از طعم سیب زرد تا خواب آب

سی‌وهشتمین دوره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران درحالی برگزار شد که مانند بسیاری از دوره‌های گذشته در بخش کودک و نوجوان کتابی برگزیده نشد و عناوین اعلام شده در این حوزه فقط شایستگان تقدیر بودند. این برگزیده نداشتن کتاب در مهم‌ترین و بزرگ‌ترین جشنواره کتاب کشور البته اتفاق جدیدی نیست. درواقع فقط در 4دوره بیست‌وششم، بیست‌وهفتم، سی‌وسوم و سی‌وهفتم جایزه کتاب سال، کتاب‌های کودک و نوجوان برگزیده داشته و در سایر دوره‌ها، کتاب‌های حوزه کودک و نوجوان برگزیده‌ای نداشته است. در این دوره البته از 11عنوان کتاب کودک و نوجوان تقدیر شد. به بهانه انتخاب آنها نگاهی گذرا به این کتاب‌ها انداخته‌ایم.

داستان تألیفی(نوجوان)

در این بخش 2کتاب به‌صورت مشترک انتخاب شدند: «عکس یادگاری بگیریم» نوشته محمدرضا یوسفی که در 140صفحه، سال1398 از سوی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان منتشر شده است و «طعم سیب زرد» نوشته ناصر یوسفی، که در 160صفحه از سوی نشر پیدایش منتشر شده است. در رمان «عکس یادگاری بگیریم» نویسنده به کودکان کار، طلاق و به‌طور کلی کودکانی می‌پردازد که در مراکز اصلاح و تربیت زندگی می‌کنند. یوسفی در این رمان تلاش کرده تصویری از زندگی این کودکان و مسائل، مشکلات و دغدغه‌های‌شان را به نمایش بگذارد تا از نگاه مردم و مسئولان دور نمانند. «طعم سیب زرد» هم رمانی درباره نوجوانی به نام سیناست که پدرش، خانه و زندگی را رها کرده و رفته است. به همین دلیل فقط سینا مانده و مادرش. 

 علوم و فنون 

2کتاب «دانش‌نامه اخترشناسی» تألیف علی بشردانش که در 307صفحه از سوی نشر افق منتشر شده و «خواب آب: سرگذشت آب و آبرسانی در ایران» تألیف عباس جهانگیریان با تصویرگری مسعود قره‌باغی که از سوی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در 59صفحه منتشر شده است، 2کتاب شایسته تقدیر در بخش علوم و فنون بودند. «دانش‌نامه اخترشناسی» حاوی واژگان تخصصی در علم اخترفیزیک و علوم فضایی است. این دانش‌نامه برآمده از چندین سال پژوهش و کار پیوسته درباره اخترشناسی با نگاهی هرچند اندک به اخترفیزیک است. «خواب آب: سرگذشت آب و آبرسانی در ایران» هم برای نوجوانان بالای ۱۵ سال منتشر شده است تا آنها را با سرگذشت آب و آبرسانی در ایران آشنا کند. «پیدایش قنات و ظهور تمدن‌های جدید»، «مُقَنی‌ها، مهندسان آب و خاک»، «مهندسی طراحی و ساخت قنات»، «سد و بند»، «پیشینه ساخت آب‌انبار در ایران»، «میرآب‌ها»«ساعت آبی» و... ازجمله موضوع‌هایی است که در این کتاب به آن پرداخته شده است.

داستان تألیفی(کودک)

«تو یک جهانگردی» نوشته شهرزاد شهرجردی با تصویرگری غزل فتح‌اللهی و طراحی گرافیک الهه جوانمرد از سوی انتشارات فاطمی (کتاب طوطی) در 32صفحه منتشر شده است. داستان این‌کتاب تصویری درباره دختر کوچولوی ناراحتی است که در خانه غمگین است و برادر بزرگ‌ترش از او می‌پرسد آیا می‌خواهد جهانگرد باشد یا نه؟ به این‌ترتیب این‌دو با خواندن این‌کتاب، سفری خیالی را شروع می‌کنند و تبدیل به 2 جهانگرد می‌شوند. داستان این خواهر و برادر زمانی آغاز می‌شود که تصمیم می‌گیرند از ویرانی خانه‌‌شان در گرماگرم جنگ، سفری را آغاز ‌‌کنند.

 داستان ترجمه (کودک)

«دختری که می‌خواست کتاب‌ها را نجات دهد» نوشته کلاوس هاگروپ با ترجمه عطیه الحسینی در 60صفحه از سوی انتشارات فاطمی (کتاب طوطی) منتشر شده است. نویسنده در این کتاب سراغ ایده‌ا‌ی می‌رود که مخاطب خود را هنگام خواندن داستان درگیر می‌کند. او در روزگاری که کتابخوانی چندان رایج نیست، دختری به نام آنا را درگیر کتاب‌های موجود در کتابخانه‌‌ای می‌کند که باید نابود شوند. علت نابودی این کتاب‌ها این است که کسی دیگر آنها را نمی‌خواند. در بخش داستان ترجمه در حوزه نوجوان نیز 2کتاب«شجاع مثل تو» نوشته جیسون رینولدز که با ترجمه شقایق قندهاری در 393صفحه از سوی نشر افق، منتشر شده و «من و ماروین گاردنز» تالیف ایمی ساریک‌کینگ که با ترجمه رضوان خرمیان، در 263صفحه از سوی نشر داستان جمعه راهی کتابفروشی‌ها شده به‌صورت مشترک انتخاب شدند.
«شجاع مثل تو» رمانی است پر از بازی‌های زبانی که رگه‌های طنز دارد و داستان 2 نوجوان به نام‌های جینی و ارنی که برادر و خواهر هم هستند را بیان می‌کند. پدر و مادر این دو می‌خواهند به سفر بروند و آنها را به پدربزرگ و مادربزرگی که در حومه شهر زندگی می‌کنند، می‌سپارند. جینی و ارنی اصلا توقع ندارند تابستان را در خانه روستایی پدربزرگ و مادربزرگ سپری کنند، اما حالا آنها  ناچارند تابستان را در آن خانه بمانند و سخت کار کنند. «من و ماروین گاردنز» هم که نامزد جایزه ادگارد آلن پو بوده، علاوه بر نوجوانان می‌تواند برای سایر گروه‌های سنی هم جذاب باشد. این اثر تم محیط‌زیستی دارد. 

دین (نوجوان)

«غایب: روایت داستانی از زندگی امام زمان (عج)» تألیف حسن بیانلو که با طراحی گرافیک و تصویرگری علیرضا پورحنیفه از سوی انتشارات سوره مهر در 189صفحه منتشر شده است. «غایب» زندگینامه‌ای داستانی است که به شکل سرگرم‌کننده‌ای برای کودکان و نوجوانان نوشته شده است. در این کتاب بیشتر به شخصیت حضرت امام عصر (عج) پرداخته شده و حال و هوای زمانه ایشان بازگو شده‌ است.

علوم انسانی و هنر (نوجوان) 

«خودت پژوهش کن» تألیف خاطره بهی با تصویرگری نسیم بهاری در 102صفحه از سوی انتشارات طلایی منتشر شده است.
 این کتاب به مسیر پرسشگری و جست‌‌وجوی کودک جهت می‌دهد و به او می‌آموزد پژوهش علمی زمانی آغاز می‌شود که او دنبال راهی برای رسیدن به پاسخ‌ سؤالاتش باشد.

 علوم انسانی و هنر (نوجوان) بخش ترجمه

«چگونه یک شاهکار ادبی بنویسیم» تألیف الدرید یوهانسن و استفن ‌سوروم با ترجمه منیژه آزادی و طراحی گرافیک فریبا دولت‌آبادی در 191صفحه از سوی نشر هوپا منتشر شده است. این کتاب برای نوجوانانی مناسب است که دوست دارند نویسنده شوند و یک شاهکار ادبی خلق کنند. در این کتاب نکاتی کلیدی از زبان نویسندگانی برجسته نوشته شده و تمرین‌هایی خلاقانه در زمینه‌ داستان‌نویسی ارائه شده است.