سال حکم

 سعید مروتی 

در بهار84 هرچه به‌موعد انتخابات ریاست‎‌‎جمهوری نزدیک‎‌‎تر شدیم، التهابات سیاسی بیشتر شد. جالب اینکه خانه سینما، تند‎‌‎ترین مواضع را علیه کاندیدایی در پیش گرفت که تا یک هفته مانده به انتخابات به‎‌‎نظر می‎‌‎رسید قطعا شکست می‎‌‎خورد ولی در نهایت او رئیس‎‌‎جمهور ایران شد. روزهای پس از انتخاب محمود احمدی‎‌‎نژاد، روزهای سختی برای سینمای ایران و به‎‌‎خصوص گروه نزدیک و همسو با خانه سینما بود؛ خانه سینمایی که هنوز جنجال‎‌‎های جشن سینمای ایران را هم در خاطر داشت که کار را به دستگیری شبانه اعضای هیأت‌مدیره کشانده بود. وقتی سردبیر کیهان، وزیر ارشاد شد نگرانی از روی کار‌آمدن چهره‎‌‎ای تندرو در معاونت سینمایی، کارگردان‎‌‎های معتمد نظام را راهی جلساتی مهم کرد که نتیجه‎‌‎اش حضور محمد‌رضا جعفری جلوه بود. مدیر محافظه‌کار شبکه یک سیما، به معاونت سینمایی آمد و در هراس از تند‌روی، محافظه‌کاری دیگر نه نقطه ضعف که امتیاز به شمار می‎‌‎آمد. دوران تازه‎‌‎ای آغاز شده بود و سینمای ایران هم گریزی از تغییرات نداشت. سال 84 سال «حکم» کیمیایی هم بود؛ بازگشت موفقیت‌آمیز استاد که خرده‌گیران سربازان جمعه را به ستایش واداشت. سال84 همچنان فیلم‎‌‎هایی که در دوران اصلاحات پروانه ساخت گرفته بودند، روی پرده می‎‌‎آمدند و این موضوع شامل‌حال برخی از فیلم‎‌‎های سال بعد هم شد. سینماگران نگران بازگشت به دوران قبل از سال76 بودند ولی این اتفاق رخ نداد. فیلمسازان جریان میانه چه در گردش به سمت سینمای تجارتی و چه در حوزه سینمای اجتماعی، اغلب شکست خوردند و نوبت به چهره‎‌‎های تازه نفس رسید. رضا میر‌کریمی با «خیلی دور خیلی نزدیک» فیلمی که از منتهی علیه راست تا منتهی علیه چپ ستایش‌اش می‎‌‎کردند، خاستگاه طبقاتی‎‌‎اش را تغییر داد. اصغر فرهادی هم بعد از «شهرزیبا» درام‎‌‎های جنوب شهری را کنار گذاشت و سراغ طبقه متوسط رفت. «چهار‌شنبه‌سوری»، آشفتگی‎‌‎ها و تناقضات طبقه متوسط را به نمایش می‎‌‎گذاشت؛ طبقه‎‌‎ای که انتخابات 84 را باخته بود و حیرت‌زده از رفتار و کردار «معجزه هزاره‌سوم» بود.