معین به‌دنبال علمی‌کردن اداره کشور بود

محمدرضا خاتمی_نایب‌رئیس مجلس ششم

بیشترین آشنایی من با آقای دکتر معین در عالم سیاست است اما شناخت امروز من خیلی فراتر از آن هست و مایل هستم که این شناخت را به اشتراک بگذارم، به قول امروزی‌ها شاید افق‌گشایی شود. همه ممکن است از صفات شخصی ایشان بگویند، پاک‌دستی پاکدامنی، شجاعت، حق‌طلبی و عدالت‌جویی، ساده‌زیستی، مردمداری، اخلاق و متانت، آرامش و صبوری که همه اینها در جامعه ما به‌رغم مدعیان زیادی که دارد بسیار کمیاب و نادر است، ممکن است دوستان دیگر از مدیریت ایشان در عرصه‌های مختلف، وزارت علوم و جاهای دیگر، از تلاش ایشان برای تأسیس نهادهای علمی و مدنی بگویند، همه اینها در جای خود گفتنی است اما من می‌خواهم از این مقولات بگذرم و به نکته اساسی دیگری بپردازم که نیاز امروز جامعه ماست.
در انتخابات سال۸۴ که ما به دنبال دمکراسی و حقوق شهروندی و آزادی و از این قبیل مقولات بودیم که همه اینها لازم و شاید پیش‌نیاز توسعه کشور باشد اما دکتر معین در کنار اینها یک ایده مهمی را مطرح کرد و آن علمی‌کردن اداره کشور بود و افق جدیدی را روی ما گشود و به ما گفت: با این شعار به‌طور عملی می‌توانیم ایرانی آباد و آزاد و مرفه داشته باشیم. البته دکتر معین تنها نبوده است، خیلی از افراد بودند که بر ضرورت اداره علمی جامعه در عرصه‌های مختلف تأکید و تلاش کردند در همه سطوح از سیاست گرفته تا اقتصاد، از تجارت گرفته تا روابط بین‌الملل، از هنر گرفته تا ورزش و همه عرصه‌های زندگی انسانی از این نحوه اداره کشور گفته‌اند و برای تحقق آن کوشیده‌اند و تلاش‌های ارجمندی هم داشته‌اند. اما در عالم سیاست و از سوی یک سیاستمدار، دکتر معین در این زمینه پیشتاز و پیشرو بوده است. بله ما امروز بیش از همیشه به مدیریت علمی جامعه نیازمندیم. این به معنی این نیست که عالمان و دانشمندان باید وزیر و وکیل باشند بلکه به‌معنای این است که آن کسانی که می‌خواهند کشور را اداره کنند، بدانند که جز با علم، علم به معنی science نمی‌توان کشور را اداره کرد و توسعه داد، مشکلات حل نخواهد شد بلکه روزافزون خواهد شد، لذا این دانستن، نخستین قدم در سطح مدیریت است و دوم اینکه باید در برابر عالمان و راه‌حل‌های عالمانه خاضع باشد. این میسر نمی‌شود مگر اینکه سیاست‌های جاری اداره کشور تغییر یابد.
علم و عالم جز در آزادی و فضای باز شکوفا نخواهد شد، تلاش پرارج دکتر معین این بوده است که ثابت کند «علم» کلید حل مشکلات ماست، نه ایدئولوژی، نه شعار و نه چیزهای دیگر. علم، نور است اما نه نوری که ما در چهره دانشمندان و عالمان ببینیم بلکه نوری که جامعه را منور کند، زندگی مردم را نورانی کند، ظلمت، فقر و یأس و فساد و ناکارآمدی را به انوار شادی، نشاط، رفاه و امید تبدیل کند.
آقای دکتر معین شما کوشیدید تا عقلانیت را سیطره بدهید و علم را حاکم کنیم. مطمئناً این راه طولانی به سرانجام خواهد رسید، هرچند شما به جرم حق‌گویی و عدالت‌طلبی، درست‌اندیشی و دلسوزی و در کنار مردم‌بودن، محکوم شوید. جناب آقای دکتر معین شما برای ما یک فرد نیستید یک راه هستید یک مشی اسلوب هستید. قدردانی از شما قدردانی از مصطفی معین نیست. قدردانی از عقل و علم است. سربلند و پایدار باشید و استوار در این راه سخت و دشوار مصاف عقل و جهل و رویارویی علم و نادانی، باز به قول شاه نعمت‌الله ولی «غم مخور زانکه من در این تشویش خرمی وصل یار می‌بینم بعد امسال و چند سال دگر عالمی چون نگار می‌بینم».

مصطفی معین:
مگر می‌شود برای اهداف ناب اجتماعی و خدایی و در جهت خیررسانی به بندگان خدا تلاش کرد و خداوند خود، رزق و روزی معنوی را نرساند؟ بالاخره ما باور داریم «کلکم راع و کلکم مسئول»، این فرمایش پیامبر ماست، کسانی که آگاه‌تر هستند، سطح مسئولیت‌شان به همان نسبت بالاتر می‌رود و مضاعف می‌شود