چشم‎‌‎اندازی برای اقتصاد

 علیرضا احمدی     

سال1382 با یک خبر بهت‎‌‎آور اقتصادی آغاز شد؛ محسن نوربخش، رئیس‎‌‎کل وقت بانک‎‌‎مرکزی ایران، دوم فروردین‎‌‎ماه به‎‌‎دلیل سکته قلبی در بیمارستانی در نوشهر درگذشت. این خبر ناگهانی، درشرایطی که خاورمیانه آبستن تحولات بسیاری بود و جنگ آمریکا علیه عراق تمام توجه کانون‎‌‎های خبری دنیا ازجمله ایران را به‎‌‎دنبال داشت، نگرانی‎‌‎هایی را برای برخی اقتصاددانان کشور به‎‌‎وجود آورد؛ آنان بیم آن داشتند در غیبت نوربخش که در حفظ استقلال بانک‎‌‎مرکزی و سیاست‎‌‎های پولی نقش قابل‎‌‎توجهی داشت، راهبردهای عقلایی اقتصادی دچار اختلال شود. دراین میان 1382، سال مهمی در حوزه تدوین و ابلاغ اسناد بالادستی در حوزه اقتصاد محسوب می‎‌‎شود؛ در سیزدهمین روز آبان‎‌‎ماه سند «چشم ‎‌‎انداز جمهوری‎‌‎اسلامی‎‌‎ایران در افق1404» ازسوی رهبرانقلاب به مجمع‎‌‎تشخیص ‎‌‎مصلحت ‎‌‎نظام و همچنین روسای قوای سه‎‌‎گانه کشور ابلاغ شد. این سند محورهای جامعی را دربر‌می‎‌‎گرفت، اما در حوزه اقتصادی، ایران را کشوری توسعه‎‌‎یافته ترسیم می‎‌‎کرد که «به جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه آسیای جنوب‎‌‎غربی(شامل آسیای میانه، قفقاز، خاورمیانه و کشورهای همسایه) با تأکید بر جنبش نرم‎‌‎افزاری و تولید علم، رشد پرشتاب و مستمر اقتصادی، ارتقای نسبی درآمد سرانه و رسیدن به اشتغال کامل» دست می‎‌‎یابد. همچنین مقرر شد در تدوین و تصویب برنامه‎‌‎های توسعه و بودجه‎‌‎های سالانه شاخص‎‌‎های کمی کلان با سیاست‎‌‎های توسعه و اهداف و الزامات چشم‎‌‎انداز «به ‎‌‎صورت کامل» مراعات شود. در هشتمین روز آذرماه نیز سیاست‎‌‎های کلی‎‌‎ نظام در بخش تشویق سرمایه‎‌‎گذاری در 11بند، از سوی مجمع تشخیص‎‌‎مصلحت نظام به تصویب رسید. این سیاست‎‌‎ها مواردی ازجمله «حمایت از مالکیت و کلیه حقوق ناشی از آن ازجمله مالکیت معنوی»، «تقویت و حمایت دولت از توسعه سرمایه‎‌‎گذاری بخش‎‌‎خصوصی و تعاونی در فعالیت‎‌‎های اقتصادی کشور»، «تنظیم سیاست‎‌‎های پولی، مالی و ارزی با هدف دستیابی به ثبات اقتصادی و مهار نوسانات» و... را دربرمی‎‌‎گرفت. چند روز بعد هم سند «سیاست‌‎‌‎های کلی برنامه چهارم توسعه» از سوی رهبر معظم انقلاب به رئیس‎‌‎جمهور ابلاغ شد. این سیاست‎‌‎ها در بخش اقتصادی در 20محور تنظیم شده بود که مواردی مانند «ایجاد اشتغال مولد و کاهش نرخ بیکاری»، «ایجاد سازوکار مناسب برای رشد بهره‎‌‎وری عوامل تولید (انرژی، سرمایه، نیروی کار، آب و خاک)»، «تأمین امنیت غذایی کشور»، «مهار تورم و افزایش قدرت خرید گروه‎‌‎های کم‎‌‎درآمد»، «توسعه روستاها»، «ارتقای بازار سرمایه ایران و اصلاح ساختار بانکی و بیمه‎‌‎ای کشور»، «تلاش برای قطع اتکای هزینه‎‌‎های جاری به نفت و تأمین آن از محل درآمدهای مالیاتی و اختصاص عواید نفت برای توسعه سرمایه‎‌‎گذاری براساس کارایی و بازدهی» و... را شامل می‎‌‎شد. رونق گرفتن بورس از تحولات اقتصادی سال1382 بود؛ بورس فلزات و بورس‎‌‎های منطقه‎‌‎ای تبریز و اصفهان فعالیت خود را آغاز کردند و بستر مناسبی برای رونق چشمگیر بورس ازنظر ارزش و تعداد سهام معامله شده، افزایش خریداران و شاخص‎‌‎های قیمت فراهم شد و سرمایه‎‌‎گذاران به‎‌‎صورت گسترده‎‌‎تری در این بازار حضور یافتند. افتتاح پالایشگاه گاز پارسیان از دیگر اخبار اقتصادی کشور در سال1382 بود که تحول مهمی درحوزه انرژی محسوب می‎‌‎شد و سومین پالایشگاه گاز کشور بود که تأمین 17درصد گاز مصرفی کشور را برعهده می‎‌‎گرفت. این پالایشگاه که درکنار بزرگراه لامرد- مهر- عسلویه قرار دارد، با ظرفیت اسمی تولید 82میلیون مترمکعب در روز در شهریورماه به بهره‎‌‎برداری رسید.