قلب‌هایی که دیگر نمی‌تپند

فتانه احدی ـ روزنامه‌نگار

زندگی در همسایگی مرگ از احوالات این روزهای همه ماست. مرگ به قدری نزدیک و همراه است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت. اگر بخواهی از آن فرار کنی مانند بازی گرگم به هوا ناگاه جلوی رویت می‌پرد و غافلگیرت می‌کند. از وقتی کرونا خود را در زندگی آدم‌ها جا کرد، این حس بارها و بارها برای همه تکرار شده. این روزهای کرونایی، داغدار مرگ‌هایی هستیم که نمی‌خواستیم باور کنیم. نمی‌خواستیم اتفاق بیفتد اما افتاد. کار چندان آسانی نیست پذیرفتن مرگشان، علی انصاریان و مهراد میناوند از آنهایی بودند که رفتنشان را باور نمی‌کردیم. از خود می‌پرسیدیم آیا واقعا راهی برای نجاتشان نبود؟ این موضوع را با دکتر حسین کیوانی، متخصص ویروس‌شناسی پزشکی و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران، مطرح کرده‌ایم.


آیا هیچ راهی برای نجات میناوند و انصاریان نبود؟ ممکن است قصور پزشکی باعث مرگ این دو ورزشکار محبوب شده باشد؟
اگر راهی برای نجاتشان بود، حتما آنها را نجات می‌دادند. پزشکان معالج مهرداد میناوند و علی انصاریان همه تلاش خود را کردند. علت مرگ و جزئیاتش را به خوبی می‌دانند. اینکه آیا خدای نکرده قصور اتفاق افتاده یا نه، باید بررسی شود اما حتما نجات جان چنین چهره‌هایی برای پزشک و بیمارستان مهم است. اگر آنها سالم از بیمارستان بیرون می‌آمدند باعث خوشحالی همه مردم و همچنین کادر درمان آن بیمارستان می‌شد. مرگ این افراد علاوه بر اینکه داغ ملی است، شکستی برای آن مرکز درمانی و بیمارستان محسوب می‌شود. پس با این استدلال قضیه قصور پزشکی منتفی است.
در کرونا چه چیز را می‌توان عامل مرگ دانست؟
به‌طور معمول مرگ به‌دلیل بیماری‌زایی کرونا صورت نمی‌گیرد و این اتفاق به‌دلیل واکنش سیستم ایمنی است. اگر واکنش سیستم ایمنی خیلی شدید باشد، موادی از سلول‌های مربوط به دستگاه ایمنی آزاد می‌شود که به آن سایتوکاین می‌گویند. سایتوکاین‌ها وقتی زیاد آزاد شوند بافت ریه را از بین می‌برند. در ورزشکاران، کرونا علاوه بر درگیر‌کردن ریه، عضله قلب و پرده دور قلب را نیز درگیر می‌کند. اصطلاحا پریکاردیت و میوکاردیت ایجاد می‌شود. آمار درگیری پریکاردیت و میوکاردیت قلب در افراد ورزشکار به‌دلیل قوی‌تر‌بودن قلب، بیشتر از افراد عادی است. ورزش‌کردن باعث افزایش ضربان قلب و در نتیجه بزرگ‌تر و قوی‌تر‌شدن عضلات قلب می‌شود که طبیعتا التهاب شدیدتری در آن رخ می‌دهد. التهاب قلب ناشی از کرونا در افراد عادی کمتر صورت می‌گیرد. آمار نشان می‌دهد  که ورزشکاران بیشتر دچار التهاب قلبی می‌شوند. مکانیسم بیماری‌زایی کرونا با ویروس‌های دیگر تفاوتی ندارد. ممکن است در یک جامعه و یک گروه کمتر یا بیشتر باشد و تفاوت در واکنش تحت‌تأثیر ژنتیک بدن است. اگر این واکنش ملایم باشد، اتفاقی نمی‌افتد، مانند یک سرماخوردگی معمولی بیماری تمام و بعدا منجر به ایمن‌شدن فرد می‌شود. اگر واکنش سیستم ایمنی شدید باشد، بسته به‌شدت آن و مقدار بافتی که تخریب می‌کند و اثری که بر بافت‌هایی مانند قلب می‌گذارد، می‌تواند عامل مرگ افراد مختلف شود. آمبولی در ریه، عروق، قلب و عروق حیاتی بدن هم می‌تواند علت مرگ ناشی از کرونا باشد.
کرونا در چند مرحله به مرگ می‌رسد؟
اول فرد مبتلا می‌شود که در فاز ویروس‌شناسی قرارمی گیرد. این ویروس درحلق، ترشحات آن و برخی بافت‌های بدن حاضر است. بعداز یک هفته تا 10روز ویروس کم می‌شود یا از بین می‌رود و بیمار را وارد فاز ایمونولوژیک می‌کند. در اینجا تأثیراتی که ویروس روی سیستم ایمنی گذاشته، خودش را نشان می‌دهد. اگر واکنش سیستم ایمنی بیش از حد باشد، باعث مرگ می‌شود. دقیقا با آزادسازی سایتوکاین‌ها مرگ صورت می‌گیرد. به همین دلیل پزشکان توصیه می‌کنند که نباید گول خورد. بیمار باید بعد از هفته اول و خوب‌شدن تب و لرز و بدن درد و سرفه، در هفته دوم و سوم که در فاز ایمونولوژیک است، همچنان تحت نظر پزشک باشد.
آیا این ورزشکاران دچار ویروس‌های مشابهی بودند؟
بله، ممکن است دچار ویروس مشابه شده باشند و می‌شود ویروس را جدا کرد که آیا جهش خاصی در آن اتفاق افتاده که به‌نظر من احتمال آن ضعیف است. اما این دونفر هر دو سبک زندگی ورزشکاری داشتند. سبک مشترک زندگی آنها، داشتن قلب‌های قوی و ریه‌های پرخون، سیستم ایمنی بیشتر و واکنش‌های ایمنی شدیدتر در علت مرگ توجیه‌پذیرتر است تا نوع ویروس.