محله‌محوری بهزیستی با مراکز «+ زندگی»

مریم سرخوش _خبر‌نگار


  ۲۴۰۰ مرکز با عنوان «+زندگی» صبح دیروز در مراسمی با حضور ویدئو کنفرانسی رئیس‌جمهوری در سراسر کشور افتتاح شد؛ اتفاقی که قرار است با ارائه خدمات ویژه به ارتقای زندگی خانواده‌های محروم و کم‌برخوردار منجر شود. در این بین استان‌های خراسان رضوی، فارس، تهران و آذربایجان شرقی به‌ترتیب با 193، 183، 170و 167مرکز، بیشترین خدمات را به جامعه تحت پوشش سازمان بهزیستی کشور ارائه خواهند کرد.
این مراکز قرار است ۲۲ خدمات رایگان سطح اول در حوزه‌های پیشگیری، توانبخشی و اجتماعی را برای جامعه هدف سازمان بهزیستی در کوتاه‌ترین زمان ممکن با رویکرد محله‌محور فراهم کنند. جلوگیری از ترددهای غیرضروری، تبدیل رویکرد فرد‌محور به خانواده‌محور، رصد، نظارت و پایش دقیق نیازها و ارائه خدمات به مددجویان و معلولان در بستر فناوری اطلاعات IT هم از مهم‌ترین اقدامات این مراکز خواهد بود. مراکز +زندگی با مشارکت  ۶ هزار میلیارد تومانی بخش غیردولتی و از سوی۲۴۰۰ مؤسس داوطلب تحصیل‌کرده که عمده آنها را جوانان و زنان بومی هر منطقه تشکیل می‌دهند، برپا شده‌اند. گزارش همشهری از برند جدید ارائه خدمات به خانواده‌های محروم و کم‌برخوردار از خدمات اجتماعی را با رویکرد «بهزیستی در محله‌های ایران» بخوانید.

خدمات مددجویی بر بستر اینترنت 
به گفته مدیرکل بهزیستی تهران مراکز +زندگی در اکثر محله‌هایی که تراکم حضور مددجویان بیشتر است راه‌اندازی شده و از این طریق دسترسی گروه‌های هدف به خدمات سازمان تسهیل خواهد شد. امین شاهرخی می‌گوید: افراد دارای معلولیت هم از طریق گوشی‌های هوشمند، تبلت یا کامپیوتر می‌توانند ضمن ارتباط با مراکز +زندگی درخواست خود را ثبت کنند تا مددکاران به سرعت برای رفع نیازها و رسیدگی به دغدغه‌های آنان در محل زندگی این افراد حضور پیدا کنند. بهزاد ستاری، مدیرکل بهزیستی اردبیل هم با بیان اینکه پرونده ۱۷هزار و ۱۷۷ نفر از افراد تحت پوشش بهزیستی در اختیار مرکزهای +زندگی استان قرار گرفته می‌گوید: مددکاران این مراکز ضمن ارائه خدمات تعریف شده، نسبت به کمک‌های موردی و بازدید از منازل اقدام می‌کنند. مسعود فیروزی، سرپرست بهزیستی خراسان‌رضوی هم با اشاره به فعال بودن 77مرکز +زندگی در شهر مشهد و ارائه خدمات 116مرکز در دیگر نقاط استان بیان می‌کند: با افتتاح این مراکز برای هزار نفر شامل مددکار، روانشناس و کادر اداری استان شغل ایجاد شده است. علیرضا ایزدپور، مدیرکل بهزیستی سمنان هم می‌گوید: موقعیت مکانی مراکز برحسب توزیع جغرافیایی جمعیت هدف و با مشارکت بخش غیردولتی درنظر گرفته شده است. به ازای هر ۱۵۰ پرونده یک مددکار اجتماعی مسئولیت ارائه خدمت را برعهده داشته و سرکشی به این افراد به‌صورت منظم انجام می‌شود که این اقدام در نوع خود برای نخستین بار در تاریخ این سازمان به وقوع می‌پیوندد.

منتظر مراجعه مردم نمی‌مانیم 
معاون راهبری و توسعه خدمات سازمان بهزیستی کشور (مراکز +زندگی) در گفت‌وگو با همشهری هدف از تشکیل این مراکز را تقویت رویکرد محله‌محوری برای توسعه روستاها و مناطق محروم عنوان می‌کند و می‌گوید: زیست‌بوم‌هایی که به‌صورت ارگانیک شکل گرفته و مردم ساکن در آن در چارچوب یک محله با هم ارتباط دارند، جامعه هدف این مراکز خواهند بود. داریوش جعفرزاده، به تشکیل 350مرکز +زندگی در روستاها اشاره و عنوان می‌کند: رشد قابل توجه این مراکز در روستاها به‌دلیل افزایش ضریب نفوذ خدمات و دسترس‌پذیری بیشتر مردم است. در حقیقت هدف‌گذاری و رویکرد فعال در این مراکز به منظور حضور مددکاران در محل زندگی و زیست‌بوم مردم است. یکی از ثمرات آن هم این است که ما برای ارائه خدمات منتظر مراجعه مردم نیستیم بلکه خودمان با مراجعه حضوری در محله‌ها، نیازهایشان را کشف و پیگیری خواهیم کرد. وی اضافه می‌کند: محله‌محور بودن به این دلیل تعیین شده که باور داریم مشکلات و مسائل یک محله با محله مجاور خودش فرق دارد و آدم‌ها، طبقات اجتماعی حتی جنسیت و نوع قومیت‌ها هم در شکل‌گیری نیازها متفاوت است. در مناطق محروم و روستاها هم حضور نزدیک میان مردم باعث می‌شود با شناسایی دقیق نیازها، حل مسائل راحت‌تر صورت بگیرد. چرا که طی این سال‌ها ممکن است مردم در مراجعه به سازمان‌ها برای بیان خواسته‌هایشان با مشکلات عدیده‌ای مواجه بوده‌ باشند اما با رویکردهای +زندگی، ما در میان مشکلات مردم حضور خواهیم داشت. به‌گفته جعفرزاده فعالیت آزمایشی مراکز +زندگی از تیر امسال آغاز و از ابتدای مهر با حضور جدی مددکاران این مراکز در محله‌ها همراه شد. وی تأکید می‌کند: حتی با وجود شکل آزمایشی فعالیت‌ها هم ما بازخوردهای خوبی از محله‌های محروم و روستاها داشتیم.

تشکیل الکترونیکی پرونده معلولیت 
جعفرزاده به آسان‌تر شدن خدمات بهزیستی به‌ویژه برای معلولان اشاره و عنوان می‌کند:‌ معلولان عزیز تحت پوشش بهزیستی برای دسترسی به خدمات با مشکلاتی مواجه هستند؛ موانعی که ممکن است از سوی مردم در ترددهای روزمره حتی دیده هم نشود، برای معلولان ما چالش‌ حضور در اجتماع است. به همین دلیل در توسعه مراکز +زندگی، موانع موجود کاملا حذف شده و مناسب‌سازی‌ها از همان ابتدا انجام شده است. از سوی دیگر تا پیش از این کمیته‌ها و کمیسیون‌های تشخیص تنها به‌صورت حضوری پذیرای معلولان بود اما اکنون در بستر فضای مجازی مراکز +زندگی و با الکترونیکی شدن فرایند تشخیص معلولیت‌ها، تنها با بارگذاری مدارک و مستندات پرونده این عزیزان تشکیل و مددکاران خودشان پیگیر ادامه کار خواهند بود. معاون راهبری و توسعه خدمات سازمان بهزیستی کشور به کاهش قابل توجه تردد برای بهره‌مندی از خدمات بهزیستی اشاره و اظهار می‌کند: اگر مراجعه مددجویان را 10مرتبه در‌ماه درنظر بگیریم با راه‌اندازی این سامانه و توسعه آن حداقل 20تردد رفت و برگشت به مراکز سازمان حذف شده است. هم‌اکنون ما یک میلیون و 80هزار پرونده برای افراد و سرپرست خانوار در کل کشور داریم که میانگین تردد آنها در سال با این تعداد پرونده رقمی قابل توجه خواهد بود و به‌زودی حذف خواهد شد.

تعیین روستاهای معین 
جعفرزاده به تعیین روستاهای معین یا قمر در استان‌های مختلف برای تحت پوشش قرار دادن چند روستا اشاره و عنوان می‌کند: در شعاع شکل‌گیری این مراکز، کلیه روستاها از خدمات +زندگی بهره‌مند خواهند شد. این مسئول به ایجاد ظرفیت‌های اشتغال با تشکیل این مراکز برای جامعه تحت پوشش بهزیستی هم اشاره و اظهار می‌کند: بسیاری از افراد شاغل در این مراکز جامعه معلولان و هدف بهزیستی هستند و به‌کارگیری این افراد به‌عنوان مسئول فنی و مددکار از اولویت‌های سازمان بوده است. معاون راهبری و توسعه خدمات سازمان بهزیستی کشور چشم‌انداز این طرح در دهه‌های آینده را بسیار روشن می‌داند و اعلام می‌کند:‌ای کاش این اقدام 20سال پیش رخ می‌داد و اکنون شاهد بالندگی آن بودیم. اما به هر دلیلی اجرای آن مغفول مانده و سال‌های آینده پروسه توسعه اجتماعی و شکوفایی مراکز +زندگی در مناطق محروم، حاشیه‌نشین، شهری و روستایی شاهد خواهیم بود. جعفرزاده درباره تفاوت آماری احداث این مراکز در استان‌ها هم بیان می‌کند: سهمیه‌بندی این مراکز در شهرهای مختلف کشور مبنی بر تعداد پرونده‌های بهزیستی در شهرها بوده و هر چه تعداد پرونده‌ها در یک منطقه بیشتر باشد، تعداد این مراکز هم بیشتر است. هر چند که این سازمان آمادگی احداث این مراکز را در سایر نقاط باقی‌مانده کشور دارد اما امیدواریم در فرایند توسعه هر روز شاهد توانمند‌شدن خانوارهای مستمری‌بگیر و بهبود وضعیت معیشتی افراد تحت پوشش بهزیستی باشیم.

مکث
22 خدمت رایگان در +زندگی 
«+زندگی» در یک نگاه کلی مشابه مراکزی ازجمله پلیس10+ یا دفاتر پیشخوان دولت است که خدماتی به‌صورت محله‌محور عرضه می‌کنند. مراکزی که تردد مراجعین ازجمله معلولان به ادارات بهزیستی شهرستان و استان‌ها را کاهش خواهد داد؛ چون می‌توانند مشکلات و خواسته‌های خود را در همان مراکزی که حتی در روستاها احداث شده مطرح و بر‌طرف کنند. +زندگی‌ها البته یک تفاوت ویژه هم با پیشخوان‌ها دارند علاوه بر خدمات تخصصی خدمات مددکاری و 22خدمت رایگان در حوزه‌های پیشگیری، توانبخشی و اجتماعی هم ارائه می‌کنند. ژنتیک، شناسایی و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی، مهارت‌های زندگی، جذب مشارکت‌های مردمی در منطقه زیر پوشش هر مرکز، ثبت درخواست فرزند‌خواندگی و تشکیل پرونده اولیه، ثبت درخواست و تشکیل پرونده و پاسخگویی به مراجعان، مصاحبه اولیه، اخذ و بررسی مدارک، بازدید منزل، تحلیل، تشخیص و تعیین اولویت‌‌های نیاز مددجو و ارائه پیشنهاد برنامه کمکی و ارجاع درخواست‌‌های جامعه هدف اعم از مالی (مستمر و غیرمستمر) و... ازجمله فعالیت‌های این مراکز است.