نوروز به میدان آمد
میدان‌های بزرگ و عرصه‌های همگانی پایتخت با تغییر چهره و نصب نمادهای شاد، رسیدن سال جدید و بهار را نوید می‌دهند
زهرا کریمی_خبرنگار
میدان‌های شهر از دیرباز ازجمله فضاهای اصلی و شناخته‌شده شهر به شمار می‌آیند که طی دهه‌های اخیر در چند کلانشهر کشور به‌دلیل توسعه شهرسازی و حاکمیت خودروها تغییر شکل داده‌اند. در احداث میدان جدید نیز برخلاف شهرهای توسعه‌یافته، انگار طراحان هیچ سهمی برای انسان‌ها و عابران پیاده قائل نشده‌اند؛ موضوعی که باعث شده تا میدان‌های تهران از کارکرد اصلی خود خارج شوند و فقط فضایی برای تسهیل تردد خودرو باشند و نه حضور مردم.
بر‌همین اساس و باتوجه به نگاه مدیریت شهری به «شهر انسان‌محور»، پیش از آنکه سال 1400قدم به شهر تهران بگذارد، تعدادی از میدان‌ها تغییر چهره می‌دهند تا کارکرد اصلی خود را پیدا کنند. در این میان، مدیریت شهری به‌دنبال آن است که از یک‌سو عنصرهای هویت‌ساز چند میدان بزرگ شهر ازجمله آزادی، حسن‌آباد و منیریه را به آنها بازگرداند و از سوی دیگر، فضایی را برای حضور بیشتر شهروندان در میدان‌ها ایجاد کند. حال گره خوردن بازآفرینی و احیای زندگی در چند میدان پایتخت به اقدامات آماده‌سازی شهر با گلکاری و نصب المان‌های متناسب با نوروز مثل تخم‌مرغ‌های رنگی بزرگ، سبب می‌شود تا تهران به مرور از هفته آینده، شمایلی برای استقبال از نوروز پیدا کند. مجموعه‌های فرهنگی- گردشگری مثل عباس‌آباد، دریاچه چیتگر و برج میلاد هم قرار است به مناسبت سال نو برنامه‌های جذابی را با درنظر گرفتن پروتکل‌های بهداشتی به اجرا دربیاورند. به‌طور نمونه مراسم نورافشانی ویژه‌ای در پل طبیعت در آخرین شب اسفندماه برگزار می‌شود.
حسن‌آباد چهره گردشگری پیدا می‌کند
یکی از میدان‌های مهم شهر تهران که سال گذشته آسیب جدی دید، حسن‌آباد است؛ به‌گونه‌ای که ضلع شمال‌غربی میدان در آتش سوخت تا زنگ خطر برای تمامی بافت‌های با قدمت محدوده آن هم به صدا درآید. حریق چهره قدیمی این میدان زیبا را مخدوش کرد و هنوز بعد از ماه‌ها به شمایل سابق شبیه نشده و برزنت نقاشی مقابل جداره اصلی ساختمان به قوت خودش باقی است. با وجود این، مدیریت شهری با نگاه تبدیل تهدید به فرصت، درصدد است تا ضمن بازسازی ضلع شمال غربی، هویت تاریخی و معماری را به میدان بازگرداند و ایمنی ساختمان‌های دور تا دور را افزایش‌دهد.
معاون فنی و طرح‌های شهری اداره زیباسازی شهرداری تهران درباره تأخیر ایجاد شده در روند بازآفرینی و بازسازی میدان به همشهری گفت: «قرار بود مرمت این بنای قدیمی توسط دانشگاه تهران انجام شود، اما فرایند آن بنا به دلایلی با یکسری تغییرات مواجه شد. اکنون پیمانکار معاونت فنی و طرح‌های شهری در آنجا مشغول به‌کار است و اداره زیباسازی نیز روی جداره کار می‌کند.» به‌گفته سمیه فدایی‌نژاد، مجاور بناهای روبه‌روی میدان، ملک آقای جاهد واقع شده که هماهنگی‌های لازم با او صورت گرفته تا کار سرعت بیشتری بگیرد. او افزود: «به‌احتمال فراوان اتمام کار، اردیبهشت یا خرداد سال ۱۴۰۰ است، اما سعی می‌کنیم چهره میدان برای نوروز مناسب شود. در عین حال، باید توجه شود که میدان پیشینه و ارزش میراثی و معنوی بالایی دارد و عملیات بازسازی دقت فراوانی را می‌طلبد. در کاربری جدید قرار است فعالیتی فرهنگی و در خور میدان مدنظر قرار گیرد. ما به‌دنبال افزایش سطح کیفی این فضا در میدان هستیم.»
فدایی‌نژاد درباره ایمنی فضاهای اطراف بنا گفت: «سعی‌مان بر این است که میدان را به هویت تاریخی و اصیل خودش برگردانیم؛ مانند جداره‌ها و رواق‌ها. قسمتی از جداره را حتی خود ما استحکام‌بخشی می‌کنیم؛ چون این جداره بالاخره آتش گرفته و مصالح، مقاومت سابق را ندارد. مبنای ما برای انجام مرمت بر این است که مبتنی بر اسناد و مدارک تاریخی باشد و بتواند ارتباط و یکپارچگی را با فضای پشت ساختمان به لحاظ ساختاری و معماری برقرار کند. جداره قبلی تجاری بوده، بانکی در آنجا قرار داشته و فضای پشتش انبار بوده، ولی دیگر قرار نیست انبار باشد و به محلی با کاربری گردشگری، فرهنگی و خدماتی تبدیل می‌شود.»
آبنمای برج آزادی فعال می‌شود
یکی از موضوعاتی که طی دهه‌های قبل در میدان‌های شهر رخ داده حذف آب به‌عنوان المان اصلی است. حال مدیریت شهری در رویکرد جدید بنا دارد تا جریان آب را تا جای ممکن به میدان‌ها برگرداند؛ به‌عنوان مثال فلکه دوم نیروی هوایی، میدان‌های حسن‌آباد، امام‌حسین، انقلاب اسلامی و حتی منیریه با توجه به این المان حیاتی و متناسب با کاربری‌های اطراف بازطراحی شده و تغییر می‌کنند. در همین راستا راه‌اندازی آبنمای میدان بزرگ آزادی پس از 15سال در دستور کار قرار گرفته است. سیدمصطفی موسوی‌لاری، شهردار منطقه 9در این خصوص گفت: «برای راه‌اندازی آبنمای میدان آزادی بعد از 15سال اقدامات تکمیلی مرمت در منطقه انجام شده است. این آبنما 15سال غیرفعال بود و هفته آینده و پیش از ورود سال جدید فعال می‌شود.» او درباره وضعیت برج آزادی هم گفت: «این برج متأسفانه با اینکه نماد شهر تهران محسوب می‌شود و بنایی نمادین برای کل کشور است، هم‌اکنون در اختیار وزارت ارشاد و بنیاد رودکی قرار دارد و شهرداری در مقاطع مختلف برای حفظ و نگهداری این برج کمک‌هایی را انجام داده است. در مقطع زمانی پیگیری‌هایی برای معاوضه مدیریت این بنا انجام شد، اما متأسفانه محقق نشد. شورای شهر تهران نیز قرار بود که بودجه‌ای برای این بنا اختصاص دهد، اما مورد پذیرش قرار نگرفت؛ چراکه درصورت هزینه‌کرد برای این برج باید مدیریت آن نیز در اختیار شهرداری تهران باشد. بی‌تردید در مورد برج آزادی تقابلی با وزارت ارشاد وجود ندارد. شهرداری اعلام کرده که برای نگهداشت بهتر، بهتر است مدیریت برج در اختیار مدیریت شهری قرار گیرد.»
رونمایی از شمایل سامان‌یافته میدان دوم نیروی هوایی
میدان دوم نیروی هوایی در منطقه 13با هدف ارتقای کیفی فضای شهری توسط اداره زیباسازی شهرداری تهران ساماندهی و بهسازی شده و آماده بهره‌برداری است. این میدان حدود 16هزار مترمربع وسعت دارد که تا حدود زیادی فضایی غیرقابل استفاده به‌حساب می‌آمد، اما حالا با عملیات صورت‌گرفته فضای پیاده‌راه‌ها از حدود یک تا 2متر به حدود 4تا 7متر عرض افزایش یافته است.
همچنین اقداماتی شامل اختصاص یک لاین به عرض حدود یک متر به فضای سبز، ایجاد فضاهای مکث و استراحت عابران، اجرای بهسازی و کف‌سازی، اصلاح هندسی، نصب مبلمان شهری، احیای آبنما، نورپردازی در شب و مناسب‌سازی برای عبور معلولان، کم‌بینایان و نابینایان در آن انجام شده تا شمایل و کارکردی جدید پیدا کند و برای حضور مردم در سال نو آماده شود.
تغییر چهره شهر با نمادهای نوروزی
همین که صدای پای بهار در کوچه‌های شهر شنیده می‌شود، معابر و خیابان‌های شهرمان حال و هوایی بهارانه به‌خود می‌گیرند و در این میان، شاهد تزئینات شهری با المان‌هایی از نوروز هستیم. طرح بهارستان سازمان زیباسازی، یکی از همین طرح‌های اجرایی در شهر است که هر ساله به‌منظور حمایت از هنرهای شهری با همکاری هنرمندان همزمان با ایام نوروز در بخش‌های مختلفی مانند تخم‌مرغ‌های رنگی، نقاشی‌های کوچک دیواری، سفره‌های هفت‌سین، طرح‌های ابتکاری و خلاقانه برگزار می‌کند. امسال مانند سال‌های اخیر اجرای برنامه‌های نوروزی در بخش تخم‌مرغ‌های نوروزی به 2بخش عمومی و چیدمانی تقسیم می‌شود.
شاپور دیوسالار، سرپرست معاون فرهنگی و هنری شهری سازمان زیباسازی شهرداری تهران با بیان این خبر گفت: «در هر دو بخش چیدمانی و عمومی، حدود 505تخم‌مرغ به ارتفاع ۱۵۰ و با قطر ۱۱۰ سانتی‌متر در اختیار هنرمندان قرار گرفته تا ایده‌های هنری خود را در راستای اهداف فراخوان با هر تکنیک و متریالی آزادانه روی حجم تخم‌مرغ‌ها اعمال کنند.» دیوسالار افزود: «12 اثر از 21هنرمند برای مجموع 76تخم‌مرغ در «بخش چیدمان» انتخاب شد و احتمال کم شدن این بخش به‌علت هزینه‌های بالا وجود دارد. همچنین مقرر شد 68طرح برگزیده (درصورت رضایت هنرمندان) از آنان خریداری شده و اجرای آن با هدف حمایت از دانشجویان هنری در اختیار تیم‌های دانشجویی قرار گیرد. (که در این بخش نیز با احتساب طرح‌های موجود در اختیار خود دانشجویان، 100تخم‌مرغ به آنها جهت اجرا تحویل داده می‌شود. همچنین تعداد 10عدد تخم‌مرغ به اراضی عباس‌آباد، تعداد 5عدد به سازمان بهشت‌زهرا و تعداد 2عدد به موزه هنر ایرانی تحویل داده می‌شود.»
