دلایل فراز و فرود بورس چیست؟

از زمان آغاز نزول بازار سهام از مرداد امسال، شاخص کل بورس تهران عمدتا در محدوده 1.2تا 1.5میلیون واحد نوسان کرده و حتی تلاشش برای عبور از محدوده یک میلیون و 550هزار واحد ناموفق بوده است؛ علت این قفل شدن منحنی شاخص بورس در این محدوده چیست. آمار‌ها نشان می‌دهد با وجود نزول 110میلیارد دلاری بازار سهام، نسبت قیمت به درآمد بازار سهام هنوز تا مرحله اصلاح کامل فاصله دارد و به بیان بهتر قیمت‌ها هنوز هم در بازار سهام گران است.
به گزارش همشهری، شاخص کل بورس تهران از اردیبهشت سال 97تا 20مرداد امسال بیش از 2200درصد رشد کرده و بسیاری از آمار‌ها نشان می‌دهد، میزان رشد بازار سهام از ابتدای سال‌جاری تاکنون به حدی بوده که بازار سهام را به مرحله اشباع خرید رسانده بود و حتی دیگر با هدف‌گذاری‌های تورمی هم سازگاری نداشت. اعداد و ارقام مربوط به نسبت قیمت به درآمد(P/E) بورس تهران اثبات می‌کند که قیمت سهام شرکت‌های بورس تا 20مرداد امسال به چنان سطحی از رشد رسیده بودند که در تاریخ بورس بی‌سابقه بود و عملا قیمت سهام بسیاری از شرکت‌ها در بورس به‌شدت گران شده بود. با این حال بخشی از این رشد نسبت قیمت به درآمد(p/e-TTM) بازار سهام از مرداد امسال تاکنون اصلاح شده است چراکه ارزش کل بازار سهام از آن زمان تاکنون بیش از2686هزار میلیارد تومان معادل 110میلیارد دلار افت کرده است. 
در همین مدت همچنین میزان درآمد شرکت‌های حاضر در بورس تهران و فرابورس افزایش یافته و به محدوده 250هزار میلیارد تومان(بورس تهران و فرا بورس) رسیده است. محاسبه این ارقام نشان می‌دهد که نسبت قیمت به درآمد(p/e-TTM) بازار سهام از مرداد امسال تاکنون 17مرتبه کاهش یافته و اکنون به سطح 25مرتبه رسیده است، این درحالی است که در مرداد‌ماه امسال با توجه به آنکه ارزش کل بازار سهام به 9176هزار میلیارد تومان رسیده بود، نسبت قیمت به درآمد بازار سهام به عدد عجیب 42مرتبه رسید.
مقایسه نسبت قیمت به درآمد بازار سهام با دوره‌های تاریخی قبل نشان می‌دهد که سطح عمومی قیمت‌ها در بازار سهام ایران با چنان رشدی مواجه شده بود که نیاز به اصلاح داشت و این اصلاح تحت‌تأثیر بهانه‌های خبری و همین‌طور رسیدن به مرحله اشباع خرید از 20مرداد‌ماه آغاز شده است و طبق قوانین بازار‌های سهام، تا زمانی که این اعداد اصلاح نشود یا سود شرکت‌های بورس افزایش نیابد، تعادل به بازار سهام برنمی‌گردد و بازار سهام به مرحله اشباع فروش نخواهد رسید. به همین دلیل با وجود آغاز یک دور رشد شاخص از 20آبان ‌ماه که به زعم تحلیلگران تکنیکال بخشی از موج اصلاحی شاخص تلقی می‌شد شاخص بورس نتوانست از محدوده یک‌میلیون و550هزار واحد عبور کند و در این مدت عموما در این محدوده در نوسان بود و به زعم فعالان بازار منحنی شاخص بورس در محدوه یک‌میلیون و200 تا یک‌میلیون و550هزار واحد قفل شده است.
آمار‌ها نشان می‌دهد که میانگین نسبت قیمت به درآمد بورس تهران که یکی از معیارهای اندازه‌گیری میزان ریسک و بازده سرمایه‌گذاری در بازار سهام است در نیم قرن گذشته در محدوده 4.5تا 7.5مرتبه بوده و فقط در برخی مقاطع این نسبت به‌طور مثال در سال92 از مرز 10مرتبه تجاوز کرده است. با این حال به زعم تحلیلگران آنچه اکنون اهمیت دارد چشم‌انداز سودآوری شرکت‌های بورس یا نسبت قیمت به درآمد تحلیلی (Forward P/E) شرکت‌هاست. به‌طوری که اکنون اغلب تحلیلگران در حال محاسبه میزان سودآوری شرکت‌های بورس در آینده هستند چراکه یک مثال معروف در بازار سرمایه وجود دارد که می‌گوید سهامداران در بورس آینده را می‌خرند. با تکیه بر این مثل بسیاری از تحلیلگران بنیادی شواهدی را در مورد میزان سودآوری شرکت‌های بورس در تحلیل‌های خود ارائه می‌کنند که حاکی از آن است که سود شرکت‌های بورس به نحو مطلوبی تا پایان سال افزایش خواهد یافت و با افزایش میزان سود، نسبت قیمت به درآمد شرکت‌های بورس هم کاهش و به سطوح تاریخی خود باز خواهد گشت. اما آنچه در این تحلیل‌ها درنظر گرفته نمی‌شود محاسبه سطوح نااطمینانی در فضای اقتصاد ایران است که می‌تواند هر لحظه در آینده سود شرکت‌های بورس را تحت‌تأثیر قرار دهد.  نمونه آنچه در روز‌های گذشته در مورد شرکت‌های تولید‌کننده فولاد اتفاق افتاد. با تکیه بر همین عامل برخی کارشناسان بر این باورند که آنچه اکنون منجر به تداوم نزول بازار سهام شده است ابهام و نااطمینانی سهامداران نسبت به سیاستگذاری و فضای سرمایه‌گذاری است.

   نزول 14هزار میلیارد تومانی بازار سهام

شاخص کل بورس تهران در مبادلات روز گذشته دوباره کاهش یافت و به مرز یک‌میلیون و300هزار واحد بازگشت. به گزارش همشهری، با وجود رشد شاخص بورس در مبادلات روز یکشنبه دیروز شاخص کل بورس تهران 5هزارو 375واحد کاهش یافت و به یک میلیون و 301هزار واحد رسید. با این میزان نزول بیش‌از 14هزار میلیارد تومان از ارزش سهام شرکت‌های حاضر در بورس و فرابورس کاسته شد. آن‌طور که آمار‌ها نشان می‌دهد از 22آذر‌ماه تا 22دی‌ماه بیش از 920هزار میلیارد تومان از ارزش سهام شرکت‌های حاضر در بازار سهام کاسته شده است. با وجود نزول شاخص دیروز قیمت سهام اغلب شرکت‌ها در ابتدای معاملات با رشد مواجه شد و بعد از آن شاخص کل بورس تحت‌تأثیر افت ارزش سهام شرکت‌های بورس با نزول مواجه شد. دیروز همچنین ارزش معاملات خرد 9درصد افزایش یافت و به نزدیک 15هزار میلیارد تومان رسید. دیروز در مجموع 25هزار میلیارد تومان انواع اوراق بهادار در بازار سرمایه دادوستد شد که این میزان نسبت به مبادلات روز یکشنبه 54درصد رشد نشان می‌داد.

نماگرهای بازار سهام در مبادلات دیروز