1400؛ سال رشد اکوسیستم کارآفرینی

رضا زرنوخی ـ مدیرعامل صندوق مالی توسعه تکنولوژی ایران

اکوسیستم کارآفرینی و شرکت‌های دانش بنیان در سال99 درگیر چالش‌های بسیار زیادی بودند، به‌خصوص بحث کرونا باعث شد شوک بزرگی به آنها وارد شود، اما این بیماری درواقع فرصت‌هایی هم خلق کرد. مثلا بازار اقتصاد دیجیتال در کشور بزرگ شد و شرکت‌های بسیاری رشد کردند. قاعدتا تحولات ناشی از همه‌گیری به کسب‌وکارهای فراوانی هم آسیب رساند، اما چندین حوزه رشدی قابل توجه داشتند، مانند حوزه‌های سلامت و خدمات مرتبط به آن و حوزه‌های خدمات مالی و بانکداری. قاعدتا چالش کرونا در سال99 چشم‌اندازی را ایجاد کرد تا شرکت‌ها با چشم بازتر به سال1400 نگاه کنند؛ از این جهت که تجربه شوک کرونا و تحولات سیاسی مانند انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا که مستقیم و غیرمستقیم بر اقتصاد کشور تأثیرگذار بودند، باعث شد تا شرکت‌ها بتوانند مدل کسب‌وکار خود را اصلاح کنند. علاوه بر این شوک سال99 توانست تاب‌آوری شرکت‌های ایرانی را مورد آزمایش قرار دهد و به‌خصوص شرکت‌های دانش‌بنیان در این آزمایش عملکرد موفقی از خود نشان دادند زیرا در این شرایط دسترسی به منابع ارزی وجود نداشت و تامین مواداولیه از خارج از کشور بسیار دشوار بود و این شرکت‌ها را با چالش مواجه ساخته بود. همچنین کل اقتصاد جهان تحت‌تأثیر کرونا دچار چالش شده بود. همین چالش‌ها باعث شد فرصتی برای رفع نیازهای داخلی و ضروری فراهم شود؛ روندی که احتمالا در سال1400 ادامه خواهد داشت. از آنجا که احتمالا چالش‌ها در حوزه همه‌گیری کرونا در این سال تداوم خواهند داشت و ضعفی که در کاهش رشد و ارزش اقتصادی در کشور داشتیم یک‌شبه برطرف نخواهد شد، پیش‌بینی می‌شود سایه‌ای از تحولات و چالش‌هایی که در سال‌های گذشته داشتیم در سال1400 هم وجود داشته باشد. در چنین شرایطی شرکت‌هایی در حوزه اقتصاد دانش‌بنیان موفق خواهند شد که بتوانند تاب‌آوری داشته باشند و منابع و زنجیره تامین خود را متنوع سازند زیرا تامین این مواد با استفاده از شیوه‌های قدیمی دیگر امکان‌پذیر نخواهد بود و شرکت‌ها باید به‌دنبال متنوع‌سازی باشند. همچنین معتقدم در سال1400 سهم اقتصاد دیجیتال در کشور افزایش خواهد یافت، به‌ویژه در حوزه‌هایی مانند خدمات بانکداری، بیمه، سلامت و آموزش و این فرصت مناسبی برای شرکت‌های استارت‌آپی دانش‌بنیان ایجاد خواهد کرد؛ حوزه‌هایی مانند سلامت، خدمات و تجهیزات سلامت در سال آینده رو به رشد خواهند گذاشت و حتی جزو حوزه‌هایی جذاب تبدیل خواهند شد. همچنین در سال1400 فرصت‌های فنی جدیدی هم خلق خواهد شد، مثلا تلفیق هوش مصنوعی با خدمات یا تجهیزات به‌ افزایش بهره‌وری شرکت‌ها کمک خواهد کرد. به‌نظر می‌آید در سال آینده با افزایش درآمد شرکت‌های دانش‌بنیان، فرصت مناسبی برای جذب نیروهای نابغه و متخصص برای این شرکت‌ها فراهم شود. این ‌مزیتی است که همواره برای شرکت‌های دانش بنیان وجود دارد و احتمالا در سال1400 به‌واسطه بهبود درآمد این شرکت‌ها تقویت خواهد شد تا نیرو‌های خلاق و باهوش فرصت بیشتری برای ظهور در بستر کار در شرکت‌های دانش‌بنیان به‌دست آورند. مهم‌تر از همه، این احتمال بسیار قوی است که در سال آینده فرصت گرفتن پروژه و کار از کشورهای خارجی برای شرکت‌های دانش بنیان افزایش پیدا کند. مسئله خلاقیت، طراحی و نیروی انسانی در کل جهان مسئله هزینه‌بری است و با توجه به کیفیتی که نیروی انسانی کشور ما دارد، می‌توانیم محصول و خدمات بسیار خوبی را به دیگر کشورها ارائه دهیم. بنابراین با توجه به کم‌شدن حساسیت‌های پیشین در زمینه تعامل با کشورهای خارجی و از بین‌رفتن حساسیت‌هایی که دولت‌ پیشین آمریکا برای همکاری ایران با دیگر کشورها ایجاد کرده بود، به‌نظر می‌رسد بازارهای خارجی با توجه به فرصت منطقه‌ای‌ ایران و همچنین فرصت‌های اقتصادی که شرکت‌های دانش‌بنیان در اختیار دارند، کم‌کم به سمت ایران جذب شوند؛ به بیانی دیگر ما به جهت کیفیت نیروی انسانی می‌توانیم محصولاتی قابل‌رقابت با بازارهای جهانی ارائه دهیم و این می‌تواند وضعیت شرکت‌های دانش‌بنیان را بهبود ببخشد. به‌طور کلی فکر می‌کنم اقتصاد دانش‌بنیان در سال1400 فارغ از اینکه وضعیت سیاسی و مسائل برجام تا چه اندازه روی غلتک بیفتند، سهم خود را در اقتصاد بیشتر نشان خواهد داد و این به یک مزیت داخلی هم تبدیل خواهد شد؛ اینکه نگاه بازیگران بزرگ اقتصادی داخل کشور متوجه شرکت‌های دانش‌بنیان خواهد شد. سال 1400، سال رشد برای اکوسیستم کارآفرینی، نوآوری و شرکت‌های دانش‌بنیان خواهد بود.