تلاش برای ثبت ملی صابون بیرجند در سال1400

محمدحسن پیشکار، تنها فرد باقی مانده در خراسان جنوبی است که صابون سنتی تولید می‌کند و به‌عنوان پیشکسوت این حرفه از ۶۰ سال قبل صابون‌سازی را به‌عنوان میراث خانوادگی انجام می‌دهد. کارشناس حوزه پژوهش و مطالعات اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان جنوبی با بیان اینکه صابون بیرجندی بیش از یک قرن قدمت دارد و معمولا افرادی که یک‌بار از این صابون استفاده کرده‌اند مشتری دائمی و مبلغ این صابون شده‌اند به همشهری می‌گوید: «اقدامات اولیه برای تهیه پرونده ثبت مهارت و دانش بومی با همکاری خانواده استاد پیشکار انجام شده است و امیدواریم با تکمیل ضمائم پرونده در سال‌جاری شاهد ثبت آن در سال 1400باشیم.» امیر انوری مقدم، استحکام و دوام صابون بیرجندی را بسیار بالا توصیف می‌کند و می‌افزاید: «یک قالب صابون به ابعاد تقریبی (8× 8×8) بیش از 3‌ماه دوام می‌آورد و لایه لایه و نرم نمی‌شود و تا کوچک ترین اندازه قابل استفاده است. استفاده از مواد سنتی طبیعی مانند پیه گوسفند، روناس، کتیرا، سدر و حنا که بیشترین ترکیب صابون‌های بیرجندی را تشکیل می‌دهند، موجب شده است تا این صابون به‌مدت طولانی بدون بو و کاهش کیفیت مورد استفاده قرار گیرد.» به‌گفته وی، در تهیه صابون سنتی بیرجندی، طعم و مزه برای تشخیص حالت استاندارد آن از نکات بسیار مهم و دقیق برای عمل‌آوری صابون است که به سال‌ها تجربه نیاز دارد.
این کارشناس با بیان اینکه صابون بیرجند در داخل کشور به شهرهای مختلف استان، سیستان و بلوچستان، خراسان رضوی و... ارسال می‌شود از صادرات آن به آمریکا، آلمان، بلژیک و کانادا به‌صورت چمدانی توسط توریست‌ها و گردشگران بیرجندی مقیم در کشورهای خارج از ایران هم خبر می‌دهد. انوری مقدم معتقد است؛ ثبت ملی این میراث فرهنگی علاوه بر ماندگاری و ثبت مکتوب یک میراث نسلی و سینه به سینه، موجب تبلیغات این هنر می‌شود و به حفظ و توسعه آن، ادامه تولید، حمایت مادی و معنوی، برگزاری دوره‌های آموزشی، نمایشگاه‌ها و همایش‌های ملی و استانی، تجلیل از پیشکسوتان صاحب این هنر و دانش فنی کمک می‌کند. او تأکید می‌کند: «همچنین با ثبت  این‌رشته، همه دستگاه‌های اجرایی استان موظف می‌شوند برای حفظ، احیا، توسعه و رونق این رشته از ظرفیت‌ها و امکانات خود بهره بگیرند. از سوی دیگر، ثبت ملی مشوق توسعه­ صابون‌سازی سنتی برای فروش، خلاقیت در تولید و ارائه بسته‌بندی مناسب و شکیل برای دست اندرکاران و تولیدکنندگان است.» انوری مقدم در پایان صحبت‌های خود با بیان اینکه طی یک دهه گذشته بیش از ۷۰ رشته در زمینه صنایع‌دستی و مردم‌شناسی خراسان جنوبی ثبت ملی شده است، ادامه می‌دهد: «هم‌اکنون مراحل پخت صابون بیرجند مستند شده است.»