نقطه سر خط

سعید مروتی- منتقد

 ۱) برای نخستین بار در این سی و چند سال (دقیقا از بهمن ۱۳۶۸ و جشنواره هشتم تا امسال و این دوره) فیلم‌های جشنواره را ندیدم. از این ۱۶ فیلمی که هیأت داوران نامزد دریافت سیمرغ کرده‌اند و یک بخش مسابقه جمع و جور را تشکیل داده‌اند، تعدادی‌شان کنجکاوی برانگیز هستند ولی نه آنقدر که در این شرایط کرونایی مشتاق دیدنشان باشم. فیلم‌ها را بعدا هم می‌شود دید.
۲) همانطور که انتظار می‌رفت جشنواره امسال شور و شوقی ایجاد نکرد. روی یک فیلم تقریبا توافق جمعی وجود دارد. یکی‌دو فیلم دیگر هم واکنش‌های بیشتری نسبت به بقیه فیلم‌ها برانگیختند و در له و علیه‌شان نکاتی مطرح شد. رسانه‌های اصولگرا همچنان در فیلم‌ها به‌دنبال نشانه‌های ضدیت و عناد و مخالفت با سیستم گشتند. در مقابل رسانه‌های اصلاح‌طلب هم (البته با شور و حرارتی کمتر از همیشه) فیلم‌های جریان راست را مورد واکاوی قرار دادند.
 همین و تمام. سینمای ایران در غریب‌ترین وضعیتی که تاکنون مشاهده شده، پدیده‌ای است که بدون بازخورد، بدون دیده شدن و بدون اکران و گیشه به حیاتش ادامه می‌دهد. این غیرعادی‌ترین شرایط حاکم بر سینمای ایران از ابتدای شکل‌گیری‌اش بوده. تلاش برای عادی جلوه دادن شرایط غیرعادی، گرچه قابل درک ولی محکوم به شکست است.
۳) آیه یأس خواندن را دوست ندارم ولی این میزان خوشحالی جمعی را هم نمی‌توانم درک کنم. این میزان همراهی با هر وضعیتی و اصرار برای حضور در هر شرایطی قابل فهم نیست؛ درست مثل سینمایی که خلاف هر قاعده مرسوم و متداولی در سراسر دنیا، به راهش ادامه می‌دهد.
۴) قرار بود جشنواره در حداقلی‌ترین شکل ممکن برگزار شود که در نهایت نشد و دل برگزار‌کنندگان طاقت نیاورد. جشنواره فیلم فجر از بحران کرونا نتوانست فرصت بسازد؛ فرصتی برای رسیدن به استاندارد فستیوال‌های معتبر جهان. به نمایش محدود و مختصر. وقتی امسال نشد یعنی هیچ سالی نمی‌شود.
 ۵) این شاید از عوارض بالا رفتن سن و سال باشد که دیگر هیچ اتفاقی نمی‌تواند غافلگیرت کند. همه‌‌چیز در نهایت قابل پیش‌بینی بودن در جریان است و البته زندگی هم ادامه دارد. جشنواره فیلم فجر با کرونا هم پیش می‌رود. فیلم‌هایی نمایش داده شده و سیمرغ‌هایی اهدا می‌شود. احتمالا باز هم عده‌ای معترض خواهند شد که حقشان پایمال شده است. باز هم حاشیه‌ها بر متن غلبه خواهد کرد. جشنواره امسال هم در یادها خواهد ماند که حتی کرونا هم نتوانست متوقفش کند. این هم می‌تواند دستاوردی باشد.