روند رشد تولیدات صنعتی متوقف شد

آنطور که پژوهشکده پولی و بانکی براساس شاخص تولید صنعتی شرکت‌های بورس گزارش کرده، روند افزایشی رشد تولید صنعتی در آبان و آذرماه متوقف شده است، با این حال گزارش‌های موجود نشان می‌دهد بنگاه‌های اقتصادی عمدتا واردات‌محور توانسته‌اند خود را با محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها وفق دهند.
به ‌گزارش همشهری، بیش از ۲۴0شرکت صنعتی پذیرفته‌شده در بازار سهام به‌صورت ماهانه گزارش میزان تولیدات خود را منتشر می‌کنند. این شرکت‌ها بیش از نیمی از تولید کشور را در اختیار دارند؛ بر همین اساس پژوهشکده پولی و بانکی از طریق اطلاعات این شرکت‌ها اقدام به محاسبه شاخص تولید صنعتی کرده است. این اطلاعات نشان می‌دهد با وجود آنکه میزان تولید از اردیبهشت امسال با رشد مواجه شده بود اما شیب نمودار تولید در آبان‌ماه دوباره نزولی شده و میزان تولید در آبان و آذر‌ماه کمتر از ماه‌های قبل بوده است. این اطلاعات بیانگر آن است که در آبان و آذر، بعد از مدت‌ها رشد تولید شرکت‌های صادراتی از رشد شرکت‌های غیرصادراتی کمتر شده است. این تغییر را می‌توان اینگونه تفسیر کرد که وضعیت فعلی صادرات که در سال۱۳۹۸ و نیمه اول۱۳۹۹ محرک افزایش رشد تولید بوده، در دو‌ماه اخیر این نقش را نداشته یا به بیان دیگر نقش صادرات به‌عنوان محرک تولید کمتر از قبل شده است.

روند تولید چگونه بود؟
گزارش پژوهشکده پولی و بانکی نشان می‌دهد که میزان تولیدات صنعتی در سال۱۳۹7 روند کاهشی داشته اما تقریبا در تمام ماه‌های سال۹۸ به‌جز اسفند‌ماه تولیدات صنعتی روند افزایشی داشته است. در اسفندماه۹۸ به‌دلیل شیوع ویروس کرونا و تعطیلی واحدهای صنعتی میزان تولید کاهش یافت و حتی در فروردین امسال میزان رشد تولیدات صنعتی نسبت به ‌ماه مشابه سال قبل 11.9درصد کاهش یافت. بعد از آن میزان تولید بهبود یافت و از اردیبهشت امسال شروع به رشد کرد؛ به‌طوری که میزان رشد شاخص تولید صنعتی در آبان‌ماه به 6درصد نسبت به‌ مدت مشابه سال قبل رسید. اما این روند در آذر‌ماه متوقف شد.

توقف روند رشد تولید
اطلاعات آماری پژوهشکده پولی و بانکی نشان می‌دهد که در آذرماه در بیشتر صنایع، رشد تولید پایین‌تر از آبان‌ماه بوده و پیرو آن شاخص رشد تولید صنعتی نیز به ۵٫۲درصد رسیده که پایین‌تر از آبان‌ماه است. دلیل کاهش رشد تولید به این موضوع بازمی‌گردد که در ماه‌های ابتدایی سال۱۳۹۸ سطح تولید در بیشتر صنایع پایین بود و این سطح پایین تولید با رشد بالایی که در نیمه دوم سال۱۳۹۸ در صنایع اتفاق افتاد جبران شد و افزایش پیدا کرد. از این‌رو طبیعی است که رشدها نسبت به ‌مدت مشابه سال قبل در نیمه اول سال۱۳۹۹ با توجه به مقایسه با سطح پایین تولید بالاتر باشد و در نیمه دوم سال۱۳۹۹ کاهش یابد.

صادرات؛ محرک رشد اقتصادی
اطلاعات پژوهشکده پولی و بانکی نشان می‌دهد از ابتدای سال۱۳۹۸ که روند رو به افزایش رشد تولید صنعتی شروع شد تا مهرماه۱۳۹۹ همواره رشد شرکت‌های صادرات‌محور از شرکت‌های غیرصادراتی بیشتر بوده و شرکت‌های صادرات‌محور به‌نوعی محرک افزایش رشد اقتصادی در این دوره بوده‌اند، اما در آبان و آذر۱۳۹۹ که روند کاهشی رشد تولید آغاز شده است، رشد شرکت‌های صادرات‌محور از رشد شرکت‌های غیرصادراتی کمتر شده و میزان کاهش تولید در این شرکت‌ها بیشتر بوده است. در چنین شرایطی به‌نظر می‌رسد افزایش صادرات نیازمند گشایش بازارهای خارجی و گسترش بازار‌های صادراتی است.

انطباق با تحریم
چون درجه وابستگی به واردات در بین صنایع و حتی شرکت‌های مختلف، متفاوت است، بدیهی است مشکلی مانند تحریم که واردات را مختل می‌کند روی صنایع وابسته‌تر اثر بیشتری دارد. گزارش پژوهشکده پولی و بانکی از شاخص تولید صنعتی نشان می‌دهد که در ماه‌های گذشته تفاوت رشد شرکت‌های واردات‌محور با سایر شرکت‌ها قابل ملاحظه بوده و کاهش رشد تولید صنعتی، در ماه‌های قبل عمدتا ناشی از کاهش رشد تولید شرکت‌های واردات‌محور بوده است؛ به‌گونه‌ای که در شهریور98 میزان تولید در شرکت‌های واردات‌محور ۱۲٫۴درصد کاهش یافت، درحالی‌که این میزان در شرکت‌های غیرواردات‌محور فقط منفی ۱٫۵درصد بود. اما در دی‌ماه همان سال این شکاف به ۱٫۵درصد رسید و در بهمن‌ماه بعد از یک‌سال‌ونیم، رشد تولید شرکت‌های واردات‌محور از رشد تولید شرکت‌های دیگر بیشتر شد. ازاین‌رو می‌توان گفت شرکت‌های واردات‌محور توانسته‌اند خود را با محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها وفق دهند و تولیدات بر پایه واردات روند مثبتی داشته باشد. همچنین مطابق آمار‌های موجود در ماه‌های اخیر محدودیت‌های وارداتی مانع اصلی برای رشد تولید صنعتی نبوده و شوک ناشی از شیوع کرونا اثر کمتری بر شرکت‌های واردات‌محور داشته است. همین عامل منجر شده است در فروردین امسال تولید در شرکت‌هایی که واردات‌محورتر بوده‌اند کمتر کاهش داشته باشد.