1386سال رفتن بود. از آغاز تا پایان این سال، نزدیک به 90نفر از مشاهیر ایران درگذشتند؛ از بزرگان فرهنگ و ادب و هنر تا ورزشکاران و دانشمندان و سیاسیون. سال کم و سر و صدایی که صدای رفتنهایش بلندتر بود؛ از اکبر رادی و قیصر امینپور تا مارکو گریگوریان و ژازه طباطبایی. در اینجا به زندگی 6نفر از این رفتگان بیبرگشت، نگاه مختصری میاندازیم.
اکبر رادی
نمایشنامهنویس و داستاننویس
10مهر 1318/ 5دی 1386
68سال از آمدنش میگذشت که رفت. بعد از گذر از مراحل نخست تحصیل، سال1338وارد دانشگاه تهران شد. پس از دانشگاه؛ کار معلمی را از سال1341آغاز کرد. روز مرگش با سالروز تولد بهرام بیضایی همزمان شده بود و بیضایی در نوشتهای، او را به «سرچشمه» تشبیه کرد. رادی نخستین نمایشنامه خود را در همان نخستین سال ورود به دانشگاه نوشت. نام کارش «روزنه آبی» بود و گفته شده که بسیار مورد توجه احمد شاملو واقع شده بود. رادی تدریس را تا سال1374ادامه داد و در طول عمرش 23نمایشنامه نیز نوشت.
ژازه طباطبایی
نقاش و مجسمهساز
1305/ 20بهمن 1386
متولد1309بود و روزهای جوانی را در عالم سینما و تئاتر سپری کرده بود. ژازه تباتبایی (سیدعلی طباطبایی)، در سال1336گالری «هنر جدید» را در خانه قدیمی محل تولدش در خیابان بهار تاسیس کرد. ژازه از هنرمندان منصوب به مکتب سقاخانه بود. او را امروز برای مجسمههای خلاقانه فلزی که با قطعههای ماشینآلات صنعتی و اتومبیلها ساخته است، میشناسند. بیش از یک دهه از رفتنش گذشته، اما کارهایش در گالریها و حراجیها، با قیمتهای قابلتوجهی خرید و فروش میشود. آثارش در موزههای لوور پاریس، متروپولیتن نیویورک و بسیاری دیگر از موزهها و مجموعهها نگهداری میشود.
ثمین باغچهبان
آهنگساز و شاعر
1304/ 29 اسفند 1386
چند دهه حضور مؤثر در بطن موسیقی ایران، از او نام پُرآوازهای ساخته است. یکی از کارهایش در مراسم بازگشایی تالار رودکی اجرا شد، «زال و رودابه» که با الهام از داستانهای شاهنامه آفریده شده بود. دیگر کار شاخص او یا بهتر است بگوییم مشهورترین اثرش «رنگین کمون» - که با همکاری نوازندگان ارکستر سمفونیک رادیو وین ضبط و منتشر شده بود - در سالهای نزدیک به انقلاب منتشر شد. او 6سال پس از انقلاب به ترکیه مهاجرت کرد و تا پایان عمر در آنجا ماند. سال1386درگذشت و پیکر او در گورستان ایرانیان استانبول به خاک سپرده شد.
مارکو گریگوریان
نقاش و هنرپیشه
14آذر 1304/ 5شهریور 1386
مارکو در کراسنودار روسیه متولد شده بود و سال1309همراه با خانواده به ایران مهاجرت کرده بود. «گالری استتیک» سومین گالری هنری رسمی در ایران را، سال1333در جنوب شرقی میدان فردوسی تاسیس کرد. یکی از مهمترین فعالیتهای این هنرمند، گردآوری آثار سنتی هنر ایران بود، نقاشیهای قهوهخانهای در این بین اهمیت بیشتری داشتند. مارکو تحصیلکرده رم بود. او در زمان اقامت در ایتالیا، به عضویت هیأت داوری دوسالانه ونیز درآمده بود و پس از بازگشت به تهران، با گرتهبرداری از آن، بینالهای پنجگانه نقاشی تهران را راه انداخت. مشارکت در تاسیس «گروه آزاد نقاشان و مجسمهسازان» از دیگر کارهای مؤثر او بود. مارکو 82سال عمر کرد.
محمود بهزاد
مترجم و زیستشناس
22اسفند 1292/ 8شهریور 1386
پیش از تالیف نخستین کتابش، به واسطه زندگی و تحصیل و سربازی، فضای گیلان، کرمانشاه و رشت را تجربه کرده بود. فرانسوی را خوب میدانست و نخستین کتابش «داروین چه میگوید؟» را در 30سالگی تالیف کرد. یک سال بعد نیز کاری از «ژان روستان» را ترجمه کرد؛ دقیقا 3سال پس از آغاز حکومت پهلوی دوم. بهزاد علاقه زیادی به زیستشناسی داشت. بیش از نیمقرن در زمینههای مختلف این رشته تدریس کرد و بهعنوان «پدر زیستشناسی نوین ایران» شهره شد. او 98جلد کتاب از خود بهجا گذاشت، یکی از شاخصترین آنها «داروینیسم و تکامل» بود. کتابهای او را با لوگوهای ناشران معتبری به یاد میآوریم. از بنگاه ترجمه و نشر کتاب تا انتشارات فرانکلین، امیرکبیر، خوارزمی، نیل و... محمود بهزاد در 94سالگی بار سفر بست.
احمد حیدربیگی
شاعر و نویسنده
29اسفند 1318/ 19شهریور 1386
از اعضای کانون نویسندگان ایران بود. کار شاعری را کمی دیر جدی گرفت و 2سال پس از انقلاب بود که از زاویهای جدید به اوزان شعر فارسی نگاه کرد. نخستین شعرش، سال1369- در 51سالگی - در نشریه آدینه چاپ شد. رفتهرفته نام، قلم و شعر او، در نشریههای معتبری مانند گردون، دنیای سخن، کلک و بخارا دیده شد. از او 3کتاب شعر به نامهای «لابیرنت» و «تنهاییت را به دوش من بگذار» (شعر نو) و «یک شاخه شعر سرخ» (مجموعه غزلها، چند دوبیتی، چند رباعی و یک مثنوی) به یادگار مانده است. برخی از نوشتهها و شعرهای او ترجمه نیز شده است. میانههای سال1386بود که هوس رفتن به سرش زد.
آه از آن رفتگان
در این سال نزدیک به ۹۰ نفر از چهره‌های ادبی و هنری درگذشتند
در همینه زمینه :
تاریخ ادبیات
