تئا‌تر
دست یاری تئا‌تر مشهد به سوی شهرداری
تئا‌تر مشهد، سالن و امکانات کافی ندارد
ناهید حسن‌زاده، مهسا رهنما | خراسان‌رضوی-خبرنگار:
با وجود رشد خوبی که در سال‌های اخیر تئا‌تر مشهد با آن روبه‌رو بوده اما همچنان اقتصاد این هنر در شهر کم رونق است و حمایت نهادهایی چون شهرداری را می‌طلبد. این شرایط به ویژه برای هنرمندانی که تحصیلات دانشگاهی در این رشته داشته‌اند، به مراتب سخت‌تر است.
گیشه یا ریشه؟
در واقع باید گفت فرصت شغلی چندانی در تئا‌تر وجود نداشته و چندسالی است که به همت هنرمندان تئا‌تر، مردم از تئا‌تر استقبال می‌کنند و می‌توان از گیشه کسب درآمد کرد. به گفته «علی حاتمی‌نژاد» نویسنده و کارگردان کهنه‌کار مشهدی در گذشته، اداره یا انجمن‌هایی از این هنر حمایت می‌کردند اما در حال حاضر با همت اهالی نمایش، تئا‌تر مشهد رونق گرفته و بیشترین فروش را بعد از تهران داریم.
حاتمی‌نژاد که فعالیت حرفه‌ای خود را از سال ۸۰ آغاز کرده، تئا‌تر مشهد را در حوزه اکران عمومی بسیار موفق می‌داند و می‌گوید: در سراسر دنیا، تماشاگر تئا‌تر از سینما کمتر است و تئا‌تر از سوی دولت‌ها، شهرداری‌ها، دانشگاه‌ها و مراکز فرهنگی و هنری به صورت مادی و معنوی حمایت می‌شود؛ زیرا می‌خواهند تئا‌تر به فروش گیشه وابسته نشود.
به گفته وی اگر تئا‌تر برای گیشه باشد اکثر نمایش‌ها کمدی و طنز هجو می‌شود تا به فروش برسد و هنرمندان بتوانند کسب درآمد کنند، اما متاسفانه در ایران این حمایت از تئا‌تر انجام نمی‌شود، حتی درصدی از گیشه را هم باید به نهادهای ذیربط پرداخت کرد. در دیگر کشور‌ها شهرداری به تئا‌تر کمک می‌کند اما در اینجا اینگونه نیست. از دولت نیز در شرایط فعلی نمی‌توان انتظار کمک داشت. دانشگاه و مراکز فرهنگی و هنری هم توان این کار را نداشته و این خطر اصلی است که تئا‌تر مشهد را تهدید می‌کند. حاتمی‌نژاد تأکید می‌کند: من با کار طنز و کمدی اصلا مخالفتی ندارم اما بر این باورم که باید گونه‌ها و ژانرهای مختلف تئاتری را برای تماشاگران اجرا کرد.
حاتمی‌نژاد که فارغ‌التحصیل رشته ادبیات نمایشی از دانشکده هنر و معماری تهران است درباره وضعیت تحصیلکرده‌های تئا‌تر در مشهد می‌گوید: آن‌ها در دانشگاه یا مراکز آموزشی تدریس می‌کنند. آن هم در حالی که برای هر جلسه تدریس در دانشگاه مبلغی حدود ۱۰ هزار تومان دریافت می‌کنند، بنابراین ناچار می‌شوند به شغل‌های غیرمرتبط با تئا‌تر روی بیاورند. برای امرار و معاش از طریق گیشه هم باید مبلغی را به متولیان و سالن‌داران پرداخت کنند و در نتیجه درآمد کافی به دست نمی‌آورند.
کوچ هنرمندان
«علی ایزدپناه» دیگر بازیگر و کارگردان مشهدی که از دانشکده سینما و تئا‌تر دانشگاه هنر تهران فارغ التحصیل شده، درباره اقتصاد تئا‌تر مشهد می‌گوید: چون این هنر در جامعه ما هنوز توجیه نشده است، بنابراین هنرمند چه از تهران چه از خارج از کشور فارغ‌التحصیل شود،حداقل در مشهد نمی‌تواند به جایگاه اقتصادی مناسبی دست پیدا کند. در حالی که اگر نهادهای دیگر در کنار هنر قرار بگیرند می‌توانند فرصت‌های شغلی مناسبی را برای هنرمند ایجاد کنند. آن‌ها می‌توانند در حوزه‌های فرهنگی و هنری از هنرمندان به عنوان نیروهایی خلاق و ایده‌پرداز استفاده کنند.
ایزدپناه به ورود سرمایه‌گذار‌ها به تئا‌تر و بهبود وضعیت اقتصادی هنر در سال‌های اخیر اشاره کرده و یادآور می‌شود: در حال حاضر شرایط تئا‌تر مشهد اندکی بهتر شده است اما نه به این اندازه که هنرمند بتواند به عنوان یک درآمد مکفی، مطمئن و ثابت به آن نگاه کند. متأسفانه در چند سال اخیر شاهد این اتفاق تلخ هستیم که هنرمندان تئا‌تر مشهد وقتی موفق به کسب افتخاراتی می‌شوند، به تهران کوچ می‌کنند و این یک بحران برای تئا‌تر مشهد است. باید دید که چرا این فرار رخ می‌دهد؟
رونق تئا‌تر با افزایش تولید
آنچه برای اجرای یک اثر مورد توجه قرار می‌گیرد ورای اینکه صاحب اثر کیست و چه تحصیلاتی دارد، کیفیت اثر است. به گفته «سید جواد اشگذری» رئیس انجمن هنرهای نمایشی خراسان رضوی، در این انجمن به روی همه باز است که بیایند و اثر خود را ارائه دهند اما قرار نیست همه اجرا داشته باشند: در حال حاضر برای نزدیک به ۶ ماه دیگر تولیدات داریم اما امکانات سخت‌افزاری ما اجازه اجرا نمی‌دهد. در واقع باید گفت به افراد با تحصیلات دانشگاهی هم فضا می‌دهیم اما مدرک‌گرا نیستیم چون اثر و کیفیت آن است که استقبال تماشاگر را رقم می‌زند.
به گفته وی نسبت به 2 سال گذشته تولیدات نمایشی افزایش پیدا کرده تا چرخه تولید و اجرای تئا‌تر بتواند از عهده خود بربیاید. هم‌اکنون اکثر فعالان در عرصه تئا‌تر زندگی خود را از همین راه می‌گذرانند. کار اصلی آن‌ها همین است و در کنار آن دیگر فعالیت‌های مرتبط مثل روزنامه‌نگاری، مقاله نویسی و... را انجام می‌دهند.
اشگذری مشکل اقتصاد تئا‌تر را ویژه مشهد و خراسان نمی‌داند و می‌گوید: ما چرخه تولید و اجرا را سریع‌تر کردیم تا هنرمندان بتوانند برای خود درآمد داشته باشند. الان به این مشکل برخورده‌ایم که تعداد آثار زیاد شده ولی سالن و امکانات سخت‌افزاری نداریم که در اختیار آن‌ها قرار دهیم. در گذشته سالن داشتیم و تولید نداشتیم؛ الان تولید داریم و سالن نداریم.
وی با اشاره به رویکرد شورا و مدیریت شهری مشهد در دوره جدید نسبت به آینده تئا‌تر این شهر خوش‌بین است و می‌گوید: الان به کمک شهرداری در حوزه سخت‌افزاری نیاز داریم تا ما هم بتوانیم تولیدات تخصصی را دنبال کنیم. این امکان وجود دارد که تئا‌تر در چند منطقه به خصوص متمرکز نشده و در کل شهر چراغ همه سالن‌های تئا‌تر روشن باشد. می‌توان موضوعات بسیاری را به کمک نهادهای دیگر از طریق تئا‌تر به اطلاع مردم رساند.