فاضلاب در خرگوش دره تصفیه می‌شود

ثریا روزبهانی

   نزدیک به 3هزار هکتار از فضای منطقه22 را بوستان‌ها و عرصه‌های جنگلی تشکیل داده است که در افق ۳۰ ساله و تحقق طرح تفصیلی، این میزان به ۳میلیون و ۲۵۰هکتار می‌رسد. همین موضوع سبب شده است تا سرانه فضای سبز این منطقه تقریباً 10 برابر سایر مناطق پایتخت باشد، اما تأمین آب برای آبیاری این حجم انبوه از فضای سبز، مسئله‌ای است که مسئولان شهری را برآن داشته تا تصمیمات کلیدی و مهمی را در این زمینه بگیرند. راه‌اندازی تصفیه‌خانه «خرگوش دره» یکی از راهکارهای تأمین آب برای آبیاری فضای جنگلی و بوستان‌های منطقه است که اکنون به‌عنوان اولویتی مهم در دستور کار قرار دارد. به گفته «حسین صادقی»، معاون خدمات شهری و فضای سبز منطقه22، با بهره‌برداری از تصفیه‌خانه خرگوش دره به سبب حجم زیاد پسآب تولیدی، علاوه بر فضای سبز منطقه22، سایر مناطق همسایه نیز می‌توانند برای آبیاری فضای سبزشان از این ظرفیت استفاده کنند. برای اطلاع از چگونگی این پروژه با حسین صادقی، معاون خدمات شهری و فضای سبز منطقه22 هم‌صحبت شدیم.

اوایل تابستان امسال تفاهمنامه‌ای با شرکت آب و فاضلاب شهر تهران منعقد شد که بر اساس این قرارداد، تصفیه‌خانه خرگوش دره در منطقه22 راه‌اندازی ‌شود. صادقی در این‌باره توضیحات بیشتری می‌دهد و می‌گوید: «حفظ و آبیاری فضای سبز یک ضرورت است و رویکرد دولت و کشور این است که از آب‌های پساب در این زمینه استفاده شود. منطقه ۲۲، 3هزار هکتار فضای سبز دارد و سرانه فضای سبز در این منطقه، ۱۴۴مترمربع است. میزان این سرانه به‌طور میانگین در شهر تهران، ۱۶مترمربع و در کشور به ۱۲مترمربع می‌رسد. هزار و 500‌مترمربع از فضای سبز منطقه، فضای سبز عمومی است که کارکرد اجتماعی دارد.»

۱۹۰ میلیارد تومان هزینه ساخت برای شهرداری
در افق منطقه ۲۲ و طرح تفصیلی باید ۲۳۷ هکتار به فضای سبز منطقه اضافه شود که به این‌ترتیب، منابع آبی گسترده‌ای نیاز دارد. صادقی در این‌باره می‌گوید: «اکنون ۲۲میلیون مترمکعب آب مصرف می‌شود. ولی در آینده به ۵۵ میلیون مترمکعب نیاز است و نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم از آب آشامیدنی استفاده کنیم. سالانه حدود یک میلیاردمترمکعب آب در تهران استفاده می‌شود که مقداری از آن از رشته کوه «البرز» تأمین می‌شود. نزدیک به ۶۰۰ رشته قنات نیز در تهران وجود داشته است که به سبب نبود ‌لایه‌روبی، از بین رفته‌اند و این رقم اکنون به ۱۵۰ رشته قنات رسیده است.» به گفته صادقی، شهرداری برای احداث تصفیه‌خانه خرگوش دره ۱۹۰ میلیارد تومان هزینه می‌کند. او می‌افزاید: «این تفاهمنامه یک دوره پیشبرد 4 ماهه دارد و باید برای دریافت برخی از مجوزها در این مدت اقدام شود و منطقه ۲۲ نیز تکلیف مالکیت اراضی را مشخص کند. پس از 4 ماه، دوره قطعیت قرارداد آغاز و پس از 4 سال شبکه ساخته می‌شود. این تصفیه‌خانه در منطقه خرگوش دره و اراضی موسوم به قلعه «سلیمانخانی» در غرب بزرگراه «آزادگان» و شمال آزادراه «تهران – کرج» واقع شده که بنا است با قید فوریت در دوره جدید مدیریت شهری پروژه اجرا شود. براساس این تفاهمنامه باید ۱۹۰میلیارد تومان آورده شهرداری و 2 میلیارد تومان هم شرکت آب و فاضلاب برای ساخت‌وساز این تصفیه‌خانه هزینه کنند. هم‌چنین پروانه‌های ساختمانی به‌عنوان آورده شهرداری لحاظ شده است.»

سالی 10میلیون مترمکعب پسآب برای آبیاری
در دوره پنجم شورای شهر، 3 نوبت به موضوع فاضلاب شهری پرداخته شد و به منطقه ۲۲ ورود پیدا کرد که نشان‌دهنده اهمیت مسئله است. همچنین در سطح ملی نیز برای نخستین بار در سند آسیب‌پذیری شهرهای کشور مطرح و مصوبه با امضای معاون اول رئیس‌جمهور امضا شد که فاضلاب در اختیار شهرداری‌ها قرار بگیرد. صادقی درباره مطرح کردن طرح آبیاری فضاهای سبز با پسآب فاضلاب می‌گوید: «موضوع مدیریت آب و آبیاری فضای سبز منطقه ۲۲ با پساب، نخستین بار در سال 1390 مطرح شد که به دلیل مشکلات موجود در مرحله اجرا متوقف شد، اما دوباره این‌ پروژه در سال 1395 مصوبه شورای‌شهر را دریافت کرد و اکنون پس از گذشت 4سال، راه‌اندازی این تصفیه‌خانه در دستور کار قرار گرفته است.
در همین راستا، موضوع فاضلاب منطقه ۲۲ در سند ملی آسیب‌شناسی فضای سبز مورد توجه قرار گرفت و در ارتباط با مدیریت آب، وزارت «نیرو» مکلف شد تا با ایجاد تأسیسات محلی، فاضلاب خام را در اختیار شهرداری تهران قرار بدهد. برای آبیاری فضای سبز منطقه، ۲۲ میلیون مترمکعب آب از آب و فاضلاب و چاه‌ها استحصال می‌شود درحالی‌که نیاز منطقه ۳۴ میلیون مترمکعب است و در افق ۳۰ ساله، میزان آب موردنیاز منطقه ۵۰ میلیون مترمکعب خواهد بود که این میزان را نمی‌توان از آب شرب استفاده کرد. به همین دلیل با توجه به اهمیت این موضوع، مقرر شد تا وزارت نیرو آب‌های نامتعارف تصفیه‌شده از فاضلاب را در اختیار شهرداری تهران قرار دهد. با اجرای این طرح، 44کیلومتر شبکه فاضلاب در مدت ۴سال ایجاد می‌شود و شرکت آب و فاضلاب به مدت ۲۵ سال اجازه بهره‌برداری از آن را دارد. برهمین اساس، شرکت آب و فاضلاب موظف است در این مدت، هر سال ۱۰میلیون مترمکعب پساب تصفیه‌شده را برای آبیاری فضای سبز، به‌طور رایگان در اختیار شهرداری منطقه قرار بدهد.»

راه‌اندازی 4تصفیه‌خانه در منطقه22
اکنون باتوجه به حجم انبوه مجتمع‌های مسکونی و برج‌ها در منطقه22، شبکه فاضلاب شهری وجود ندارد. در همین راستا قرار است 4تصفیه‌خانه در این منطقه به بهره‌برداری برسد. صادقی با اشاره به این موضوع می‌گوید: «خرگوش دره نخستین پروژه‌ای است که بر اساس آن پساب منطقه ۲۲ طی تفاهمنامه‌ای در اختیار شهرداری قرار می‌گیرد. با راه‌اندازی هریک از این تصفیه‌خانه‌ها، فاضلاب‌های مسکونی به آنجا هدایت و پسآب تصفیه شده آن برای آبیاری فضای سبز منطقه استفاده می‌شود. در ادامه این طرح، 3تصفیه‌خانه دیگر هم ساخته خواهد شد. اکنون بخشی از فاضلاب‌های مجتمع‌های اطراف شهرک «شهید باقری» به تصفیه‌خانه این شهرک هدایت می‌شود و پسآب آن برای آبیاری فضای سبز مورد استفاده قرار می‌گیرد. با راه‌اندازی کامل این تصفیه‌خانه می‌توانیم فضای سبز بوستان «چیتگر» را نیز آبیاری کنیم. از سویی اگر 4 تصفیه‌خانه‌ این منطقه از جمله تصفیه‌خانه خرگوش‌دره راه‌اندازی شود، بیش از نیاز منطقه، پسآب تصفیه‌شده جمع‌آوری می‌شود که از طریق آن مشکل آبیاری فضای سبز و استفاده از آب چاه‌ها و آب خام حل خواهد شد.»