جهش جهانی کرونا

سمانه معظمی- روزنامه‌نگار

 کشورهای مختلف جهان از برزیل تا هند در روزها و هفته‌های گذشته شاهد موج‌های سوم و چهارم بیماری کرونا بوده‌اند. با وجود اینکه واکسیناسیون در خیلی از کشورها آغاز شده، اما هنوز ویروس از واکسن جلوتر است و به‌نظرنمی‌رسد که به این زودی‌ها خیال کوتاه آمدن داشته باشد. جهش ویروس و ظهور گونه‌های جدید از یک سو و سرعت پایین واکسیناسیون و زیر سؤال رفتن ایمنی برخی واکسن‌ها از سوی دیگر، امیدها به پایان قریب‌الوقوع همه‌گیری را نقش بر آب کرده است.
گونهB.1.1.7 انگلیسی، گونهB.1.351 آفریقای جنوبی و گونهP.1 برزیلی از جمله انواع جهش‌یافته ویروس کرونا هستند که برای نخستین‌بار در این 3کشور مشاهده شدند، اما حالا با گذشتن از مرزها، خود را به کشورهای مخلف جهان رسانده‌اند. محققان می‌گویند قدرت سرایت و کشندگی گونه انگلیسی 60درصد بیشتر از انواع قبلی است.
شمار کشته‌ها در جهان از 2.9میلیون نفر گذشته و تعداد مبتلایان نیز به بیش از 134میلیون نفر رسیده است. این در حالی است که تاکنون 397.8میلیون نفر دست‌کم یک دوز واکسن دریافت کرده‌اند.

آسیا
آخر هفته گذشته خیلی از کشورهای آسیایی مانند هند، کره‌جنوبی و تایلند شاهد اوج‌گیری دوباره کرونا بودند. روز پنجشنبه رکورد ابتلا در هند شکسته شد و 126هزارو789مورد جدید در این کشور گزارش شد. برای سومین روز در هفته گذشته آمار هند به بیش از 100هزار نفر رسید. متخصصان بیماری‌های همه‌گیر معتقدند شیوع گونه‌های جدید ویروس نقش مهمی در بالا رفتن آمار این کشور داشته است. صدها مورد از مبتلایان به‌گونه‌های جدید آلوده بوده‌اند.
بالارفتن آمار ابتلا در هند باعث شد تا نیوزیلند موقتا ورود مسافران از این کشور را ممنوع کند. حتی شهروندان نیوزیلندی که قصد دارند از هند به کشورشان برگردند نیز تا 2هفته اجازه ورود ندارند. شمار مبتلایان در نیوزیلند هم مدت‌ها بود که به صفر رسیده بود، اما روز پنجشنبه 23مورد جدید در این کشور شناسایی شد که 17مورد آن از هند آمده بودند.
کره‌جنوبی و تایلند، 2کشور دیگری که در یک سال گذشته به خوبی توانستند شیوع کرونا را کنترل کنند، حالا با موج‌های جدید این بیماری دست‌وپنجه نرم می‌کنند. روز پنجشنبه 700مورد جدید در کره‌جنوبی ثبت شد که بالاترین رقم در 3‌ماه گذشته است. تایلند که در حال بررسی بازگشایی محتاطانه صنعت گردشگری خود است، اکنون گزارش داده که آمار فوتی‌هایش به 405مورد در یک روز رسیده است. 24مورد از بیماران جدید به‌گونه انگلیسی مبتلا بوده‌اند. این نخستین بار است که گونه‌های جهش‌یافته در این کشور مشاهده می‌شود. کل آمار مبتلایان در تایلند به 30هزار‌و310نفر و فوتی‌ها به 95نفر رسیده است. ترکیه نیز در روز پنجشنبه با ثبت بیش از 55هزار مورد جدید، بیشترین آمار ابتلا در یک روز از ابتدا را ثبت کرده است.
افزایش موارد ابتلای کرونا در آسیا درحالی است که زیر سؤال رفتن ایمنی یکی از مهم‌ترین واکسن‌ها به نگرانی‌ها در مورد کاهش سرعت واکسیناسیون دامن زده است. گزارش لخته خون در بین برخی از دریافت‌کنندگان واکسن آسترازنکا موجب شده تا خیلی از کشورها استفاده از آن را محدود به سنین خاص کنند. کره‌جنوبی، استرالیا و فیلیپین استفاده از این واکسن را برای افراد زیر 60سال متوقف کرده‌اند.
این موضوع می‌تواند فرایند ایمن‌سازی را در آسیا با تأخیر روبه‌رو کند. برنامه‌های واکسیناسیون همین حالا نیز در بیشتر کشورهای آسیایی و همینطور اقیانوسیه از کشورهایی مانند انگلیس و آمریکا خیلی عقب‌تر است. برای مثال استرالیا تاکنون فقط 20درصد از اهداف واکسیناسیون جمعیت 26میلیون نفری خود را طبق برنامه پیش برده است. مسئولان این کشور وعده داده بودند که تا پایان‌ماه گذشته میلادی دست‌کم 4میلیون نفر نخستین دوز واکسن را دریافت می‌کنند، اما تا به اینجا فقط 670هزار نفر واکسینه شده‌اند. دولت استرالیا کوتاهی اروپا در تأمین سهمیه واکسن این کشور را دلیل اصلی این مشکل اعلام کرده است.
درحالی‌که آمار مبتلایان هند رو به افزیش است، ذخایر مراکز واکسیناسیون در برخی مناطق این کشور ازجمله ایالت مهارشترا که بیشترین مبتلایان را دارد، رو به اتمام است.
واکسیناسیون در ژاپن از دیگر کشورهای پیشرفته جهان بسیار عقب است. تنها یک واکسن در این کشور به تأیید رسیده و در 2‌ماه گذشته حدود یک‌میلیون نفر نخستین دوز آن را دریافت کرده‌اند. این در حالی است که شمار مبتلایان در ژاپن نیز رو به افزایش است. روز پنجشنبه 3هزارو299مورد جدید در این کشور ثبت شد. تشدید بحران کرونا در ژاپن، برگزاری مسابقات المپیک را در هاله‌ای از ابهام قرار داده است. این بازی‌ها قرار بود سال گذشته برگزار شود، اما به‌دلیل شیوع کرونا به تابستان امسال موکول شد. اما روند واکسیناسیون در چین که به‌عنوان مبدأ ویروس کرونا شناخته می‌شود رو به جلو است. در این کشور تاکنون حدود 150میلیون دوز واکسن تزریق شده است. دولت چین روزانه بیش از 3میلیون‌و600هزار نفر را واکسن می‌زند.

اروپا
سرعت بالای واکسیناسیون در انگلیس در ماه‌های اخیر موجب شده آمار هفتگی مرگ‌ومیر در این کشور 90درصد نسبت به موج دوم بیماری در اوایل زمستان سال گذشته کمتر شود. درحالی‌که آمار هفتگی در اواسط ‌ماه‌ژانویه 8هزارو422مورد ابتلا بود، در اواسط‌ماه مارس یعنی حدود 3هفته پیش این رقم به 719نفر رسید.
وضعیت در کشورهای دیگر قاره‌اروپا اما متفاوت است. آلمان در هفته‌های گذشته شاهد موج سوم بیماری کرونا بوده و بیش از 90درصد موارد از نوع جهش یافته انگلیسی بوده است. تاکنون 2.9میلیون نفر در آلمان مبتلا و 78هزار نفر فوت کرده‌اند. حدود 12درصد جمعیت این کشور تا به حال دست‌کم یک دوز واکسن دریافت کرده‌اند.
در ایتالیا نیز در روزهای گذشته شمار مبتلایان به‌طور متوسط به حدود 400نفر رسیده؛ حتی روز چهارشنبه 627مورد فوتی ثبت شد که بالاترین میزان در 3‌ماه گذشته بوده است. در این کشور تاکنون 13درصد جمعیت واکسینه شده‌اند. در فرانسه نیز شمار قربانیان در روزهای گذشته به‌طور متوسط حدود 400نفر بوده است. روز سه‌شنبه شمار مبتلایان در این کشور به بالای 57هزار نفر رسید. 14درصد جمعیت فرانسه تاکنون واکسن دریافت کرده‌اند.
با اینکه آژانس پزشکی اروپا تصمیم‌گیری درباره استفاده از واکسن آسترازنکا را که محصول مشترک انگلیس و سوئد است به اعضا واگذار کرده، خیلی از کشورهای اروپایی از جمله آلمان، فرانسه، ایتالیا، اسپانیا و بلژیک تزریق آن را به افراد جوان‌تر متوقف کرده‌اند. تیم واکسیناسیون انگلیس نیز توصیه کرده که درصورت امکان افراد زیر 30سال این واکسن را دریافت نکنند.

آمریکا
آمریکا نیز جزو کشورهایی است که در ماه‌های اخیرسرعت بالایی در انجام واکسیناسیون داشته است. جو بایدن، رئیس‌جمهور این کشور طبق وعده‌ای که داده بود به فرایند واکسیناسیون سرعت بخشید و حالا 33درصد جمعیت آمریکا دست‌کم یک دوز واکسن را تزریق کرده‌اند.
با این حال، افزایش شمار مبتلایان در روزهای اخیر به‌دنبال شیوع گونه‌های جهش‌یافته این بیماری، مسئولان این کشور را نگران کرده است. تعداد موارد ابتلا 19درصد نسبت به 2هفته گذشته افزایش داشته و به حدود 65هزار مورد در روز رسیده است. 58.9درصد موارد ابتلا در 3‌ماه نخست سال‌جاری میلادی در آمریکا از نوع گونه انگلیسی بوده است. اما با وجود این، شمار کشته‌ها به لطف واکسیناسیون گسترده همچنان رو به کاهش است.
بدترین وضعیت کرونا در جهان این روزها مربوط به برزیل است. رکورد ابتلا به کرونا در این کشور با ثبت بیش از 4هزار فوتی در روز چهارشنبه شکسته شد. برزیل با 345هزار قربانی بعد از آمریکا بیشترین آمار مرگ‌ومیر کرونا را دارد.
این کشور در ‌ماه میلادی گذشته 66هزارو570مورد فوتی داشت که نسبت به‌ماه قبل از آن بیش از 2برابر رشد داشته است. با توجه به قدرت بالای انتقال ویروس نوع برزیلی، کارشناسان معتقدند که این گونه یک تهدید جهانی است و اگر این بیماری در این کشور کنترل نشود، همه کشورها در معرض خطر جدی خواهند بود. تاکنون 9درصد جمعیت برزیل واکسینه شده‌اند.

آفریقا
در آفریقا نیز آمار مبتلایان رو به افزایش است و به بالای 4.2میلیون نفر رسیده است. بیش از 113هزار نفر نیز تاکنون جان خود را از دست داده‌اند. آفریقای‌جنوبی، مراکش، تونس و اتیوپی بیشترین آمار ابتلا و مرگ‌ومیر را در این قاره دارند.
از اواخر پاییز که گونه جهش‌یافته جدید در آفریقای جنوبی مشاهده شد، 99درصد موارد ابتلا به این بیماری در این کشور به این گونه نسبت داده شده است. پیش‌بینی می‌شود با پشت سر گذاشتن تعطیلات عید پاک، موج سوم این بیماری در روزهای آینده نمایان شود. تاکنون بیش از 1.5میلیون ابتلا و 53هزار فوتی در اثر کرونا در آفریقای جنوبی ثبت شده است.
سهم آفریقا از کل واکسنی که تا به حال در جهان توزیع شده، کمتر از 2درصد بوده است. برنامه کوواکس که به‌منظور توزیع عادلانه واکسن در جهان زیرنظر سازمان بهداشت جهانی فعالیت می‌کند، 60میلیون دوز واکسن به 31کشور این منطقه تحویل داده است. تاکنون 470هزار دوز واکسن در کشور غنا و 345هزار دوز واکسن در رواندا تزریق شده است. در آفریقای‌جنوبی با توجه به متوقف شدن تزریق واکسن آسترازنکا در 2‌ماه گذشته فقط 145هزار نفر واکسینه شده‌اند. اتحادیه آفریقا به تازگی برنامه خرید واکسن آسترازنکا را متوقف کرد.