ریزگرد
صدای نفس‌های بیابان در گوش خوزستان
معاون آبخیزداری سازمان جنگل‌ها: وضعیت نیمی از اراضی تحت‌تأثیر بیابان‌زایی ایران فوق بحرانی است
سیدمحمد فخار- خبر‌نگار
طی 2دهه اخیر کانون‌های گردوغبار خوزستان روند نگران‌کننده داشته‌اند و اگر بارش‌های سال98 و امسال نبود، شرایط به وخیم‌ترین زمان طی قرن اخیر می‌رسید. اگرچه باران گاه و بیگاه به داد مردم خوزستان می‌رسد، اما به محض فاصله گرفتن از ناپایداری‌های جوی، شرایط برای ورود ریزگردها فراهم می‌شود. دیروز در شهرهای اهواز، آبادان، بندرامام، شادگان، کارون، خرمشهر و ماهشهر شاخص بالاتر از ۵۰۰ و شرایط خطرناک اعلام شد که نشان از وسعت پراکندگی ریزگردها داشت.
شرایط فوق بحرانی در ۱۴میلیون هکتار
هم‌اکنون نیمی از اراضی تحت‌تأثیر بیابان‌زایی ایران در شرایط فوق بحرانی قرار دارند. پرویز گرشاسبی، معاون آبخیزداری، امور مراتع و بیابان سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور در این‌باره به همشهری می‌گوید: ۲۹میلیون هکتار از اراضی کشور تحت‌تأثیر بیابان‌زایی است که ۱۴میلیون هکتار از آن در شرایط فوق بحرانی قرار دارند. امروزه بحث تغییر اقلیم، عدم‌جامع نگری در حوضه‌های آبریز و تخریب سرزمین باعث گسترش بیابان‌زایی و توسعه کانون‌های گردوغبار شده که کشور ما هم از این موضوع در امان نبوده است.
به‌گفته گرشاسبی، طی 2سال اخیر در یک‌میلیون‌و۳۰۰هزار هکتار از عرصه‌های فوق بحرانی عملیات بیابان‌زدایی با اعتبار بالغ بر ۸۵۰میلیارد تومان و اشتغال‌زایی بیش از ۱۰هزار نفر انجام شده است. البته استان خوزستان یکی از استان‌های پرمخاطره از نظر کانون‌های بیابان‌زا و گردوغبار است که ۳۶۰هزار هکتار وسعت کانون‌های بیابانی آن در سال۱۳۹۵ بوده است. این کانون‌ها که منشأ تولید گردوغبار و تهدیدکننده اهواز و ۸۰روستای تابعه هستند مورد مطالعه و اجرا و ارزیابی قرار گرفته‌اند. به‌گفته معاون سازمان جنگل‌ها، در استان خوزستان، ۶۹کیلومتر کانال اصلی و ۱۰۵کیلومتر کانال فرعی برای مرطوب‌سازی اراضی خشک شده و هورها تاکنون اجرا شده همچنین بالغ بر ۲۴هزار هکتار جنگلکاری و ۱۵هزار هکتار پخش آب نیز انجام شده است.
هم‌اکنون ۲۵۰هزار هکتار از ۳۵۰هزار هکتار زمین‌های فوق حاد استان خوزستان تثبیت شده‌اند. غلامرضا شریعتی استاندار خوزستان در این‌باره می‌گوید: در استان خوزستان ۲۰هزار هکتار زمین تثبیت شده به بهره‌برداری رسید که ۶هزارو۵۰۰هکتار کشت نهال بوده و ۳هزارو۵۰۰هکتار مدیریت رواناب انجام شده است. این عملیات‌ها با مدیریت رواناب‌ها، بوته‌کاری، نهال‌کاری و تکنولوژی‌های مختلف استفاده شده است. وی افزود: امید است تا چند سال آینده تمام ۳۵۰هزار هکتار زمین‌های فوق حاد تثبیت شوند و به سمت مناطق حاد حرکت کنیم تا بتوانیم در بحث مبارزه با بیابان و بیابان‌زایی به خوبی عمل کنیم و امکان زیست بهتر را در استان برای مردم فراهم کنیم.
بحران جدی گردوغبار در جنوب غرب
مناطق خشک و نیمه خشک استان خوزستان ازجمله کانون‌های اصلی گردوغبار کشور هستند. عمده کانون‌های این استان در مناطق کم ارتفاع و نزدیک به سطح دریا است. مطالعات بسیاری در جریان شناسایی این کانون‌ها صورت گرفته که اغلب مطالعات با مطالعه سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی جنوب باختری در سال۹۴ انجام شد.
در این دسته مطالعات، ۷کانون اصلی در استان شناسایی شد که 2ناحیه ۱۵هزار هکتاری در شرق اهواز و ناحیه جنوب و جنوب شرق اهواز با مساحتی بیش از ۱۱۲هزار هکتار بزرگ‌ترین آنهاست. براساس پژوهش سال94، عوامل انسانی مخرب در محیط‌زیست، مهم‌ترین شاخص افزایش توفان‌های ریزگردی هستند که در این میان می‌توان به تخریب پوشش گیاهی، اضافه برداشت از منابع زیرزمینی آب، تخریب مراتع با عواملی نظیر احداث راه‌ها و حفاری‌های نفتی اشاره کرد.
پدیده ریزگرد خوزستان البته طی 2سال اخیر به مدد افزایش نزولات جوی کاهش یافته است چون بارش نزولات جوی در سال‌های 98 و 99 توانست روند فرسایش خاک و حذف پوشش گیاهی منطقه را کاهش دهد.
20میلیون دلار برای مهار ریزگردها
در آخرین روز کاری هفته گذشته 3هزار طرح منابع طبیعی و آبخیزداری در غرب کشور به‌صورت ویدئو کنفرانس به دستور رئیس‌جمهوری به بهره‌برداری رسید. همچنین دیروز عیسی کلانتری، رئیس سازمان محیط‌زیست کشور خبر داد که ۲۰میلیون دلار برای مهار گردوغبار در بودجه سال آینده کشور درنظر گرفته شده است.
در همینه زمینه :
