ناقوس جنگ در اوکراین

جواد نصرتی- روزنامه‌نگار

 روسیه هشدار داده است که درصورت حمله اوکراین به شورشی‌های جدایی‌طلب در شرق این کشور، به نفع آنها وارد ماجرا خواهد شد.
به‌گزارش بی‌بی‌سی، جدایی‌طلبان مورد حمایت روسیه و نیروهای اوکراین در شرق این کشور باهم درگیر هستند. روسیه، اخیرا تعداد زیادی از نیروهایش را در اقدامی که در سال‌های اخیر بی‌سابقه بوده است، پشت مرز با اوکراین مستقر کرده است.
دمیتری کوزاک، مقام عالی‌رتبه روسیه گفته است که نیروهای روسیه برای دفاع از شهروندان روسیه از مرز رد خواهند شد. او که جانشین رئیس دفتر رئیس‌جمهوری روسیه است در هشداری شدید به اوکراین گفته است: «همه‌‌چیز به میزان درگیری بستگی دارد. شروع تنش‌ها می‌تواند شروعی بر پایان اوکراین باشد؛ نه مثل شلیک به پایش، که شلیک به‌صورتش خواهد بود.»
روسیه از سال2019 میلادی، بیش از 650 هزار پاسپورت برای ساکنان شرق اوکراین صادر کرده است.
دیمتری پسکوف، سخنگوی کرملین هم جمعه گفته است: درصورتی که خصومت‌ها باعث به خطر افتادن جان غیرنظامی‌ها شود، روسیه کنار نخواهد ایستاد و وارد میدان خواهد شد.
ارتش اوکراین گفته است که یکی از سربازانش پنجشنبه در تیراندازی جدایی‌طلبان کشته شده است. شورشی‌ها با مسلسل، نارنجک و خمپاره به نیروهای دولتی شلیک کرده‌اند و ارتش اوکراین هم پاسخ آنها را داده است. ژنرال روسلان خمچاک، فرمانده ارتش اوکراین گفته است که ارتش، تجمع و آماده‌سازی نیروهای روسیه در پشت مرزهای اوکراین را زیرنظر دارد. او گفته است: «(تجمع نیروهای روسیه پشت مرزها) به این معنی نیست که ما محاصره شده‌ایم. وضعیت تحت کنترل ماست.»
هم آمریکا و هم آلمان درباره افزایش تنش‌ها در منطقه هشدار داده‌اند.
روسیه ماه‌هاست که نیروهایش را در پشت مرز اوکراین افزایش می‌دهد با این حال بارها تأکید کرده بود که نباید به این نیروها به چشم تهدید نگاه کرد.
جان پساکی، سخنگوی کاخ سفید گفته است که از سال2014 که درگیری اوکراین شروع شده، هرگز این تعداد نیروهای نظامی روسیه در پشت مرزهای اوکراین مستقر نشده بودند. او وضعیت را به‌شدت نگران‌کننده خوانده است.
روسیه جزئیاتی درباره تعداد نیروهایش منتشر نکرده اما ارتش اوکراین در انتهای ‌ماه مارس (حدود 11روز پیش) ارزیابی کرده بود که حدود 20هزار نیروی روسیه به‌سمت مرزهای اوکراین اعزام شده‌اند. ویدئوهایی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده که نشان می‌دهد قطارها در روسیه، تسلیحات سنگین را به سمت این منطقه حمل می‌کنند. گاردین هم نوشته که تانک‌ها، توپ‌ها و موشک‌های بالستیک بردکوتاه روسیه به 150کیلومتری مرز اوکراین منتقل شده‌اند.
در چند ‌ماه اخیر درگیری‌های پراکنده‌ای بین نیروهای اوکراین و شورشی‌های مورد حمایت مسکو در جریان بوده است و همین مسئله، پیمان آتش‌بس شکننده بین 2طرف را به خطر انداخته است.
اوکراین گفته است که در درگیری‌ها در سال‌جاری (از ابتدای زمستان)، 25نفر از نیروهایش کشته شده‌اند. در سال پیش، تعداد کشته‌شده‌ها در درگیری‌ها با شورشی‌های جدایی‌طلب، 50نفر بوده است.
ولودیمیر زیلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین پنجشنبه از منطقه دونباس که مرکز درگیری‌هاست دیدن کرد.
آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان هم پنجشنبه در تماسی تلفنی با ولادیمیر پوتین، درباره شرایط پیش آمده صحبت کرد. او از پوتین خواسته است با عقب کشیدن نیروهایش تنش‌زدایی کند. در مقابل، پوتین، اوکراین را به افزایش تنش‌ها متهم کرده است.
به‌گزارش گاردین، آمریکا هشدار داده است که ممکن است 2کشتی جنگی خود را از طریق ترکیه به دریای سیاه بفرستد. روسیه اخیرا حضور خود در دریای سیاه را تقویت کرده است. پایگاه روس‌ها در این دریا، شبه‌جزیره کریمه است، جایی که روسیه 10 ناوچه را از ناوگان دریای خزر خود به آنجا منتقل کرده است. کارشناسان گفته‌اند انتقال این میزان شناور جنگی به این منطقه، حتی در میانه مانور، غیرعادی است.
سرگئی شویگو، وزیر دفاع روسیه ابتدای هفته گذشته رسما از شروع رزمایش‌های سراسری در روسیه خبر داد. طبق برنامه، قرار است 4هزار مانور نظامی در ‌ماه آوریل در سراسر روسیه برگزار شود.
به‌گزارش فارین پالسی، از نظر برخی کارشناسان، این مانورهای سراسری و انتقال نیروها به پشت مرز اوکراین، نوعی نمایش قدرت روسیه برای مرعوب ساختن جو بایدن، رئیس‌جمهور جدید آمریکا است. با این حال انتقال نیروها از سیبری در شرقی‌ترین منطقه روسیه به غربی‌ترین بخش خاک این کشور را می‌توان چیزی بیشتر از نمایش قدرت دانست؛ به‌خصوص آن هم بعد از صحبت‌های تند و تیز مقامات ارشد دولت روسیه.
کوزاک، شرایط در شرق اوکراین را با سربرنیتسا در بوسنی و هرزگوین مقایسه کرده است، جایی که در سال1995 بیش از 8هزار مسلمان به‌دست نیروهای صرب بوسنی قتل عام شدند. کوزاک گفته است: «اگر، آنطور که رئیس‌جمهور ما گفته است، چیزی شبیه سربرنیتسا پیش بیاید، ما احتمالا باید دخالت کنیم.»
پوتین برای نخستین بار در سال2019 گفت که اگر نیروهای اوکراین کنترل منطقه دونباس را دوباره به‌دست بگیرند، ساکنان روس‌زبان شاید دچار فاجعه‌ای مثل سربرنیتسا شوند. در همین سال او با امضای قانونی، اعطای شهروندی به ساکنان مناطق جدایی‌طلب را تسهیل کرد.
شواهدی در دست نیست که نشان دهد نیروهای اوکراین می‌خواهند همچون سربرنیتسا، پاک‌سازی نژادی را در دستور کار قرار بدهند. 

از کجا به اینجا رسیدیم؟
ریشه تقابل امروز به مارس سال2014 بازمی‌گردد، یعنی زمانی که روسیه منطقه کریمه در اوکراین را ضمیمه خاک خود کرد. ویکتور یانوکوویچ، رئیس‌جمهور طرفدار روسیه یک‌ماه پیش از آن، درپی اعتراض‌ها و درگیری‌های شدیدی خیابانی، از کی‌‌یف پایتخت اوکراین فرار کرده بود.
حمله نظامی روسیه باعث تنش شدید بین مسکو و قدرت‌های غربی شد و باعث شد آمریکا و اتحادیه اروپا تحریم‌هایی علیه مسکو وضع کنند که همچنان پابرجا هستند.
یک‌ماه بعد، شورشی‌های مورد حمایت روسیه و منطقه عمدتا روس‌زبان دونباس کنترل بیشتر مناطق دونباس و لوهانسک را به‌دست گرفتند. دولت‌های غربی و ناتو روسیه را متهم می‌کنند که نیروهای نظامی کادر خود را به آنسوی مرز می‌فرستد تا به این شورشیان کمک کند اما مسکو گفته است که نظامیانی که به اوکراین رفته‌اند، همگی داوطلبانه این کار را کرده‌اند.
ولودیمیر زیلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین با وعده صلح بر سر قدرت آمد و تابستان پیش پیمان آتش‌بسی بین 2طرف امضا شد اما هردو طرف، یکدیگر را به نقض آن متهم می‌کنند.
تخمین زده می‌شود که 14هزار نفر در درگیری‌ها در شرق اوکراین جان خود را از دست داده باشند.