سازوکار رسیدگی به نامه‌های مردمی رئیس‌جمهور

نحوه رسیدگی به نامه‌های مردمی رئیس‌جمهور در زمان رؤسای‌جمهور مختلف، متفاوت بوده است؛ با این حال تردیدی نیست که ارسال نامه‌های مردمی به رئیس‌جمهور، در دوران محمود احمدی‌نژاد پررونق‌ترین دوره‌اش را پشت سر گذاشته است. آمارهای متفاوتی از تعداد نامه‌های فیزیکی ارسال‌شده برای رئیس‌جمهور در آن دوره به ثبت رسیده است؛ از جمله مرکز ارتباطات مردمی ریاست‌جمهوری در سال91 در جوابیه‌ای به روزنامه همشهری، تعداد نامه‌های دریافتی در 3دوره سفرهای استانی احمدی‌نژاد را بیش از 23میلیون نامه و تعداد کل نامه‌های مردمی به وی را بیش از 30میلیون نامه اعلام کرده است. ارسال یا تحویل خیلی از این نامه‌ها خصوصا در سفرهای استانی، منجر به برخی کمک‌های مالی هم می‌شد و این پاسخ، افزایش تعداد نامه‌نویس‌ها را در پی داشت؛ چراکه نزدیکان هر فرد دریافت‌کننده کمک هم به این کار تشویق می‌شدند و هر نامه، نامه‌های دیگری هم در پی داشت. تصاویری که از نحوه دریافت و جمع‌آوری نامه‌ها در طول سفرهای احمدی‌نژاد منتشر می‌شد، به ‌دلیل آنچه خدشه‌دارشدن کرامت افراد نامیده می‌شد، انتقاد برخی سیاسیون ـ خصوصا منتقدان دولت ـ را به ‌دنبال داشت. به دلیل همین انتقادات، نحوه دریافت درخواست‌های مردمی در دولت‌های دهم و یازدهم تغییر داده شد و دولت روحانی تلاش کرد که این درخواست‌ها را به بستری الکترونیکی هدایت کند. سامانه سامد که از سوی مرکز ارتباطات مردمی ریاست‌جمهوری راه افتاده بود در این دوره رونق بیشتری پیدا کرد و شماره تلفن سه‌رقمی 111 جایگزین روش‌های سنتی ارائه درخواست به نهاد ریاست‌جمهوری شد. تاسیس سامانه سامد و تصویب نظامنامه آن البته در ماه‌های انتهایی دوره ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد اتفاق افتاد اما عمر دوره صدارت او به راه‌اندازی، توسعه و افتتاح دفاتر استانی این سامانه قد نداد و سامد به‌تدریج در دولت بعدی تکمیل شد.

در همان ماه‌های ابتدایی دولت روحانی، مسئولان دفتر ریاست‌جمهوری تلاش کردند که نامه‌ها و درخواست‌های مردمی را به بستر سامد سوق دهند و از مردم بخواهند که به جای ارسال نامه فیزیکی، از طریق این سامانه یا خط تلفن، درخواست‌های خود را مطرح کنند. مسئولان نهاد همان زمان در مصاحبه‌هایی اعلام کردند که متقاضی در صورت طرح درخواست در سامانه، حداکثر ظرف 20روز پاسخ می‌گیرد و به درخواستش رسیدگی می‌شود.

به گفته مسئولان مرکز ارتباطات مردمی ریاست‌جمهوری همه درخواست‌های مردمی و پیام‌ها پس از دریافت از سوی مرکز در کلاسه‌های مختلف به اداره کل مربوطه ارجاع می‌شود و دستگاه‌ها موظفند بعد از تحویل نامه، حداکثر ظرف ۲۰روز تا یک ماه به نامه‌ها پاسخ بدهند. بر این اساس پس از آنکه فرد متقاضی در تماس با سامانه ۱۱۱ مشکلش را مطرح می‌کند، با پیامک به وی کد رهگیری داده می‌شود و آن فرد هم می‌تواند پس از ۲۰روز در تماس با سامانه ۱۱۱ نتیجه درخواست خود را پیگیری کند.

بر اساس اعلام مدیرکل وقت ارتباط مردمی ریاست‌جمهوری در سال93، در سامانه سامد امکان پیگیری و ارزیابی پاسخ دریافت‌شده برای دستگاه‌های نظارتی و اجرایی بالاتر هم وجود دارد؛ به‌طوری‌که رئیس‌جمهور در این سامانه کارتابل دارد و می‌تواند نامه‌های ارجاعی را ببیند و حتی همزمان به صحبت‌های فردی که با سامانه تماس گرفته، گوش بدهد و خودش شخصا وارد مکالمه شود. علاوه بر رئیس‌جمهور، تمام مقامات دیگر از قبیل وزرا و مدیران کل هم می‌توانند به صحبت‌های مردم گوش دهند و خودشان مستقیما پاسخگو باشند.

سامانه سامد در اغلب استان‌ها هم افتتاح شده و درخواست‌های مردمی را چنان‌که در نظامنامه این سامانه مورد تأکید قرار گرفته، در سطوح مختلف منطقه‌ای، استانی، دستگاهی و ملی مورد رسیدگی قرار می‌دهد. سامانه سامد در تمام استان‌ها فعال است اما در زمان سفرهای استانی رئیس‌جمهور به‌دلیل اینکه حجم درخواست‌های مردمی افزایش می‌یابد، این سامانه از طریق تزریق نیرو تقویت می‌شود تا همه درخواست‌ها پوشش داده شود.

در سایت سامانه سامد، افراد می‌توانند درخواست خود را با ارائه مشخصات، ثبت و تصویر نامه‌شان را ضمیمه درخواست کنند؛ پس از ثبت درخواست هم می‌توانند از طریق کد رهگیری، سرنوشت نامه را جویا شوند.