پژوهشی که به سرانجام نرسید

هلیا نصیری- خبرنگار

 آزاده پورمختار، عروسک‌ساز و گوینده عروسک‌های ماندگار و به‌یادماندنی که سال‌هاست در این حوزه فعالیت دارد، خبر از نگارش کتابی درباره نمایش‌های عروسکی داد. او با اشاره به آغاز روند نگارش کتابی از سوی مرکز پژوهش‌های صداوسیما درخصوص نمایش‌های عروسکی تلویزیونی و درخواست کمک این مرکز از نمایشگران عروسکی برای جمع‌آوری آرشیو گفت و به این نکته اشاره کرد که متأسفانه بعد از طرح موضوع، پروژه آرشیو متوقف شد.
آزاده پورمختار، صداپیشه عروسک‌های ماندگاری چون «زی‌زی گولو»، مادربزرگ «هادی و هدی»، نوک سیاه «خونه مادربزرگه» و موش‌موشک «شهر موش‌ها» ازجمله کسانی‌ است که حیات نمایش عروسکی در ایران وامدارشان است. پورمختار در گفت‌وگویی با همشهری توضیح داد: «تیر‌ماه سال گذشته، نگارش مستندات نمایش‌های عروسکی تلویزیونی به همت مرکز پژوهش‌های صداوسیما آغاز شد، اما ناگهان سازمان هیچ همکاری در این زمینه نکرد و همکاری‌اش متوقف شد.»
گوینده عروسک در فیلم «گلنار» ادامه داد: «قرار بود کتابی چاپ شود و از ما کمک خواستند چون هیچ مطلب، عکس یا متریال دیگری در آرشیوشان موجود نبود. ما عکس‌ها و اطلاعاتی از آرشیو شخصی خودمان را در اختیارشان قرار دادیم و مدت کوتاهی نسخه‌های پی‌دی‌اف آنچه تولید می‌کردند را هم برایمان می‌فرستادند، اما در ادامه اتفاقی نیفتاد.»
پورمختار با اشاره به پیگیری مستقیم این موضوع از رئیس سازمان صداوسیما گفت: «در سفری کاری به کرمان که رئیس سازمان صداوسیما نیز در آن حضور داشت، هم من و هم مرضیه برومند در این خصوص صحبت کردیم، اما خبر تازه‌ای نشد، ولی ما همچنان منتظر هستیم؛ چراکه نمایش‌های عروسکی ایران نیازمند این هستند که آرشیوی غنی داشته باشند تا حفظ شوند.»
در میان تمام فعالیت‌ها و نمایش‌های عروسکی که تولید می‌شود، برگزاری جشنواره عروسکی تهران مبارک برای گروه‌های فعال در این حوزه مهم است. جشنواره محلی برای عرضه تولید و دیده شدن است. پورمختار در ادامه گفت‌وگو از جشنواره نمایش عروسکی می‌گوید: «برگزاری جشنواره در کشور ما مؤثر است و درصورت عدم‌برگزاری آن، عموم نمایشگران عروسکی راهی برای اجرا نخواهند داشت. حمایت جشنواره از اهالی نمایش عروسکی به‌خصوص در ادوار دبیری مرضیه برومند زمینه‌ساز اجرای عمومی آثار آنها بود. به‌نظرم آنچه موجب ضعف احتمالی جشنواره‌ می‌شود، تولیدات تازه است؛ نمایش‌هایی که به تعجیل و در مدت زمانی کوتاه صرفا به قصد رسیدن به جشنواره تولید می‌شوند و اشکالی در آنها مشهود است.»
این مدرس دانشگاه که خالق صداهایی ماندگار و خاطره‌انگیز در حوزه نمایش عروسکی است درخصوص لزوم آموزش آکادمیک آنچه «صداپیشگی عروسک» خوانده می‌شود، توضیح داد: «با عبارت «صداپیشگی» موافق نیستم و به‌نظرم نمی‌توان پیشه‌ای به نام صدا تعریف کرد. دانشجویان نمایش عروسکی واحدهایی را تحت عنوان فن بیان و بازیگری می‌گذرانند که برای جبران ضعف موجود باید بر آن تأکید بیشتری شود. این فن از طریق آموزش فن‌بیان و بازیگری به نمایشگران عروسکی به‌دست خواهد آمد تا آنها بتوانند همان را به عروسک منتقل کنند.»