نشر
ورق آخر
یک قرن با کتاب
ندا زندی
مرحوم محمد زهرایی، یکی از نام‌آوران صنعت نشر و مؤسس انتشارات «کارنامه»، کار خود را از کتابفروشی کوچکی در مشهد آغاز کرد. همکاری با همایون صنعتیزاده در مؤسسه انتشارات «فرانکلین»، تلاش برای شکل‌دهی و ارتقای انتشارات «نیل»، مدیریت فروشگاه شهرکتاب شعبه نیاوران، بنیان‌نهادن مرکز پخش «گلپخش» از مهمترین مراکز پخش کتاب و موسیقی در ایران، تاسیس انتشارات «کارنامه» و چاپ آثار ارزشمند و ماندگار، تنها بخش کوچکی از خدمات او در عرصه نشر و کتاب است. زهرایی از معدود ناشرانی بود که پیش از چاپ هر کتاب، شخصا آن را تمام و کمال میخواند و برای ویرایش و پاکیزگی کتاب اهمیت بسیاری قائل بود. راه این چهره ماندگار صنعت نشر پس از او توسط فرزندان و همسرش ادامه یافته است.
انتشارات «نیلوفر» به مدیریت محمدکریمی زنجانی یکی دیگر از ناشران برجسته و باسابقهای است که عمدتا به چاپ آثار ادبی شهرت دارد. این انتشارات برخی از مهمترین رمانهای جهان را با همکاری مترجمانی طرازاول به فارسی برگردانده است. علاوه بر این، کتابهای این نشر در زمینه نقد و تئوری ادبی نیز از شهرت بسیاری برخوردار است. انتشارات «آگاه» نیز که در دهه40 توسط محسن بخشی پایهگذاری شد و سپس با همکاری و شراکت حسین حسینخانی بهکار خود ادامه داد، از دیگر ناشرانی است که در زمینه چاپ کتابهای ادبی و علوم انسانی همواره ابتکار عمل داشته است. برخی از کتابهای علوم انسانی این نشر برای سالهای متمادی تنها منبع قابل اعتنا و مفید به فارسی بوده است.
در نهایت تنها با ذکر نام چند انتشارات فعال و پرمخاطب به مرور تاریخچه صنعت نشر در قرن حاضر خاتمه میدهیم: انتشارات «سمت»؛ ناشر دولتی و تخصصی کتابهای دانشگاهی، انتشارات «سوره مهر»؛ از ناشران فعال در زمینه ادبیات انقلاب اسلامی و دفاعمقدس، نشر «قطره»؛ ناشری با سابقه بیش از 3دهه و فعال در حوزه ادبیات داستانی، نمایشنامه و داستان کوتاه. طبیعی است که داستان نشر در قرن چهاردهم هجری شمسی و فراز و فرودهای آن بسیار وسیعتر از آن چیزی است که در این ستون آمد. هنوز نامهای بسیاری مانده که باید به نحو شایسته و بایستهای به آنها پرداخت و یادشان را گرامی داشت.
در همینه زمینه :