کارت زرد مجلس به مذاکره

مجلس، ظریف را دو‌اخطاره کرد؛ در ادبیات فوتبالی، بازیکنی که دواخطاره می‌شود، بازی بعدی را از دست می‌دهد؛ در آستانه انتخابات 1400؛ دو کارت زرد در یک روز برای وزیر خارجه از سوی مجلسی که یکپارچه مخالف راهبرد دولت روحانی در سیاست خارجی است، حامل پیام‌های انتخاباتی است و از بد حادثه مراسم سؤال از ظریف در صحن علنی مجلس یک روز قبل از مراسم تحلیف جو بایدن، رئیس‌جمهور جدید آمریکا برگزار شد؛ رئیس‌جمهوری که گفته است قصد بازگشت به برجام را دارد و اینگونه پیام دیگری هم از طرف نمایندگان صادر می‌شود که می‌توانند ‌وزیر خارجه را به‌خاطر تلاش برای مذاکره با آمریکا بازخواست کنند؛ پیامی که احتمال از‌سر‌گیری مذاکرات برجامی و احیای برجام از سوی دولت جدید آمریکا را مورد هدف قرار داده است و به ظریف در رأس وزارت خارجه اعلام می‌کند در این مسیر همچون دوره گذشته همراهی همه‌جانبه‌ای نخواهد داشت.
تا پیش از استقرار مجلس یازدهم، محمد‌جواد ظریف جزو معدود وزرای کابینه دوازدهم بود که همواره پایگاه و اقبال خوبی در میان نمایندگان مجلس شورای اسلامی داشت و اگرچه به‌دلیل احضار‌های پیاپی‌اش به مجلس به‌دلیل سؤالات مکرر طیف وابسته به جریان پایداری در بهارستان آماج حمله و نقدهای تند و تیز و بعضا تخریب‌گونه آنها قرار می‌گرفت، اما حمایت اکثریت مجلس از او چنان بود که هر بار با رأی حمایتی بیشتر و پرشمارتری از نمایندگان بدرقه می‌شد. دیروز اما روز متفاوتی برای ظریف در بهارستان بود و همراهی اکثریت مجلس از نمایندگان سؤال‌کننده سبب محکوم‌شدن او در صحن بهارستان شد و او برخلاف گذشته با دریافت 2 کارت زرد، پیام جدی از مجلس اصولگرای یازدهم گرفت. تلاش برای مذاکره با آمریکا 3هفته بعد از ترور سردار سلیمانی و فعال‌نبودن دیپلماسی اقتصادی در وزارت خارجه محور 2سؤالی بود که دیروز در بهارستان مورد بررسی قرار گرفت. سؤال اول را منتقد دو‌آتشه و همیشگی ظریف، جواد کریمی قدوسی، نماینده مشهد مطرح کرد و سؤال دیگر از سوی فرهاد بشیری، نمایند اصولگرای پاکدشت بود.

 ظریف: برجام نه بوی گند می‌دهد و نه دفن شده است
در آغاز بررسی سؤالات از ظریف، جواد کریمی قدوسی، نماینده مشهد و عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گفت: آقای ظریف بعد از شهادت سردار قاسم سلیمانی مصاحبه‌ای داشت مبنی بر اینکه همچنان آماده مذاکره با آمریکا هستیم. یک هفته قبل از آن هم در دوحه با برگمن، افسر سابق رژیم صهیونیستی ملاقاتی داشتید.
به‌دنبال سخنان کریمی قدوسی، محمد‌جواد ظریف گفت: من مصاحبه محکمی با مجله اشپیگل آلمان داشتم و چیزی نگفتم جز فرمایش رهبری که گفتند اگر آمریکا به 1+5 بازگردد، ما مذاکره می‌کنیم و علتش که این را گفتم این بود که مانع شوم که آمریکایی‌ها ادعا کنند ایران به‌دنبال دیپلماسی نیست. ابزار من در حوزه دیپلماسی هم کاملا مشخص است و من وظیفه دارم از آن ابزار استفاده کنم. امیدوارم که مورد قبول واقع شویم. ظریف یادآور شد: ما در واقع در خط مقام معظم رهبری حرکت می‌کنیم. ایشان هفته گذشته در سخنرانی‌شان فرمودند که عجله‌ای به بازگشت آمریکا به برجام نداریم. از نظر ایشان نه برجام بوی گند می‌دهد و نه دفن شده است. مجلس هم قانونی که تصویب کرد برای اجرای برجام است نه دفن آن. لااقل ریاست مجلس شورای اسلامی اینطور به ما گفتند. آقا هم گفتند ما عجله نداریم. اگر آمریکا تعهدات خود را اجرا کند و تحریم‌ها را بردارد، می‌تواند برگردد و در 1+5 بنشیند مبنای سیاست ما هم همین است و ریاست مجلس شورای اسلامی هم در این جلسه بود.
وزیر امور خارجه یادآور شد: ملاقات بنده نه یک هفته قبل از شهادت سردار بزرگ سلیمانی، بلکه یک سال و نیم قبل از آن و برای آزاد‌کردن یک سلیمانی دیگر بود. مسعود سلیمانی دانشمند بزرگ کشورمان یک سال در بدترین شرایط اسیر آمریکا بود. فردی که از طرف آمریکا می‌خواست مذاکره کند، آقایی را همراهش آورد که بعدا معلوم شد او ۱۰ سال در رژیم صهیونیستی بود، ما او را نمی‌شناختیم. او در جلسه یادداشت بر‌می‌داشت و بعد هم با من عکس گرفت.
وزیر امور خارجه همچنین گفت: من جلوی جان کری نماز خواندم آن هم وسط مذاکره و به او گفتم می‌خواهم به‌خودم یادآوری کنم که قَدَر‌قدرت خداست نه شما، من با صدام هم مذاکره کردم، خیال می‌کنید از اینکه روبه‌روی صدام نشستم، لذت بردم؟ کار من این بود، من ناگزیر بودم. این را به‌عنوان گناه من ثبت نکنید، ان‌شاءالله اینها کفاره گناهانمان خواهد بود.
وی بخشی از مصاحبه‌خود با مجله اشپیگل را برای نمایندگان خواند و گفت: عین مصاحبه من با اشپیگل موجود است و این از محکم‌ترین مصاحبه‌هایم است، آقا هم بارها گفتند فلانی محکم حرف می‌زند. من معتقد‌م ایالات متحده آمریکا از مردم ایران می‌ترسد. مردم ایران مایه عزت و اقتدار ما هستند و آنچه ایالات متحده را شکست داده موشک‌های ما نیست - اگرچه آن هم مهم است- بلکه فرهنگ ایثار و شهادت این ملت است. توضیحات ظریف اما به کام اکثریت مجلس خوش نیامد و بهارستان توضیحاتش را قانع‌کننده ندانست.

دومین کارت زرد مجلس به ظریف
بعد از سؤال کریمی قدوسی، نوبت به بررسی سؤال فرهاد بشیری، نماینده پاکدشت رسید. او از وزیر امور خارجه پرسید چرا دیپلماسی اقتصادی جدی گرفته نمی‌شود؟ موضوعی که سبب شد محمدباقر قالیباف در رأس مجلس اعلام کند آمادگی داریم نام وزارت خارجه به «وزارت خارجه و تجارت بین‌الملل» تغییر کند.
 در پی توضیحات و ایده قالیباف، ظریف در پاسخ به سؤال نماینده پاکدشت گفت: بحث دیپلماسی اقتصادی مسئله پیچیده‌ای است که نیازمند همکاری همه ارکان کشور به‌ویژه دولت و مجلس است. با توجه به فشارهایی که در وزارت خارجه وارد شد، بحث اقتصاد به موضوع ثانویه در وزارتخانه تبدیل شد، در دوران بنده نیز براساس پیشنهاد مجلس و همفکری که با کمیسیون اقتصادی مجلس شکل گرفت، قرار شد تا معاونت اقتصادی مجددا احیا شود و ما بر همین اساس کل ساختار وزارت خارجه را به هم ریختیم تا از ساختار منطقه‌ای به ساختار موضوعی بازگشته و یک معاونت اقتصادی و یک معاونت سیاسی را ایجاد کرده تا اقتصاد نیز هم‌سطح مسائل سیاسی و امنیتی قرار گیرد.
وزیر امور خارجه افزود: ما نمی‌توانیم واقعیت‌ها را در کشور نادیده بگیریم؛ چرا‌که بسیاری از فشارها بر کشور سیاسی امنیتی است. اقدامات ما در زمینه دیپلماسی اقتصادی ناموفق نبوده است اما آن قدری که ما انتظار داشتیم، موفقیت‌آمیز نیز نبوده و نیازمند آسیب‌شناسی است.
وزیر امور خارجه تأکید کرد: رئیس مجلس پیشنهاد دادند تا وزارت خارجه متولی کل روابط خارجی باشد که این امر هم مزایایی دارد هم معایبی. امروز وزارت خارجه مسئولیت روابط خارجی را ندارد. بلکه فقط مسئول سیاست خارجی است.

مکث
کارت زرد مجلس یعنی چه؟
کارت زرد تعبیری پارلمانی است که از مجلس هشتم برای تقویت جایگاه نظارتی بهارستان ابداع شد، از آن زمان تا‌کنون وقتی نمایندگان از توضیحات وزیر حین بررسی سؤال در صحن علنی قانع نشوند و رأی به وارد‌بودن سؤال نماینده سؤال‌کننده بدهند، اصطلاحا می‌گویند وزیر کارت زرد یا اخطار گرفت. بنابر‌این کارت زرد و حتی تعدد آن به‌خودی خود نمی‌تواند عاملی برای استیضاح وزیر باشد. براساسا آیین‌نامه داخلی مجلس تنها زمانی طرح استیضاح به جریان می‌افتد که با امضای حداقل 10تا 15نماینده تحویل هیأت رئیسه مجلس شود. با این حال، عده‌ای از نمایندگان معتقدند درصورتی که کارت زردها به عدد 3 برسد، وزیر استیضاح خواهد شد!