تحریم سوخت؛ ابزار جدید عربستان برای کشتار یمنی‌ها

جواد نصرتی- روزنامه‌نگار

وقتی که حسن علی 10ماهه در حدیده به بیمارستان برده شد، پزشکان امیدوار بودند بتوانند او را نجات دهند. او یکی از نوازدان خوش‌شانس یمن است چون بسیاری از آنها، حتی تا بیمارستان هم دوام نمی‌آورند. قحطی کم بود، حالا آنها به‌خاطر کمبود سوخت نمی‌توانند به مراکز درمانی بروند و جانشان را به همین‌خاطر از دست می‌دهند. به گزارش سی‌ان‌ان، خوش‌شانسی حسن البته ادامه نیافت و بعد از چند روز مداوای بی‌حاصل، درگذشت. دکتر عثمان صلاح، درباره مرگ این نوزاد گفته است: «او یکی از هزاران است.» بخش او پر از نوزادانی است که از سوءتغذیه رنج می‌برند و بسیاری از آنها تنها چند هفته سن دارند. هر ماه، در این بیمارستان که ظرفیت آن 50نوزاد است، حدود 100کودک بیمار بستری می‌شوند و در هر ‌ماه 12نفر از آنها جان خود را از دست می‌دهند. صالح و همکارانش، راهی برای جلوگیری از این فاجعه ندارند و خودشان هم ماه‌هاست که حقوق دریافت نکرده‌اند.
یمن، در طول 6سال گذشته، به قحطی رفته، از آن فاصله گرفته و دوباره همین مسیر را رفته است. این بار، قحطی ایجاد‌شده در این کشور، به حدی است که در 2سال اخیر بی‌سابقه بوده است. براساس گزارش‌های جهانی، حدود 47هزار نفر در یمن در قحطی مطلق زندگی می‌کنند. 16میلیون نفر هم در شرایط «بحرانی» یا «اضطراری» امنیت غذایی زندگی می‌کنند. این یعنی نیمی از جمعیت یمن گرفتار گرسنگی هستند. بخشی از بحران فعلی، به‌خاطر کاهش بودجه سازمان‌هایی است که زیرنظر برنامه جهانی غذا برای رفع گرسنگی در یمن فعالیت می‌کردند. اما بخشی از مشکل، مربوط به بحران سوخت است. بیمارستانی که حسن در آن درگذشت، اگر تا 3هفته دیگر بودجه و سوخت دریافت نکند، تعطیل می‌شود. این شرایط بیمارستان‌ها در سراسر این کشور است. دکتر صلاح گفته است: «اگر سوخت به راحتی در دسترس بود، بیماران بستری ما چند برابر می‌شد چون هم‌اکنون، بسیاری از بیماران، به‌خاطر اینکه نمی‌توانند به بیمارستان‌ها بروند، در خانه مانده‌اند.» در نتیجه، کودکان جانشان را در خانه‌هایشان از دست می‌دهند.

تحریم دردناک 
سوخت معمولا از بندر شمالی حدیده وارد می‌شود؛ شهری که در اوج درگیری‌های داخلی هم فعالیت‌های تجاری‌اش قطع نشد و کمک‌های جهانی از همین راه به یمن می‌رسید. اما این بندر، این روزها به شهر ارواح تبدیل شده است. خودروهای حامل سوخت و کمک‌های جهانی، صفی چند کیلومتری در جاده‌ کنار بندر ایجاد کرده‌اند و انبارهای سوختی که 2500تن ظرفیت دارند خالی مانده‌اند.
آنطور که حوثی‌ها گفته‌اند و برنامه جهانی غذا هم تأیید کرده، سعودی‌ها از ابتدای سال اجازه نداده‌اند حتی یک تانکر سوخت به بندر نزدیک شود. این کار باعث قحطی سوخت شده است. گشتی‌های سعودی، تنها به برخی کشتی‌ها اجازه می‌دهند که در حدیده پهلو بگیرند. خبرنگاران سی‌ان‌ان به چشم خود دیده‌اند که برخی کشتی‌های حامل کمک‌های جهانی در بندر پهلو گرفته‌اند اما بارشان بعد از تخلیه، زمینگیر می‌شود چون کامیون‌ها سوخت ندارند که آنها را جا به جا کنند. در هفته‌های اخیر، 14کشتی به یمن سوخت برده‌اند اما به‌خاطر محاصره بندر توسط کشتی‌های سعودی، در دریای سرخ لنگر انداخته‌اند و متوقف هستند. 3سال پیش، شورای امنیت سازمان ملل استفاده از قحطی به‌عنوان یک ابزار جنگی را جرم شناسایی کرد و دسترسی به غذا، آب و سوخت را حق یمنی‌ها خواند. مقامات سعودی به درخواست‌های سی‌ان‌ان برای توضیح دادن درباره جلوگیری از ارسال سوخت به یمن خودداری کرده‌اند. عربستان از سال2015 حوثی‌های یمن را مورد حمله قرار داده است و رهبری ائتلافی از کشورهای همپیمان را به‌عهده دارد. این ائتلاف از حمایت کشورهای غربی به‌خصوص آمریکا برخوردار است. با این حال به‌نظر می‌رسد شرایط به سرعت در حال تغییر است؛ جو بایدن، رئیس‌جمهور جدید آمریکا بلافاصله بعد از استقرار در کاخ سفید استراتژی جدید آمریکا در یمن را اعلام کرد که براساس آن، راهکارهای سیاسی و آتش‌بس در اولویت قرار می‌گیرند. جزئیات کمی از این استراتژی اعلام شده اما کناره‌گیری از حملات نظامی بخش اصلی آن عنوان شده است. دولت باراک اوباما، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا از عربستان حمایت کرد و حمایت‌ها در دوران دونالد ترامپ رئیس‌جمهور بعدی، به اوج رسید و قرارداد فروش ده‌ها میلیارد دلار اسلحه بین واشنگتن و ریاض بسته شد.
دولت بایدن اما فروش برخی تسلیحات به ریاض را محدود کرده و گفته است در قراردادهای امضا‌شده بازنگری خواهد کرد. دولت جدید آمریکا همچنین فرستاده ویژه‌ای در امور یمن منصوب کرده و راهکارهای سیاسی را با جدیت بیشتری پیگیری می‌کند.

درخواست شتاب در کمک‌رسانی‌ها
با وجود این تغییر فضا به نفع دیپلماسی، سازمان‌های بین‌المللی بر تحرک بیشتر در امر کمک‌رسانی به مردم یمن تأکید دارند و معتقدند  که زمان زیادی به یک آتش‌بس احتمالی مانده است. آنابل سیمینگتون، سخنگوی امور یمن در برنامه جهانی غذا در این‌باره گفته است: «تا وقتی که این جنگ به پایان برسد، ما تمام تلاش خودمان را می‌کنیم تا انسان‌های بیشتری را نجات دهیم. یمن به صلح نیاز دارد».
برنامه جهانی غذا امیدوار است با جمع‌آوری 1.9میلیارد دلار، بتواند در اقدامی ضربتی، سایه قحطی را از سر مردم یمن دور کند. سازمان ملل تخمین زده که به 3.8میلیارد دلار کمک نیاز دارد تا یمن را سیر نگه دارد اما حتی نیمی از این مبلغ هم تامین نشده است. فیلیت دوامل، نماینده یونیسف در امور یمن از نهادها و کشورهای کمک‌کننده خواسته که هر چه سریع‌تر بودجه مورد نیاز را تامین کنند چون تعداد کودکان زیر‌5سالی که امسال از سوءتغذیه رنج خواهند برد، نسبت به سال2020 میلادی، 16درصد بیشتر خواهد شد. او گفته است: «کودکان یمن نمی‌توانند صبر کنند، ما باید بتوانیم همین حالا به آنها کمک کنیم و جانشان را نجات دهیم».