سیاست سازندگی

سبا ثروتی_روزنامه نگار

پایان جنگ 8ساله ایران و عراق خسارات فراوانی را روی دست کشور به جا گذاشت. میلیون‌ها دلار خسارت جنگی در کشور به بار آمده‌بود. کشور با اقتصادی نابسامان دست به گریبان بود و از نظر وضعیت زیرساخت‌ها و منابع وضعیتی نامساعد داشت، علاوه بر اینکه بسیاری از ویرانه‌های به جا مانده از جنگ هم باید به سرعت بازسازی می‌شدند. در چنین شرایط دشواری بود که دولت‌های پنجم و ششم به ریاست‌جمهوری هاشمی‌رفسنجانی آغاز به‌کار کرد و به‌گفته بسیاری از صاحب‌نظران توانست اقدامات تأثیرگذاری را در راستای بازسازی کشور و احیای اقتصاد انجام دهد. پیش از آغاز به‌کار دولت پنجم هم آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی در مقام رئیس مجلس شورای اسلامی و جانشین فرمانده کل قوا، نقش مهمی در پذیرش قطعنامه 598شورای امنیت و پایان دادن به جنگ ایران و عراق داشت. گفته می‌شود اصلاح ساختارها و اجرای سیاست‌های تعدیل اقتصادی، اجرای خصوصی‌سازی‌، افزایش سرمایه‌گذاری در صنایع مولد، افزایش پروژه‌های عمرانی و تولید داخلی، افزایش اشتغال و توزیع درآمد از اصلی‌ترین دستاوردهای دولت‌های پنجم وششم به ریاست علی‌اکبر هاشمی‌رفسنجانی بوده‌است. همچنین اجرای نخستین برنامه پنج‌ساله توسعه اقتصادی پس از انقلاب اسلامی ایران با اهدافی نظیر بازسازی و دفاعی و تأمین نیازهای ضروری بر مبنای اهداف دفاعی تعیین شده، بازسازی و نوسازی ظرفیت‌های تولیدی و زیربنایی و مراکز جمعیتی خسارت‌دیده در طول جنگ‌تحمیلی، گسترش کمی و ارتقای کیفی فرهنگ عمومی تعلیم و تربیت و علوم و فنون با توجه خاص به نسل جوان، ایجاد رشد اقتصادی در جهت افزایش سرانه تولید داخلی، اشتغال و کاهش وابستگی اقتصادی با تأکید بر خودکفایی، تأمین حداقل نیازهای اساسی مردم و اهدافی از این دست هم در دوران ریاست‌جمهوری هاشمی محقق شد. در ادامه به مواردی از تأثیرگذارترین و ماندگارترین تصمیم‌ها و اقداماتی که در دوران دولت‌های هاشمی‌رفسنجانی انجام شده‌اند اشاره می‌کنیم.

بازخوانی اصل 44قانون اساسی (عباس آخوندی، دی 1395)
بر اساس اصل44 قانون اساسی ایران، بخش عمده‌ای از صنایع و معادن کشور در انحصار دولت بود و این اصل ،مانع قانونی بزرگی برای توسعه بخش خصوصی محسوب می‌شد. اما تمایل آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی به ایجاد تغییر‌جهت در اقتصاد ایران باعث شد او با اتکا بر تفاسیری که از قانون اساسی بر عملکرد بانک‌ها و بیمه‌ها وجود داشت و با استفاده از تعاریف جدید به مرور رویکرد اقتصادی ایران را تغییر دهد؛ روندی که در نهایت منجر به ایجاد سیاست‌های جدید و بازخوانی بنیادین اصل قانون اساسی شود.
رشد سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها(بزرگمهر دادگر، فعال اقتصادی، دی 1395)
 در دوران ریاست‌جمهوری آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی کشور شاهد سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های مولد مانند خودرو‌سازی‌، پتروشیمی، انرژی، سیمان، معادن و فولاد بود. از خصوصیات دوران ریاست او می‌توان به جذب و تربیت نیروهای متخصص داخلی، تفکیک و جدایی بانک‌ها از صنعت و بستر‌سازی‌ جهت خصوصی‌سازی بانک‌ها و دیپلماسی مناسب سیاسی جهت استفاده از فاینانس‌های بانک‌های اروپایی اشاره کرد.
گسترش آموزش عالی و دانشگاه‌ها
 دانشگاه آزاد اسلامی که امروزه یکی از بزرگ‌ترین مراکز آموزشی و پژوهشی در ایران به شمار می‌رود، در سال1361 به پیشنهاد آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی تاسیس شد. تاسیس دانشگاه آزاد اسلامی یکی از فعالیت‌های غیرسیاسی هاشمی‌رفسنجانی بود که به واسطه نگرش مثبت او بر دستیابی به پیشرفت از طریق توسعه دانش از دوران ریاست‌جمهوری او به جا مانده است. نخستین واحد این دانشگاه، واحد تهران، تهران مرکز امروزی و دومین واحد آن هم واحد تبریز بود. امروز این دانشگاه بیش از 100مرکز آموزش دانشگاهی در سرتاسر کشور دارد.
تاسیس بنیاد بیماری‌های خاص
 طرح تاسیس این بنیاد به پیشنهاد فاطمه هاشمی و با حمایت آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی در سال1374 مطرح شد. در نهایت این مرکز در 18 اردیبهشت سال 1375همزمان با روز جهانی تالاسمی با نام بنیاد خیریه امور بیماری‌های خاص با اهدافی مانند جلب‌توجه مراجع دولتی و جوامع مختلف ملی به مشکلات و نیازمندی‌های پزشکی و اجتماعی بیماران خاص، اقدام برای بهره‌گیری بهینه از امکانات و اعتبارات موجود در امور این بیماری‌ها، فراهم‌سازی‌ امکانات علمی، درمانی، اجتماعی و مادی و جلب کمک‌های دولتی کشور و ارائه خدمات پژوهشی، آموزشی، تشخیصی، درمانی و اجتماعی در راستای اهداف بنیاد تاسیس شد. طی سال‌ها این مرکز گستره بیماران تحت‌پوشش خود را از بیماران دیالیزی، تالاسمی و هموفیلی افزایش داده است و اکنون بیماران مبتلا به سرطان،‌ام‌اس، پیوند کلیه، دیابت و‌ ای‌بی ‌نیز تحت‌پوشش آن قرار‌گرفته‌اند. این مرکز تا به امروز بیش از 44.9میلیارد تومان برای کمک‌هزینه دارو و درمان به بیماران خاص و صعب‌العلاج اهدا کرده‌است.
از‌سرگیری توسعه متروی تهران
 در سال 1364با حمایت و تأیید آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی که در آن زمان ریاست مجلس شورای اسلامی را به‌عهده داشت، فرایند ساخت‌وساز متروی تهران که از سال1359 به واسطه جنگ متوقف شده‌بود، از سر گرفته شد. متروی تهران که در سال1377 به بهره‌برداری رسید، امروز هفت خط فعال دارد و مسافتی به طول 246.8کیلومتر را پوشش می‌دهد.
کمک به تشکیل مجمع تشخیص مصلحت نظام
 آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی در تابستان1360 نخستین پایه‌های تشکیل مجمع تشخیص را با مطلع‌ساختن امام(ره) از اعتراض مجلس نسبت به رد شدن یکی از مصوباتش توسط شورای نگهبان بنا نهاد. به این شکل او توانست برای اولین‌بار، راهکاری قانونی برای اجرایی شدن قوانینی که توسط شورای نگهبان خلاف شرع یا قانون دانسته شده بود به‌وجود آورد و در نهایت این راهکار در سال1366 منجر به تشکیل مجمع تشخیص مصلحت نظام شد.