این انیمیشن شدند، مکان شکل‌گیری این داستان را بازسازی کردند. خانه هایدی و پدربزرگش در دامنه کوه‌های آلپ را به همراه خانه‌های روستایی دیگر با وسایل ۱۲۰ سال قبل تزیین و بازسازی کردند. این مکان حالا به «هایدی لند» مشهور است. نقطه‌ای که حاصل تفکر و قلم یک نویسنده و مدیریت خلاق گردشگری است و سالانه میلیون‌ها گردشگر را به یک دهکده کوچک در سوئیس می‌کشاند.  فیلم «ارباب حلقه‌ها» را اگر دیده باشید با نام روستای هابیتون هم آشنا هستید. روستای «ماتاماتا» در نیوزیلند لوکیشن روستای هابیتون‌ها در فیلم ارباب حلقه‌هاست که حالا میزبان گردشگران هابیتونی است. دهکده هابیتون، منزلگاه خانواده معروف بگینز بود. سوئبی‌ها، بومیان نیوزلند در قرن هجدهم این دهکده را تأسیس کردند و پیتر جکسون کارگردان مطرح نیوزلندی نیز فیلم ارباب حلقه‌ها را در این روستا ساخت و با الهام از رمان «ارباب حلقه‌ها» نوشته «جی.‌آر.تالکین»، سبب رونق گردشگری در روستای ماتاماتا شد. در ایالات فلوریدا در آمریکا نیز سالروز تولد ارنست همینگوی نویسنده رمان «پیرمرد و دریا» سالانه با انتنخاب فردی شبیه به همینگوی برگزار می‌شود و مردم برای دیدن خانه همینگوی و ابزار و وسایلش، بلیت سفر می‌خرند. گابریل گارسیا مارکز در رمان «صد سال تنهایی» هم از دهکده‌ «ماکاندو» نام ‌برد که کلمبیایی‌ها حالا این دهکده خیالی را زادگاه گارسیا مارکز می‌خوانند و پروژه گردشگری راه ماکاندو را براساس آن آغاز کردند و میزبان گردشگران جهان شدند. خانه لئو تولستوی در مسکو نیز هر سال پذیرای گردشگران و عاشقان ادبیات خالق رمان «آناکارنینا» است. در انگلستان نیز صدها تور گردشگری ادبی با نام «شکسپیر» و «چارلز دیکنز» برگزار می‌شود. شخصیت کارتونی پروفسور بالتازار اما در ایران مورد توجه واقع شد. بالتازار حدود ۱۷ سال در ایران زندگی و عمر خود را صرف تحقیق در حوزه بهداشت و درمان کرد. او ۷سال در خانه بزرگ و یک طبقه با دیوارهای خشت و گلی و سقف چوبی روستای «اکنلو» در شهرستان کبودرآهنگ همدان ساکن بود و این خانه اکنون با حفظ آثار بالتازار تبدیل به مقصد گردشگری شده است. اما بهتر است توجه به منافع گردشگری ادبی و ارزآوری بالای این شاخه جهانی از گردشگری در ایران بیشتر مورد توجه واقع شود و با بازسازی وقایع ادبی در متون نویسندگان شهیر، تورهای ادبی - فرهنگی راه‌اندازی شود.