۲۵۰۰میلیارد تومان خسارت سالانه سیل به ایران

سیدمحمد فخار ـ خبر‌نگار

برآوردهای دهه اخیر نشان داده است به‌طور متوسط، سالانه ۲۵سیل در ایران اتفاق می‌افتد و با احتساب سازمان جنگل‌ها و مراتع خسارت هر سیل ۱۰۰میلیارد تومان به‌صورت میانگین است یعنی سالانه ۲۵۰۰میلیارد تومان از بابت جاری‌شدن سیل به کشور خسارت وارد می‌شود. در جهان خسارت سیل حدود هزار میلیارد دلار برآورد شده است. این یعنی 1.1درصد خسارتی که سیل به جهان می‌زند بر پیکره اقتصاد ایران وارد می‌شود.
به‌گزارش همشهری، تنها در فروردین سال98 براساس ارزیابی سازمان برنامه و بودجه ایران، 4.7میلیارد دلار خسارت سیل به شهرهای کشور وارد شد که در نوع خود بی‌سابقه بود. در این دوره زمانی، از میان 31استان کشور، در 26استان سیلاب با شدت‌های مختلف به‌وقوع پیوست و حدود 1900شهر و روستا به‌دلیل سیلاب دچار خسارات کالبدی شدند.
مسعود منصور، رئیس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور در این‌باره گفت: آب، خاک، پوشش گیاهی و هوا از عناصر اصلی امنیت غذایی و حیاتی بشر است و امروز حفظ پوشش گیاهی کشور یک رسالت همگانی محسوب می‌شود. ۸۳درصد مساحت کشور تحت مدیریت سازمان جنگل‌ها قرار دارد و این سازمان بدون مشارکت مردم در حفاظت از منابع طبیعی، توفیقی نخواهد داشت. انفال یک ثروت عمومی است و باید حد و مرز آن با مالکیت خصوصی معین شود و در این راه نخستین وظیفه سازمان جنگل‌ها تشخیص سپس تثبیت مالکیت دولت است که مجموعه این اقدامات در قالب کاداستر انجام می‌شود. برای جلوگیری از تخریب و تصرف در اراضی ملی نیازمند شتاب در فرهنگسازی هستیم و اگر این اتفاق به‌کندی انجام شود آثار تخریبی بیشتری را در منابع‌ طبیعی شاهد خواهیم بود. وی تصریح کرد: اگر امروز در کشور شاهد سیل، ریزگرد، فرسایش خاک و فرونشست زمین هستیم، این اتفاق‌ها یک‌روزه به وقوع نپیوسته بلکه نتیجه عملکرد غیرمنطقی و طولانی‌مدت انسان با طبیعت است. اگر کار فرهنگسازی و شناخت عمومی نسبت به منابع‌ طبیعی صورت بگیرد قطعا به مطالبه مردمی تبدیل می‌شود و تخریب جنگل‌ها و مراتع دغدغه جامعه و افکار عمومی خواهد شد. منصور، ایران را کشوری با اقلیم خشک تا نیمه‌خشک عنوان کرد و گفت: سطح پوشش جنگلی کشور پایین و بارندگی پایین و تبخیر زیاد آب سبب شده است که اکوسیستم کشور حساس و شکننده باشد.

خسارت سیل در جهان 
طبق گزارش صندوق بین‌المللی پول، بلایای طبیعی بزرگ سالانه تا 25میلیارد دلار خسارت به کشورها وارد می‌کنند که هزار میلیارد دلار آن مربوط به سیل است. زلزله و سیل در رأس بلایای طبیعی جهان قرار دارند و سیل سال2018 ژاپن پرخسارت‌ترین حادثه در سال‌های اخیر بود که 10میلیارد دلار برآورد شد. مقایسه تعداد توفان‌ها، سیل و زلزله در نیم‌قرن گذشته نشان می‌دهد که روند افزایش تعداد توفان و سیل از سال‌های 1960 آغاز شده و تعداد سیل‌ها تا سال2006 به اوج خود رسید و رکورد بیش از 220سیل را ثبت کرد و پس از آن روند کاهشی قابل توجهی را نشان داد اما از سال2018 بار دیگر این منحنی اوج گرفته و به‌ویژه در خاورمیانه خسارات فراوانی برجا گذاشته است.

اهمیت آبخیزداری
پژوهش‌های اخیر سازمان جنگل‌ها نشان می‌دهد که سالانه 16.4تن خاک در هکتار تحت فرسایش آبی و ۲۱تن در هکتار تحت فرسایش بادی قرار دارد. همچنین ۴۵۰شهر و ۸۲۸۰پارچه آبادی و روستا در معرض سیل قرار دارند. سیل باعث تخریب و از بین‌رفتن منابع پایه، تاسیسات، زیرساخت‌ها، اراضی کشاورزی و معیشت مردم می‌شود اما اقدامات آبخیزداری سبب شده که خسارت سیل تا حد قابل‌توجهی کاهش پیدا کند. البته با انجام پروژه‌های آبخیزداری در کشور سالانه ۹تن در هکتار فرسایش آبی کاهش پیدا کرده است و در مناطق کوهستانی ۵۷۰مترمکعب آب به ازای هر هکتار استحصال آب صورت گرفته است. همچنین آبخیزداری در پایین‌دست اراضی موجب شده سالانه در هر هکتار هزار مترمکعب آب در سفره‌های زیرزمینی ذخیره شود و از ورود ۴مترمکعب رسوب به پشت سدها جلوگیری کند.
 در این زمینه در چند سال اخیر با انجام فعالیت‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری ۳۸۰۰قنات احیا شده است و مردمانی که بر اثر خشک‌شدن قنات‌ها مهاجرت کرده بودند مجددا به زادگاه خود برگشتند. در این مسیر اهمیت وجود جنگل بسیار بالا و قیمتی است. هم‌اکنون ۶میلیون هکتار جنگل در حوزه زاگرس وجود دارد و ۱۱استان کشور را در این حوزه در بر می‌گیرد. جنگل زاگرس ۴۰درصد آب کشور را تولید می‌کند. ۲میلیون هکتار نیز تحت عنوان جنگل هیرکانی یا خزری در نواحی شمالی کشور وجود دارد که می‌تواند سالانه ۵میلیارد مترمکعب آب کشور را تولید کند.