فناوری
معمای غیب شدن مالک علی‌بابا
جک ما، کارآفرین افسانه‌ای چین پس از یک سخنرانی انتقادی از انظار پنهان شده و خبر موثقی درباره او نیست
عمادالدین قاسمی پناه- خبر‌نگار
کسب‌وکارهای «جک ما» اکنون تحت فشار زیادی قرار دارند و این در حالی است که ماه‌ها می‌گذرد و خبری از هم بنیانگذار موفق‌ترین امپراتوری فناوری چین و کارآفرین میلیاردر و افسانه‌ای این کشور نیست. سی ان ان در گزارش خود نوشته است که «ما» از اواخر ماه اکتبر سال گذشته میلادی در مجامع عمومی و شبکه‌های اجتماعی حضور نداشته است. نهادهای نظارتی چینی شرکت علی بابا و گروه ANT را به‌دلیل کنار زدن رقبا از بازار و آسیب رساندن به حقوق مصرف‌کننده مورد انتقاد قرار داده‌اند. در عین حال، علی بابا به‌دلیل این ادعا که دارای رفتار انحصارگرانه است، در چین مورد پرسش و تفحص قرار گرفته است. وال استریت ژورنال هم هفته گذشته با استناد به‌گفته مقامات چینی و مشاوران دولتی آشنا به این موضوع گزارش داد که پکن قصد دارد امپراتوری «ما» را کوچک و احتمالاً سهم بیشتری از کسب‌وکارهای او را از آن خود کند.
غیبت «ما» در برنامه ها
فایننشال تایمز هم خبر داده است که «ما» حتی در فینال یک برنامه استعدادیابی آفریقایی که خودش بانی آن بود، حضور نیافت. این روزنامه نوشته است که «ما» قرار بود به‌عنوان داور در آخرین قسمت مسابقه تلویزیونی «قهرمانان تجارت آفریقا» حضور یابد. «ما» در 12اکتبر گفت که مشتاقانه منتظر دیدار با برگزیدگان مرحله نهایی این مسابقه در 14نوامبر است.
این در حالی است که علی بابا اعلام کرد که «ما» به‌دلیل تداخل در برنامه هایش به ناچار فینال را از دست داده است. این شرکت از اظهارنظر در مورد محل اقامت او خودداری کرد.
دانکن کلارک، نویسنده کتاب «علی بابا: خانه‌ای که جک ما ساخت» و بنیانگذار شرکت مشاور سرمایه‌گذاری
BDA China گفت که «ما» مدتی است که در چین کمتر در انظار عموم ظاهر می‌شود. او می‌گوید که پکن می‌خواهد روایت خودش درباره Ant Group IPO را بر گفت‌وگوی عمومی غالب کند و احتمالاً این شرکت می‌داند که این اتفاق کمکی به «تنوع نظرات» در این موضوع نمی‌کند.
بازنشستگی «ما»
«ما» دیگر در هیچ‌یک از شرکت هایش در سمت‌های اجرایی یا هیأت مدیره فعالیت نمی‌کند. او در سال 2019از سمت مدیرعاملی علی بابا کناره‌گیری کرد. با این حال «ما» با تقریباً 5درصد به ارزش حدود 25میلیارد دلار، همچنان بزرگ ترین سهامدار حقیقی علی بابا است. Ant Group سال گذشته گفت که «ما» نظارت نهایی را بر شرکت دارد و انتظار می‌رود که ثروت شخصی او پس از عرضه عمومی به بالاترین حد برسد. او همچنین مرتباً در جلسات عمومی برای صحبت در مورد کارهای خیرخواهانه خود حضور پیدا کرده است. تمرکز ما بر امور خیریه بیشترین فعالیت او پس از بازنشستگی از علی بابا بوده است. به‌عنوان مثال، آخرین پست او در پلتفرم چینی ویبو در 17اکتبر، بخشی از سخنرانی او در یک مجمع آموزشی در چین بوده است. این آخرین حضور مهم «ما» بوده است، اما ناظران فناوری چین بر این گمانند که کسب‌وکار او به مشکل خورده است. او اواخر‌ماه اکتبر در یک کنفرانس در شانگهای، علناً از نهادهای نظارتی چینی انتقاد کرد که نوآوری را به‌دلیل ترس از ریسک‌پذیری خفه می‌کنند.
او در این کنفرانس گفت: آنچه ما نیاز داریم ایجاد یک سیستم مالی سالم است نه خطرات پی در پی مالی. نوآوری بدون خطرپذیری به‌معنای از بین بردن نوآوری است. هیچ نوآوری بدون خطر در جهان وجود ندارد. چند روز بعد، نهادهای نظارتی چینی «ما» و مدیران Ant Group را احضار کردند تا آنچه را این مقامات «گفت‌وگوهای نظارتی» خوانده‌اند، انجام دهند.
سکوت شرکت‌های «ما»
از اظهارات رسمی یا گفته‌های رسمی شرکت نمی‌توان دریافت که آیا «ما» از آن زمان در جلسات بعدی کاری شرکت کرده است یا خیر. درحالی‌که «ما» از کانون توجهات خارج شده است، شرکت‌های او اعلام کرده‌اند که آنها به صحبت‌های پکن گوش می‌دهند. هفته گذشته Ant Group گفت که از «راهنمایی و کمک» نهادهای نظارتی پکن در مورد نیازهای خود قدردانی می‌کند. علی بابا هم در اواخر دسامبر متعهد شد که «به‌طور فعال» با بازرسان ضد‌انحصاری «همکاری کند».
تهدید کسب‌وکارهای «ما» به چین محدود نمی‌شود. واشنگتن در هفته‌های اخیر با نزدیک شدن به پایان دولت ترامپ، مبارزه خود علیه کسب‌وکارهای چینی را با شتاب آغاز کرده است. اگرچه علی بابا به‌طور خاص مورد تهدید قرار نگرفته است، اما اواخر تابستان گذشته هنگامی که این شرکت از شرکت‌های آمریکایی خواست تا برچسب «غیرقابل اعتماد» مالکیت چینی را از شبکه‌های دیجیتال خود حذف کنند، علی بابا از سوی مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا زیر ذره بین قرار گرفت.
نظر افکار عمومی
در همین حال، افکار عمومی درباره «ما» در چین تند شده است. بسیاری از پاسخ‌ها به پست ماه اکتبر او در پلتفرم ویبو دارای واکنش‌های منفی بود. یکی از کاربران ویبو در پاسخ به استفاده «ما» از بعضی کلمات برای توصیف کودکان در چین و نیاز به یک سیستم آموزشی قوی نوشت: «این حرف‌ها باز هم در مورد منابع و بمب‌های مغزی است. این کاملاً خط یک سرمایه‌دار است.» بعضی شایعات هم در مورد خودکشی یا در مورد زندانی بودن اوست. به همین‌خاطر هشتگی در توییتر با عنوان «جک ما کجاست؟» فراگیر شده است.
