میوه چیدن از فضای مجازی

سبا ثروتی ـ روزنامه‌نگار

اینترنت و همه ماجراها و زیرمجموعه‌های آن اصولا چندان کهنسال نیستند. اگر تاریخ آغاز به استفاده عمومی از اینترنت را سال 1989درنظر بگیریم، سالی که تیم برنرز-لی وب را اختراع کرد، قدمت اینترنت عمومی تنها 32سال خواهد بود. از این‌رو قدمت تمامی فعالیت‌های آنلاین تأثیرگذاری که در جهان انجام شده‌اند یا درحال انجامند نمی‌تواند فراتر از این باشد. همانطور که قدمت قدیمی‌ترین فروشگاه خواربار و میوه آنلاین جهان،پی‌پاد، هم فراتر از این نیست. شرکت پی‌پاد در سال1989 در آمریکا تاسیس شد. اما تا سال1996وب‌سایت این شرکت که ویژه خرید آنلاین مواد غذایی و میوه و سبزیجات طراحی شده بود، مورد‌استفاده قرار‌نگرفت. از این‌رو شاید بتوان قدمت قدیمی‌ترین فروشگاه آنلاین در جهان که امکان خرید میوه و سبزیجات از آن وجود داشت را 25سال تخمین زد. در سال 2017فروشگاه آنلاین پی‌پاد به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین و یکی از محبوب‌ترین فروشگاه‌های آنلاین خواربار ومیوه در جهان معرفی شد. امروزه بسیاری از فروشگاه‌های آنلاین از جمله آمازون از بخش سوپرمارکت برخوردارند و امکان خرید محصولات تازه مانند میوه و سبزیجات از آنها وجود دارد. بیگ‌بسکت، فروت‌گایز، نیچربسکت یا فرش‌دیرکت از جمله دیگر فروشگاه‌های آنلاینی هستند که در گوشه و کنار جهان در حوزه فروش آنلاین میوه و سبزیجات تازه فعالیت دارند.

میوه‌فروشی آنلاین در ایران
در ایران اما امکان خرید آنلاین کالاهای تند‌مصرف یا همان کالاهای سوپرمارکتی، خواربار، میوه و سبزیجات تازه تنها 3سال است که فراهم شده است. مهرماه سال1397 دیجی‌کالا به‌عنوان یکی از شناخته‌شده‌ترین فروشگاه‌های آنلاین، سوپرمارکت خود را راه‌اندازی کرد. چند‌ماه پس از آن بود که اسنپ‌مارکت، به‌عنوان زیرشاخه‌ای از شرکت اسنپ، آغاز به‌کار کرد. البته این سرویس‌ها به‌عنوان رابطی میان فروشندگان و خریداران عمل کرده و خرید را از فروشگاه‌ها تحویل گرفته و به مشتریان تحویل می‌دهند. این دو سکو علاوه بر فراهم آوردن امکان خرید اقلام تند‌مصرف، شامل میوه و سبزیجات از سوپرمارکت‌ها، زمینه فروش محصولات فروشگاه‌های آنلاینی که مختص فروش میوه و سبزیجات راه‌اندازی شده‌اند را هم فراهم آورده‌اند. شرکت‌های بازرگام و سان‌میوه از جمله فروشگاه‌های مختص میوه و سبزیجات هستند که فعالیت خود را یک سال پیش از سوپرمارکت‌های آنلاین، یعنی از سال 1396آغاز کرده‌‌اند. دیگر فروشگاه‌های آنلاین میوه یا تره‌بارهای اینترنتی از قبیل سبزی‌من، میوه‌پلاس، مسترمیوه، میوه‌آنلاین و دیگر استارت‌آپ‌های مشابه، در همین بازه‌های زمانی، یعنی از سال 96به بعد راه‌اندازی شده‌اند. به بیانی دیگر در بهترین حالت 4سال از آغاز به‌کار فروشگاه‌های آنلاین میوه و سبزیجات در ایران می‌گذرد. اهداف تعدادی از این استارت‌آپ‌ها فراتر از خرید و فروش آنلاین است: حذف واسطه‌ها، بهبود سطح زندگی کشاورزان، عرضه مستقیم محصولات کشاورزی، افزایش درآمد کشاورزان، بهبود تنوع محصولات، مدیریت پسماند محصولات کشاورزی و کارآفرینی برای خانواده‌های محروم از جمله اهداف یکی از استارت‌آپ‌های حوزه فروش آنلاین میوه و سبزیجات اعلام شده‌ است.

تره‌بارهای آنلاین چقدر محبوبند؟
یکی از راه‌های سنجش محبوبیت فروشگاه‌های آنلاین در میان مشتریان، آمار دانلود اپلیکیشن‌های آنهاست. اگرچه با آغاز همه‌گیری کرونا در جهان، به‌ویژه در طول نخستین ماه‌های محدودیت تردد و کسب‌وکارها در کشور و در جهان، بازار کار فروشگاه‌های آنلاین رونق ویژه‌ای گرفت. اما هجوم یکباره مشتریانی که هراس خرید حضوری از فروشگاه‌ها را داشتند، دست‌کم در ایران محدود به چند‌ماه اول همه‌گیری بود و روند خرید‌های آنلاین به مرور و با سازگار شدن مردم با شرایط همه‌گیری، شکلی عادی‌تر به‌خود گرفت. از این‌رو تعداد دانلود اپلیکیشن فروشگاه‌های آنلاین یا رتبه سایت‌ها بر اساس ترافیک وب‌سایت و میزان جست‌وجو را شاید بتوان به‌عنوان مقیاسی منطقی‌تر از میزان موفقیت این فروشگاه‌ها درنظر گرفت.
از میان فروشگاه‌های آنلاین میوه و سبزیجات تازه، تنها بازرگام دارای اپلیکیشن است که این اپ در گوگل‌پلی بیش از 10هزار بار دانلود شده است. اسنپ‌مارکت که علاوه بر میوه امکان خرید دیگر اقلام تند‌مصرف در آن وجود دارد بیش از 500هزار دانلود و دیجی‌کالا که فروشگاهی گسترده‌تر از 2مورد قبلی است بیش از 5میلیون بار دانلود در گوگل‌پلی داشته است. رتبه‌بندی سایت‌های فروش میوه و سبزیجات در پایگاه الکسا هم نشان می‌دهد وب‌سایت بازرگام به‌عنوان یکی از نخستین فروشگاه‌های آنلاین میوه، در میان کاربران محبوبیت بیشتری دارد. پس از آن سبزی‌من که خود را نخستین تره‌بار آنلاین کشور معرفی می‌کند، میوری، سان‌میوه و میوه آنلاین در رتبه‌های بعدی محبوبیت قرار‌دارند. افزایش حجم فروش سامانه فروش آنلاین و غیرحضوری میدان میوه و تره‌بار محله فرمانیه در تهران نشان دیگری از افزایش محبوبیت استفاده از خدمات فروش آنلاین این محصولات است. این سامانه در اوایل سال99و همزمان با آغاز محدودیت‌های ناشی از همه‌گیری کرونا در کشور راه‌اندازی شد. با گذشت 9‌ماه از آغاز به‌کار این سامانه و تا اواخر سال99 میزان سفارش‌های آن از 5مورد سفارش به 10هزار مورد و حجم محصولات سفارش داده شده به روزانه یک تن رسید. اگرچه طرح فروش آنلاین میوه و‌تره‌بار از ابتدای سال99 تا پایان فروردین‌ماه همان سال در 13میدان تره‌بار شهر تهران به اجرا گذاشته شده بود.

چرا آنلاین بخریم؟
اصلی‌ترین دلیل گرایش به خرید آنلاین محصولاتی مانند میوه که احتمال آسیب‌دیدگی یا مرغوب‌نبودن آن حتی در خرید حضوری هم بسیار بالاست، مقرون به صرفه بودن قیمت‌ها و بذل دقت زیاد نسبت به کیفیت محصولات در فروشگاه‌های آنلاین است. استفاده از انواع تخفیف‌ها، بالابودن رقابت بر سر قیمت‌ها، حذف واسطه‌ها و تهیه محصولات به‌صورت مستقیم از کشاورزان باعث کاهش قیمت محصولات در بسیاری از فروشگاه‌های آنلاین میوه و سبزیجات می‌شود و همین موضوع جذابیت خرید آنلاین را برای کاربران افزایش می‌دهد. از سویی دیگر، کنترل بر قیمت‌گذاری کالاهای یک فروشگاه آنلاین شناخته شده و امکان شکایت از آن درصورت تخطی از قوانین بسیار ساده‌تر از فروشگاه‌های محلی است. همچنین محصولاتی که در انبارهای فروشگاه‌های آنلاین برای مصرف روزانه ذخیره می‌شوند، معمولا در ساعات اولیه بامداد توسط کارشناسان دستچین و بسته‌بندی می‌شوند و حتی درصورت نامرغوب بودن محصول، بیشتر فروشگاه‌ها امکان مرجوع کردن سفارش یا دریافت نکردن آن حین تحویل را برای خریداران درنظر گرفته‌اند؛ امتیازی که بیشتر میوه‌فروشی‌هایی که به‌صورت حضوری به آنها مراجعه می‌کنیم، به مشتریان خود نمی‌دهند. تنوع بالاتر محصولات و امکان دسترسی به محصولات فروشگاه‌های مختلف به کمک خدمات فروشگاه‌هایی که میان مشتری و تامین‌کننده محصولات واسطه می‌شوند، امتیاز دیگری است که از اتلاف زمان مشتریان جلوگیری می‌کند. به این ترتیب مشتری می‌تواند در مدت زمانی بسیار کوتاه‌تر از زمانی که برای خرید حضوری از میوه فروشی محل نیاز دارد، تنوع زیادی از محصولات کشاورزی را انتخاب کرده و سفارش دهد. همچنین بررسی هدف‌گذاری استارت‌آپ‌هایی که در حوزه فروش میوه و سبزیجات فعالیت دارند نشان می‌دهد کاهش و مدیریت پسماند‌ها و آلودگی ناشی از خرید و فروش میوه از اهداف مهم فروشگاه‌ها و تامین‌کنندگان به شمار می‌رود. از این‌رو تعدادی از این فروشگاه‌ها به حذف بسته‌بندی پلاستیکی و استفاده از بسته‌بندی‌های کاغذی و دوستدار محیط‌زیست پرداخته‌اند که این نیز می‌تواند دلیلی دیگر باشد برای صرف‌نظر از خرید حضوری و پیوستن به میوه‌فروشی‌های آنلاین. اگر تمامی مزیت‌هایی که برای خرید آنلاین میوه به آنها اشاره شد، در کنار فوایدی مانند دسترسی به اطلاعات کامل درباره انواع میوه‌ها، پشتیبانی و خدمات پس از فروش، دسترسی به محصولات برای ساعات بیشتری از شبانه‌روز و راحتی سفارش از خانه هنوز نتوانسته لذت ورود به میوه‌فروشی، حس بوی انواع میوه‌ها و سبزیجات تازه و چانه زدن بر سر قیمت را از سرتان پاک کند، دست‌کم تا زمان بهبود وضعیت همه‌گیری و یا در روزهایی که احتمال شلوغی و ازدحام زیاد است، سری به ده‌ها فروشگاه‌ آنلاین میوه و سبزی بزنید تا هم تجربه‌ای جدید در خرید به‌دست آورید و هم فاصله‌ خود را با بیماری افزایش دهید.