تغییر کاربری خانه‌های باقرخان و خیابانی

سید‌مرتضی احمدپور
تبریز - خبرنگار

چند سال پیش بود که روزنامه همشهری از خانه منسوب به باقرخان در تبریز که در آستانه ویرانی قرار داشت، گزارش کاملی تهیه کرد. در این گزارش مکتوب و تصویری خانه‌ای که در انتهای یک کوچه در خیابان امام(ره) تبریز قرار داشت، معرفی شد که به‌گفته اهالی به مکانی برای تجمع اراذل ‌و اوباش و معتادان بدل شده بود. با پیگیری‌های همشهری از مسئولان میراث فرهنگی و شهرداری انتساب این خانه به این قهرمان مشروطه مورد شک و تردید قرار گرفت، اما اکنون بعد از چند سال صحت پیگیری‌های همشهری مورد تأیید قرار گرفت و خانه منتسب به باقرخان (وراث طوبائیه) همراه با 10اثر غیرمنقول دیگر در فهرست آثار ملی کشور ثبت شد. اتفاق فرهنگی دیگر برای شبستری‌ها رخ داد و خانه خیابانی، قهرمان ملی کشور در این شهرستان ثبت شد. البته تا پیش از این خانه واقع شده در تبریز را به نام این قهرمان آذربایجانی می‌شناختند، اما اکنون بنای دوم در شبستر هم که قدمت آن به دوره قاجاریه و اوایل دوره پهلوی برمی‌گردد در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید. مدرسه سمیه (کنسولگری سابق آلمان)، خانه ارجمند، حمام نوبهار و خانه اصغرنژاد در تبریز و خانه عامر در شهرستان اهر، حمام شندآباد در شهرستان شبستر، خانه خیابانی در شهرستان مراغه، مجموعه ایلخانی اسفستان و مسجد محله پایین روستای قلعه جوق در شهرستان سراب و مسجد قرمز در شهرستان بناب هم همراه با 2خانه دیگر تاریخی آذربایجان‌شرقی ثبت ملی شد؛ هر چند که مردم این منطقه معتقدند ثبت بناهای تاریخی چاره کار نیست و باید مرمت و استفاده بهینه از این یادگاران تاریخی هم در دستور کار مسئولان استانی قرار بگیرد.

تغییر کاربری‌ برای احیای خانه‌های تاریخی 
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری آذربایجان‌شرقی هم این مطالبه مردمی را تأیید می‌کند و به همشهری می‌گوید: حفظ این خانه‌ها و آثار تاریخی، هدف اولیه در ثبت ملی این اماکن است و با ثبت ملی می‌توان با متجاوزان به این خانه‌ها و تخریب‌کنندگان آن برخورد قانونی کرد.
احمد حمزه‌زاده با تأکید بر اینکه باید برای مرمت این خانه‌ها و حفظ آنها برنامه‌ریزی شود، گفت:‌ بر این اساس تغییر کاربری خانه‌های تاریخی آذربایجان شرقی با حفظ هویت و معماری تاریخی مورد توجه است و برنامه‌ریزی‌های همسو با این طرح‌ها انجام خواهد شد. حمزه‌زاده به تجربه موفق شهرهای تاریخی دیگر در بهره‌برداری از ظرفیت‌های گردشگری خانه‌های تاریخی اشاره و عنوان می‌کند: در برخی شهرها با حمایت‌هایی که صورت می‌گیرد شهروندان خودشان مایل به حفظ و نگهداری بهینه خانه‌های تاریخی هستند و با تغییر کاربری آنها به‌عنوان فروشگاه‌های صنایع‌دستی، هتل یا رستوران و عدم‌دریافت عوارض تغییر کاربری می‌توانند به حفظ این آثار کمک کنند. در 2خانه تاریخی استان هم که روز گذشته ثبت ملی شد، می‌توان چنین اقداماتی را با هدف توسعه گردشگری و ظرفیت اشتغال انجام داد. 
* * * 
همچنین روز گذشته در جلسه شورای سیاستگذاری ثبت میراث طبیعی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی پرونده ۵اثر میراث طبیعی استان گیلان شامل تالاب امیربکنده از توابع خشک‌بیجار، درخت سرخدار منطقه شفت، باغ فلاحت یا ایستگاه تحقیقات گل‌وگیاه لاهیجان، آبشار میلاش اشکورات ثبت ملی شدند. در کردستان هم 8مسجد تاریخی به ثبت رسید. در سیستان و بلوچستان هم تالاب صورتی در چابهار و رویشگاه جنگل لول در بندر تنگ کنارک تأییدیه ثبت ملی را 
دریافت کردند.