شیوع کرونا سالن‌های تمرین تئاتر در منطقه ۶ را به ورشکستگی کشانده است
چراغ نمایش خاموش است
شقایق عرفی‌نژاد
بخش مرکزی تهران مرکز فرهنگی شهر است. تئاتر شهر، تالار وحدت، موزه هنرهای معاصر، تماشاخانه‌ها و کتابفرشی‌ها این قسمت از شهر را مبدل به محل رفت‌وآمد هنرمندان و مخاطبان هنر کرده است. کار این مراکز هنری و فرهنگی، اما با شیوع کووید ـ ۱۹ به تعطیلی کشید. تماشاخانه‌ها هم یا موقت یا دائم تعطیل شدند و هنرمندان در خانه ماندند. درباره تعطیلی تئاترها در این مدت زیاد صحبت شده است، اما مراکز دیگری هم هستند که کار و فعالیتشان وابسته به تئاتر است و در این مدت بی‌هیچ سر و صدایی تعطیل شدند. بلوار کشاورز، میدان ولی‌عصر(عج) و خیابان فلسطین محل تمرکز پلاتوها و سالن‌های تمرین تئاتر است یا شاید بشود گفت بود. این سالن‌های تمرین که به دلیل نزدیکی به تماشاخانه‌ها در این منطقه فعال بودند، از اسفند سال ۹۸ تعطیل شدند و تمام سال گذشته را تقریباً در تعطیلی به سر بردند. با شروع تمرین‌های نمایش‌های جشنواره فجر و صدور مجوز تمرین و اجرا کم‌کم تعدادی از این پلاتوها باز شدند. این گزارش درباره پلاتوهایی است که یک سال بد را گذراندند و کسی هم به فریادشان نرسید.
حامد رحیمی/ مسئول پلاتو شهر
پلاتوی شهر پیش از این با نام بازیگاه در طبقه سوم تماشاخانه سه نقطه در خیابان فلسطین فعالیت می‌کرد. حالا مدتی است که به جای دیگری در همین محدوده منتقل شده است. «حامد رحیمی» مسئول آن، وضعیت یک سال گذشته پلاتو را این‌طور توضیح می‌دهد: «پلاتوی ما از اسفند سال ۹۸ تعطیل شد و تا تیرماه ۹۹ مثل مراکز دیگر کاملاً تعطیل بود. از تیرماه تا مهر و آبان ۹۹ هم با ۱۰درصد ظرفیت کار کردیم. بعد هم که اجازه فعالیت پیدا کردیم با ۴۰درصد ظرفیت کار کردیم. در این مدت حدود صد میلیون تومان ضرر کرده‌ایم.» رحیمی می‌گوید بیشتر از ۷۰درصد سالن‌های تمرین در همین محدوده متمرکز شده‌اند. او خودشان را از بازماندگان پلاتوها می‌داند که از طوفان تعطیلی جان به در برده‌اند و می‌گوید در این مدت از هیچ‌جا به آنها کمک نشده است: «تماشاخانه‌ها مبلغی به‌عنوان کمک دریافت کردند، هر چند این رقم بسیار ناچیز بود، ولی پلاتوهای تمرین این مبلغ را هم دریافت نکردند. حتی برای وام هم که ثبت‌نام کردیم به نتیجه نرسیدیم.»
به همین دلیل است که اعتقاد دارد در این مدت هیچ‌کدام از مراکز هنری به اندازه سالن‌های تمرین تئاتر آسیب ندیده‌اند. در این شرایط یکی از نهادهایی که می‌تواند آه فعالان این حوزه را فروبنشاند، شهرداری است. اما این اتفاق نیفتاده است. رحیمی می‌گوید: «شهرداری می‌تواند از چند جهت به ما کمک کند. کوچک‌ترینش این است که می‌تواند تابلوهای تبلیغاتی رایگان به ما بدهد یا اجازه دهد تابلو سرکوچه داشته باشیم که تمام مراکز فرهنگی دارند. شهرداری ساختمان‌ها، سالن‌ها و فضاهای بی‌استفاده زیادی دارد. می‌تواند این سالن‌ها را با قیمت کمتر به‌عنوان سالن تمرین اجاره دهد و خودش هم به درآمدزایی برسد. حتی اگر تابلو تبلیغاتی به خود تئاترها و نه سالن‌های تمرین هم بدهد، خوب است. چون مثل یک زنجیره به هم متصلیم. اگر تئاتر مخاطب بیشتر داشته باشد، تقاضا برای تمرین تئاتر هم بیشتر خواهد بود.»
از سوی هیچ نهادی حمایت نشدیم
«پلاتوی بارنگ» در میدان ولی‌عصر(عج) واقع است با چند سالن ۸۰ متری، ۳۰ متری و ۱۲ متری. «دنیا بازدار» یکی از مسئولان آن، می‌گوید: «۲ سال است که پلاتو دارم. اینجا را هم ۳ ماه است اجاره کرده‌ام. محل قبلی را مجبور شدم پس بدهم. در این یک سال چند بار جا عوض کرده‌ایم. قبل از کرونا در خیابان انقلاب بودیم، اما اسفند سال ۹۸ آن محل را تحویل دادیم و جایی نزدیک میدان فلسطین را اجاره و مدتی بعد آنجا را هم واگذار و اینجا را در میدان ولی‌عصر(عج) اجاره کردیم. در واقع هر بار جایی را می‌گرفتیم و ۳ ماه می‌ماندیم و بعد که از پس اجاره برنمی‌آمدیم به جای دیگری می‌رفتیم. خیلی از بچه‌هایی که در این کار بودند، مجبور شدند سالنشان را واگذار کنند. از دور و بری‌های خودمان ۵ـ ۶ نفر را می‌شناسم که پلاتویشان را تعطیل یا واگذار کرده‌اند.»
او توضیح می‌دهد: «زمستان ۹۹ با باز شدن تماشاخانه‌ها وضعیت کمی بهتر شد. هفته‌ای ۱۰ گروه اینجا تمرین می‌کردند، اما بعد از تیرماه که اجازه فعالیت پیدا کرده بودیم، این تعداد بسیار کمتر بود.» آن‌طور که بازدار می‌گوید آنها هم از هیچ نهادی در این مدت کمک نگرفته‌اند و حتی برای اینکه گروه‌ها بتوانند سالن اجاره کنند، قیمت پلاتوها را نسبت به سال ۹۸ افزایش ندادند و تخفیف‌هایی هم در نظر گرفته‌اند.
باربد طولابی/ از مسئولان پلاتو تهران
یک سال تلخ
«پلاتوی برف» در یکی از خیابان‌های میدان ولی‌عصر(عج) برای خیلی از گروه‌های تئاتر آشناست. این پلاتو نزدیک ۹ سال است که فعال است. در این یک سال بد، مدیریت این سالن تمرین با «اوشان محمودی» بوده است. او وضعیتی را که در این یک سال گذرانده‌اند «تلخ» می‌داند و می‌گوید: «از دفتر برنامه‌ریزی پلاتو هم مشخص است که چه سال عجیبی را گذرانده‌ایم، چون تقریباً تمام برگ‌هایش سفیدند. تا تیرماه ۹۹ به‌طور کامل تعطیل بودیم و از آن به بعد با بعضی کلاس‌های آموزشی که با حداقل ظرفیت برگزار شدند، توانستیم هزینه‌های آب و برق مجموعه را بپردازیم.»
او می‌گوید از زمان اعلام برگزار شدن جشنواره فجر، آذر ماه سال گذشته، این پلاتو هم سالن تمرین در اختیار گروه‌ها گذاشت و بعد هم گروه‌هایی که در جشنواره دانشگاهی اجرا داشتند، در اینجا تمرین کردند. محمودی که کارگردان تئاتر است، می‌گوید با اینکه از هیچ‌جا بابت خسارتی که به شغلشان وارد شده، کمکی دریافت نکرده‌اند و اجاره ملک هم دوبرابر شده است، ولی قیمت‌ها را افزایش چندانی ندادند. علاوه بر این، اگر گروه‌ها نخستین کارشان باشد، تخفیف می‌دهند و حتی به دفتر جشنواره دانشجویی هم اعلام کرده‌اند که می‌توانند به یک گروه رایگان سالن تمرین بدهند.
او می‌گوید به دلیل واقع شدن در مرکز شهر و نزدیکی به دانشگاه‌ها و تماشاخانه‌ها تقریباً تمام پلاتوهای تمرین در همین محدوده انقلاب و بلوار کشاورز و خیابان ولی‌عصر(عج) جمع شده‌اند، ولی بیشتر آنها در این شرایط سخت مجبور به تعطیلی شده‌اند. محمودی می‌گوید: «تئاتر حرمت دارد و به هرقیمتی نباید از آن پول درآورد. وقتی اهالی تئاتر چنین نگاهی به آن دارند، توقع دارند از طرف نهادهای مختلف حمایت شوند. یکی از این نهادها شهرداری است. شهرداری ساختمان‌های زیادی دارد که بدون استفاده مانده‌اند. می‌تواند این ساختمان‌ها را با قیمت‌های مناسب در اختیار گروه‌ها بگذارد و از آنها حمایت کند. یا دست‌کم می‌تواند از صاحبان پلاتوها عوارض کسب درآمد نگیرد.»
بیکاری مطلق
«باربد طولابی» از مسئولان «پلاتوی تهران» تماشا در بلوار کشاورز، اما ناامیدتر از این حرف‌هاست. او که مثل بقیه از اسفند ۹۸ تا تیرماه ۹۹ را در بیکاری مطلق گذرانده و از آن به بعد هم با ۳ـ ۲ گروه در هفته پلاتو را اداره کرده است، می‌گوید: «توقعی از شهرداری ندارم. همین که فقط ساختمان را پلمب نکنند، برایمان کافی است. حتی می‌دانم این گفت‌وگو هم سودی در پی نخواهد داشت.» او توضیح می‌دهد: «پس از یک سال بیکاری تازه در آذرماه ۹۸ توانستیم سالن تمرین به گروه‌های تئاتر اجاره بدهیم. پیش از آن فقط بچه‌های آموزشگاه‌های تئاتر اینجا تمرین می‌کردند. الان هم اینجا فقط ۲ـ ۳ گروه در هفته تمرین می‌کنند؛ چون بیشتر گروه‌ها ترجیح می‌دهند در شرایط کرونا تمرین و اجرا نداشته باشند.»
