جادوی سینما؛ واقعیت گردشگری

بعضی از جاذبه‌ها از گذشته وجود داشته‌اند؛ یعنی تنها زحمتی که می‌کشید بلیت گرفتن و سفر کردن برای تماشای آنهاست اما بعضی از جاذبه‌ها، ساخته می‌شوند یا انسان‌ها علاقه‌مندند که ساخته شوند؛ درست مثل همان لوکیشن فیلم ارباب حلقه‌ها در نیوزیلند که در حالت عادی یک جنگل و فضای طبیعی معمولی است اما وقتی‌ قید «لوکیشن» یک «فیلم معروف» بودن به آن اضافه می‌شود، جذابیت آن فوق‌العاده بیشتر می‌شود؛ امری که باعث می‌شود خیلی از گردشگران مایل باشند در سفرشان به این کشور، سری هم به این لوکیشن‌ها بزنند یا حتی خیلی از عاشقان سینما، صرفا به‌خاطر بازدید از این لوکیشن‌ها به این کشور می‌روند.

به این سفرها گردشگری فیلم یا film tourism می‌گویند. حالا این نوع از گردشگری را باید به توریسم سلامت، طبیعت‌گردی، غذایی، روستایی، تاریخی و... هم اضافه کرد. کشورهای مختلف، استفاده‌های فراوانی از این رویکرد گردشگری دارند اما مشخص نیست چه‌ مقدار از درآمد گردشگری ایران از این ناحیه تامین می‌شود البته انتظار نمی‌رود که خارجی‌ها برای دیدن لوکیشن‌های فیلم‌های بزرگ به ایران بیایند اما حداقل انتظار آن است که گردشگران داخلی در خود ایران، این امکان را داشته باشند که از لوکیشن‌های فیلم‌ها و سریال‌ها در نقاط مختلف کشور و حتی پایتخت، دیدار داشته باشند.

این لوکیشن‌ها، جاذبه‌های پنهان گردشگری محسوب می‌شوند؛ امری که به‌نظر می‌رسد در حال نادیده گرفته شدن است. همین حالا به لوکیشن بزرگ‌آقا در منطقه پیروزی تهران نگاه کنید؛ متاسفانه به‌ خاطر تملک‌هایی که وجود دارد، نمی‌توان از آنها بهره‌برداری توریستی کرد. دلیلش را هم کسی نمی‌داند. تاریخ سینما و تلویزیون ایران، شاهد فیلم‌ها و سریال‌های زیادی بوده که وجه تاریخی یا غیرتاریخی داشته‌اند؛ آنها از مکان‌هایی استفاده کرده‌اند تا داستان‌هایشان را باورپذیرتر روایت کنند. مشخص نیست که برای مدیریت گردشگران این لوکیشن‌ها، اراده و طرحی وجود دارد یا خیر. سریال‌هایی چون امیرکبیر، روزی روزگاری، هزاردستان، در چشم باد، پایتخت، کیف انگلیسی، کلاه‌پهلوی و... مجموعه‌هایی از این ‌دست هستند که می‌توانند جذابیت‌های مورد نیاز لوکیشن‌های معمول را به آنها تزریق کنند. جدا از تزریق جذابیت‌های پنهان، این لوکیشن‌ها می‌توانند از طریق هم‌افزایی توسط سینما و تصویر، ارزش ذاتی خود را هم افزایش دهند؛ نکته‌ای دیگر که باز هم مورد غفلت قرار گرفته و در این مورد متاسفانه به ارزش ذاتی موجود همین مکان‌ها کفایت شده است.

یک مثال موفق در این زمینه، لوکیشن‌های فیلم «آوای موسیقی» ساخته‌شده در دهه 60میلادی است که هنوز هم گردشگران زیادی را به سالزبورگ اتریش می‌کشاند تا لوکیشن‌های این فیلم را از نزدیک ببینند. این موفقیت تا حدی بوده که موسسات تجاری این کشور تورهای گردشگری «آوای موسیقی» راه انداخته‌اند! به این سیاهه، لوکیشن‌های سریال بازی تاج و تخت در ایسلند و ایرلند شمالی و بریتانیا را هم اضافه کنید که گردشگران زیادی را به جزیره‌ها، نقاط باستانی و قصرهایی که در این سریال به نمایش در‌ آمده، کشانده است.