
حق زنان در جامعه نابرابر

مرحوم اعظم طالقانی، دبیر کل سابق جامعه زنان انقلاب اسلامی و فرزند آیتالله طالقانی و فعال حقوق زنان در اسفندماه سال 96، یادداشتی را برای روزنامه همشهری ارسال کرد که آن زمان مجال انتشار نیافت.
امروز، ولادت حضرت فاطمه زهرا(س) و روز زن بهانه خوبی برای انتشار این یادداشت وی با موضوع حقوق زنان بود.
ملاک من در ارزیابی جایگاه زن، جمهوری اسلامی نیست. اما سؤال این است که موقعیت زنان در جامعه ایران چگونه است؟ قبل از انقلاب عدهای از زنان که با حاکمیت وقت هماهنگ بودند، از شرایط مناسب برای زندگی مورد علاقه خود، برخوردار بودند. اما بعد از انقلاب ما شاهد فراز و نشیبهایی در موقعیت زنان بودیم که تا حدودی با جایگاه جریانهای سیاسی در ارتباط بوده است.
نکته مهم این است که نگاه حاکمیت نسبت به انسانی به نام زن، دقیق، حساب شده و الهی نیست. الهی نبودن این نگاه یک دلیل بزرگی دارد و اینطور بهنظر میآید که این نگرانی درباره زنان وجود دارد که اگر آنها رشد کنند و توانمند شوند، ممکن است موقعیت حاکمیت مردان را به تزلزل بکشانند. اما زنانی که از شعور کافی برخوردارند میدانند که نه زنان و نه مردان به تنهایی قادر به اداره جامعه نیستند و ایجاد آرامش و همبستگی در جامعه در گروِ حضور زنان و مردان است.
باید توجه کنیم در گذشته و در طول تاریخ هم، اگر مردان و بزرگمردانی در زندگی خود توفیقاتی داشتهاند، بخش عظیمی از این توفیقات، مرهون همراهی و همدلی زنان آنها بوده است. این موضوعی است که امکان نادیده گرفتن و انکار آن وجود ندارد. امروز هم این نسبت میان موفقیتهای مردان و همراهی همسران آنها وجود دارد.
امروزه قدردانی از زنان با آن سبک سنتی همخوانی ندارد و از طرف دیگر، این قدردانیها حتی با استفاده از واژههای پرطمطراق نیز هخموانی ندارد.
ذکر نام بلقیس توسط خداوند در تاریخ انبیا بهعنوان زنی که در اداره امور اجتماعی و سیاسی از مشاورانش بهره میگیرد، خود گویای جایگاه زن نزد خداوند است.
اینکه زنان در اموری تخصص لازم را داشته باشند اما به آنها اجازه داده نشود که در آن زمینهها ایفای نقش کنند، نزد خدا قابلقبول نیست. محروم کردن جامعه از تواناییهای زنان به هیچ وجه قابل پذیرش نبوده و برخلاف عدالت است.
بیعدالتی و اعمال تبعیض در حق زنان، به شکلگیری یک جامعه غیرعادلانه منجر خواهد شد.
در بُعد اجتماعی، خداوند هیچگونه برتری برای مردان قائل نشده است؛ به همین جهت یک مرد فیزیکدان هیچ ارجحیتی بر یک زن فیزیکدان ندارد و باید براساس میزان دانش، تخصص و تواناییهای خود از حقوق برابر برخوردار باشند. در غیراینصورت عدالت در حق جامعه اجرا نشده است.
نگاه تبعیضآمیز و جنسیتی به زنان، لاجرم یک جریان مبارزه با تبعیض را شکل خواهد داد که این مبارزه در مواقعی ممکن است شرایط ناگواری را هم برای این مبارزان و هم جامعه رقم بزند و گاهی اوقات به سلب امنیت از آنها بینجامد.
متأسفانه در جامعه ما بهدلیل آموزههایی که ارائه میشود، نگاههای جنسیتی، شهوانی و مفسدهآمیز بسیار رشد کرده و تقویت شده است.
یعنی به جای اینکه به اندیشه و تفکر و تواناییهای یک انسان توجه شود، جنسیت آنها(چه مرد و چه زن) مورد ارزیابی قرار میگیرد. این اشکال بزرگی است که در جامعه ما شاهدش هستیم. بنابراین آنچه مهم است اینکه این شکل نگاه به زن و مرد باید اصلاح شود.