هنرمندان روشنفکر و روشنفکران هنرمند

    حافظ روحانی

رونق مطبوعات در دوره اول ریاست‎‌‎جمهوری سیدمحمد خاتمی با انتشار تعداد زیادی روزنامه آغاز شد. همزمان با این رونق، هنرهای تجسمی ایران دوره‎‌‎ای جدید را آغاز می‎‌‎کند. این دوره تازه با تأسیس تعداد فراوان گالری‎‌‎های هنری، رشد فعالیت‎‌‎های موزه هنرهای معاصر و... همراه شد. هر چند شروع فعالیت گالری‎‌‎های هنری از اواخر دهه1360و پایان یافتن جنگ آغاز شده بود، اما از ابتدای دهه1380 سرعت گرفت. پس حالا و در این شرایط انتشار نشریات تخصصی تجسمی یا افزودن بخش‎‌‎های تجسمی به نشریات عمومی یا فرهنگی نه فقط منطقی می‎‌‎نمود که شبیه به پاسخ دادن به یک نیاز بود.
هرچند سال1381 آغاز به‎‌‎کار دونشریه تخصصی حوزه هنرهای تجسمی، دوهفته‎‌‎نامه تندیس و فصلنامه حرفه‎‌‎: هنرمند بود اما پیش از آغاز انتشار این دو نشریه، یک فصلنامه تخصصی دیگر انتشارش را آغاز کرده بود و ماهنامه گلستانه با رویکرد فرهنگی به شکل جدی به هنرهای تجسمی می‎‌‎پرداخت.
فصلنامه طاووس از سال1378منتشر شد. این فصلنامه به نشر هنر ایران مربوط بود که در سال1371 توسط منیژه میرعمادی راه‎‌‎اندازی شده بود. نخستین دوشماره این نشریه با سردبیری علی دهباشی منتشر شد. شماره‎‌‎های بعدی این فصلنامه به سردبیری امید روحانی و مدیریت هنری علی جناب به چاپ رسید. افزایش ناگهانی هزینه‎‌‎های چاپ و کاغذ در سال1380 باعث توقف انتشار این نشریه شد که به شکلی نفیس منتشر می‎‌‎شد. وب‎‌‎سایت طاووس اما همچنان به حیاتش ادامه می‎‌‎دهد و هم‎‌‎اکنون در دسترس است.
چاپ ماهنامه گلستانه از آبان‎‌‎ماه سال1377 آغاز شد. مسعود شهامی‎‌‎پور، مدیرمسئول و سردبیر این ماهنامه بود. این ماهنامه ابتدا توسط شرکت جامعه روز منتشر می‎‌‎شد که روزنامه جامعه را نیز چاپ می‎‌‎کرد. با توقیف جامعه و تعطیلی این شرکت، شهامی‎‌‎پور ماهنامه را شخصاً منتشر کرد. مدیریت هنری این نشریه ابتدا برعهده احمدرضا دالوند بود. رویکرد این نشریه ادبی هنری بود و هنرهای مختلف را شامل می‎‌‎شد؛ از ادبیات گرفته تا تئاتر یا موسیقی که زیرنظر شروین شهامی‎‌‎پور و سهراب محبی منتشر می‎‌‎شد. بخش تجسمی این نشریه زیرنظر علی‎‌‎اصغر قره‎‌‎باغی به چاپ می‎‌‎رسید. گلستانه در نیمه دهه1390 با بحران افزایش هزینه‎‌‎ها مواجه و انتشار مداومش با مشکلات فراوان همراه شد.
نخستین شماره دوهفته‎‌‎نامه تندیس با مدیرمسئولی و سردبیری محمدحسن حامدی در 10دی‎‌‎ماه سال1381 آغاز شد. این نشریه در طول فعالیت سردبیران و شیوه‎‌‎های گوناگون، انتشار را تجربه کرد و تا سال1398 هم به انتشارش ادامه داد تا اینکه مشکلات مالی انتشار مداومش را متوقف کرد. با این‎‌‎حال تندیس با تأسیس انتشارات پیکره و انجام فعالیت‎‌‎های مشترک با نهادهای مختلف نشیر سازمان زیباسازی شهر تهران نه‌فقط به یک نشریه جریان‎‌‎ساز تبدیل شد که به اشکال مختلف به فعالیتش ادامه داد. نخستین شماره فصلنامه حرفه: هنرمند در تابستان سال1381 منتشر شد. صاحب امتیاز و مدیرمسئول نشریه، شهریار توکلی بود و نشریه زیرنظر شورای نویسندگان اداره می‎‌‎شد. ابتدا فصلنامه بخش ویژه سینما نیز داشت، اما به‎‌‎تدریج بخش سینما حذف شد و مجله به نشریه تخصصی هنرهای تجسمی تبدیل شد. بعد از کناررفتن شهریار توکلی نشریه با مدیریت ایمان افسریان ادامه یافت. چاپ این فصلنامه در سال‎‌‎های پایانی دهه1390 با مشکلات فراوان همراه شد، اما همچنان به حیاتش ادامه می‎‌‎دهد. این نشریه نیز بعدتر با گسترش فعالیتش در حوزه نشر فعالیت‎‌‎هایش را در حوزه‎‌‎های دیگر هم تداوم بخشید.