مرگ تدریجی سین هشتم

زهرا رفیعی_خبرنگار

این روزها فصل زادآوری گونه‌ای است که از زیستگاه طبیعی‌اش جدا و برای فروش در بازارهای پررونق نوروزی قاچاق می‌شود.
سمندر لرستان، حدود یک دهه است گرفتار طمع شهرنشینانی شده که نمی‌دانند این گونه وحشی از همان لحظه اول جداشدن از زیستگاه تا مرگ فاصله چندانی ندارد. از ورود سمندر لرستانی به بازار نوروزی 10سالی می‌گذرد و کم‌کم گونه‌های دیگری مثل انواع مارمولک‌ها نیز وارد بازار حیوانات خانگی شده‌اند که سرنوشت همه آنها مرگ زودهنگام است.
اگرچه جریمه شکارچی، قاچاقچی، فروشنده و خریدار نهایی یکی است، ولی سود ناشی از فروش سمندر لرستانی آن‌قدر است که بتوان در میان تشت پر از ماهی قرمز چندتایی از آنها را یافت.
جمشید محبت‌خانی، فرمانده یگان حفاظت محیط‌زیست کشور، درباره جریمه قاچاق سمندر لرستانی به همشهری می‌گوید: در قانون برای قاچاق هر عدد سمندر یک میلیون تومان جریمه درنظر گرفته شده است. فرقی هم بین فروشنده و خریدار وجود ندارد. برای خرید و فروش هر عدد از انواع مارها و لاک‌پشت‌های آبی نیز مبلغ 400هزار تومان جریمه درنظر گرفته شده است. البته قضات می‌توانند جز این مبلغ، مجازات‌های نقدی و زندان را نیز برای متخلفین تعیین کنند.

قاچاق در فصل زادآوری
کسی نمی‌داند گونه نادر سمندر لرستانی که تنها در منطقه‌ای خاص از ایران وجود دارد، چطور سر از سفره‌های هفت سین برخی مردم درآورده است. اما حذف سمندر لرستانی یا سمندر امپراتور از زیستگاه طبیعی، مشکلات زیادی برای این گونه و انسان‌ها ایجاد خواهد کرد.
علیرضا شهرداری، فعال محیط‌زیست و عضو پروژه حفاظت از سمندر امپراتور، درباره مخاطراتی که حذف این گونه از طبیعت ایجاد خواهد کرد به همشهری می‌گوید: سمندر لرستانی را درست در فصل زادآوری و جفت‌یابی از طبیعت جدا می‌کنند. اگر این سمندر ماده و بارور باشد به این معناست که به‌ازای یک سمندر، تخم ده‌ها سمندر دیگر امکان حیات پیدا نمی‌کند. انواع مارهای آبی، گوند‌مار، انواع مارمولک‌ها مثل لاسرتا، لوس‌مار، کلمره، انواع لاک‌پشت‌ مثل لاک‌پشت برکه‌ای خزری و لاک‌پشت برکه‌ای اروپایی که از گونه‌های بومی کشور است نیز صید و راهی بازارها می‌شوند. سال به سال نیز بر تعداد گونه‌های وحشی برداشت‌شده از طبیعت اضافه می‌شود. درحالی‌که گذشته از اینکه گونه برداشت‌شده از طبیعت قربانی است، زیستگاه از خدماتی که این‌گونه به طبیعت ارائه می‌کند محروم می‌شود. این گونه‌ها در کنترل حشرات و جونده‌ها نقش مهمی دارند.

تب برداشت خزندگان
این روزها تب نگهداری از حیوانات وحشی که طبیعت میلیون‌ها سال برای رشد و تداوم نسل آنها تلاش کرده است بالا رفته و محدود به حیوانات گوشتخوار مثل گربه‌سانان بزرگ‌جثه یا انواع پرندگان نمی‌شود. فهرستی از خزندگان نیز در حال افزوده‌شدن به جمع این حیوانات‌ است و این اتفاق در شرایطی در حال وقوع است که جمعیت خزندگان کشور شرایط بسیار شکننده‌تری دارد.
علیرضا شهرداری در مورد برداشت گونه‌های خزندگان خاص از طبیعت ایران می‌گوید: بسیاری از افراد به اشتباه تصور می‌کنند شرایط نگهداری از این گونه‌ها آسان‌تر از نگهداری همستر و خرگوش و... است چون اگر 4روز به همستر غذا ندهند، حیوان می‌میرد، ولی در خزندگان این اتفاق در مدت زمان طولانی‌تر رخ می‌دهد. یک مار شاید بدون غذا در اسارت دو‌ماه هم زنده بماند اما در این مدت آسیب جدی می‌بیند. نگهداری درست از خزندگان شرایط بسیار پیچیده دمایی و نوری دارد که در 99درصد موارد رعایت نمی‌شود. این درحالی است که خزنده‌ها در ایران مستقیم از طبیعت جدا می‌شوند و شرایط آنها مثل مراکز پرورش و فروش خزندگان در دیگر کشورها نیست.

انقراض در خانه
این فعال محیط‌زیست با اشاره به مشاهدات خود از لاک‌پشت‌هایی که از طبیعت جدا شده و دچار دفرمی نرمی استخوانی شده‌اند می‌گوید: بسیاری از آسیب‌هایی که به خزندگان وارد می‌شود، غیرقابل جبران است. این حیوانات می‌توانند بیماری‌های خطرناکی مثل سالمونلا را به اعضای ضعیف‌تر خانواده مثل کودکان و سالمندان منتقل کنند. اگر حیوان وارد زیستگاهی غیر از زیستگاه همیشگی‌اش شود به‌عنوان یک گونه مهاجر می‌تواند به سایر گونه‌ها آسیب وارد کند؛ بلایی که چند سالی است لاک‌پشت گوش قرمز به طبیعت ایران تحمیل کرده است.
سمندر لرستانی، اندمیک ایران و اندمیک بعضی از نقاط محدود در غرب خاورمیانه است. درنتیجه شرایط بسیار حساس‌تری را تجربه می‌کند و قاچاق آن می‌تواند این گونه را برای همیشه از روی زمین منقرض کند.
به‌گفته این فعال محیط‌زیست، افراد، ناآگاهانه این حیوان را خریداری و در خانه‌های خود منقرض می‌کنند. در سال‌های اخیر تلاش‌هایی از سوی گروه خزنده‌شناسان پارس انجام شده و نیاز است که قانون نیز به کمک این گونه‌ها آمده و مانع از عرضه آنها در مراکز خرید گل و گیاه در ایام عید شود.