زندگی پدیا/ حیات اهل در گرو حیات‌وحش

مهدیا گل‌محمدی

امروز روز جهانی حیات‌وحش (سوم‌مارس) را در شرایطی باید گرامی بداریم که بشر سال‌هاست حسابش را به لحاظ خشونت از حیواناتی که برچسب وحشی به آنها زده جدا کرده است؛ این در حالی است که فقط طی جنگ جهانی دوم، خشونت ناشی از نژادپرستی و وحشی بودن بی‌حد و حصر برخی رهبر‌های کشور‌های مدعی داشتن ژن خوب و پیروان آنها، 85میلیون زن و مرد و کودک را به کام مرگ کشاند؛ 85میلیون کشته آن هم فقط در یک جنگ رقمی است که در هیچ مختصاتی از حیات‌وحش چه در جنگل و صحرا، آن هم فقط به نام گسترش قلمرو روی نمی‌دهد. اگر از این غرور کاذب بشر بگذریم و آن‌را به نشست‌های فلسفه اخلاق و حقوق حیوانات بسپاریم، روی دیگر این سکه آمیختگی حیات‌وحش با حیات‌ و پوشش گیاهی و جنگلی است که نفس کشیدن بشر به آن وابسته است. زندگی 350میلیون نفر از انسان‌ها به‌صورت مستقیم با جنگل و معیشت آنها از راه تعامل با محصولات این پوشش گیاهی تامین می‌شود. باقی انسان‌ها هم کم یا زیاد به محیط‌زیست و حیات‌وحش نیاز مبرمی دارند که به‌طور حتم از آلودگی و کوچک شدن آن متضرر می‌شوند. درباره آلودگی محیط‌زیست و نقش بشر در آن هر روز بمباران اطلاعاتی می‌شویم، اما آخرین خبر که اتفاقا به گرمایش زمین و تهدید حیات‌وحش اشاره دارد، همین دیروز منتشر شد. خبر کوتاه بود و تأثیرگذار. یک کوه یخ به ضخامت 150متر و به بزرگی شهر لندن از توده مشهور به برانت در قطب جنوب جدا شد. با توجه به پیش‌بینی‌ناپذیری مسیر حرکت این کوه یخ و کوه‌های یخی مشابه این نگرانی وجود دارد که این کوه یخ عظیم با حرکت و آب شدنش موجب وارد آمدن خسارت به کشتی‌ها، حیات‌وحش و طبیعت شود. در یک دهه اخیر 3کوه یخ بسیار بزرگ در چنین ابعادی از قطب جنوب جدا شده‌اند. این خبر در کنار پیش‌بینی دانشمندان برای ازمیان رفتن 20هزار قلاده خرس قطبی تا سال2050 میلادی باز هم قابل تامل است. به بهانه جدا شدن این کوه عظیم یخ گریزی می‌زنیم به‌نظریه روانشناسی فروید درباره تشبیه خودآگاه و ناخودآگاه بشر به کوه یخی که فقط سطح آن دیده می‌شود. سطح ماجرا چیز عجیبی نیست؛ درست شبیه رفتار ظاهری انسان‌ها ملغمه‌ای است از رفتار‌های تکراری که در بدو امر ضرری ندارند، اما بخش پنهان این کوه یخ که شاید 90درصد از حجم آن ‌را تشکیل می‌دهد، درست مانند نیات پلید نهفته در ناخودآگاه یک فرد می‌تواند مخرب و ویرانگر باشد. همان بخش پنهانی که در زمان شکل‌گیری آلمان نازی بسیاری از مردم آلمان از وجود آن در شخص پیشوا (هیتلر) ناآگاه بودند. به هر روی، اگر حیات‌ انسان اهل اهمیت دارد باید به بخش پنهان کوه یخی که به سمت حیات‌وحش روانه ساختیم، توجه کنیم که به حتم حیات اهل در گرو حیات‌وحش است.