شهید سلیمانی به روایت آمریکایی‌ها

 علی مراد- کارشناس خاورمیانه

سردار سلیمانی تا پیش از حمله آمریکا به عراق و آغاز مقاومت علیه اشغال این کشور، شخصیت شناخته شده‌ای در غرب نبود. سخنان و گزارش‌های رسانه‌ها و نخبگان غربی درباره سردار سلیمانی نیز از سال2006 آغار شد؛ زمانی که او تصمیم گرفت غرب را از حضور خود در کنار مقاومت لبنان باخبر کند. نخستین اسناد و گزارش‌های مکتوب درباره سردار سلیمانی در رسانه‌ها و مخصوصا اندیشکده‌های آمریکا توسط سازمان تروریستی منافقین تهیه شده است. پس از آن در سال2011، نام سردار سلیمانی به‌دلیل تحولات پرسرعت رخ داده در منطقه غرب آسیا به سوژه مهم رسانه‌های آمریکا تبدیل شد. به‌رغم آنکه برخی از نخبگان آمریکایی به بخشی از دستاوردها و شایستگی‌های سردار توجه داشتند، اما مجموعه رویکرد آمریکایی‌ها به وی بیانگر یک واقعیت قطعی بود؛ سلیمانی پروژه آمریکا در منطقه را تهدید می‌کند.

تصویر سازمان‌های نظامی و اطلاعاتی از سردار
نشریه فارین پالیسی در ژانویه2019 مقاله‌ای را از ژنرال و فرمانده سابق اداره مشترک عملیات ویژه ارتش، استنلی ماکریستال منتشر کرد که در آن از تجربه‌خود با سردار سلیمانی در عراق و دیدگاهش نسبت به وی نوشته بود. او برای توصیف شخصیت شهید سلیمانی می‌نویسد: «هوش، کارایی و تعهد او به کشورش مایه احترام متحدان و مخالفت با منتقدین وی می‌شد. بدون شک حضور قدرتمند او برای چندین دهه در هدایت سیاست خارجی ایران نقش داشته است. می‌توان گفت سلیمانی، قدرتمندترین شخصیت و آزادترین نیرو برای تحرک در سطح خاورمیانه امروز است.» ماکریستال در ادامه با بررسی دلایل موفقیت سردار سلیمانی می‌نویسد: ازجمله عوامل بسیار مهم در این زمینه، دوره طولانی فرماندهی وی در ریاست نیروی قدس است، از سال1998 تا به امروز. برخورداری سلیمانی از آزادی عمل امتیازی به‌حساب می‌آید که بسیاری از متخصصان ارتش و سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا در حسرت آن هستند. درنهایت، قدرت یک فرمانده در نگاه دیگران نهفته است و با احتمالات قابل تصور برای آینده بیشتر می‌شود. بر این اساس سلیمانی توانست با اعتباری فراتر از یک بازیگر موقت نقش آفرینی کند. از سوی دیگر ژنرال بازنشسته دیوید پتراوس، فرمانده نیروهای آمریکا در عراق ما بین سال‌های 2007 تا 2008 و پس از آن، فرماندهی مرکزی ارتش آمریکا در مصاحبه‌ای با روزنامه واشنگتن‌پست از تجربه ‌خود با سردار سلیمانی سخن می‌گوید. او در این مصاحبه به خبرنگار روزنامه که پرسیده بود «وقتی تصاویر سردار سلیمانی را در خطوط مقدم جبهه‌ها در عراق می‌بینید چه تصوری در ذهن شما شکل می‌گیرد؟» پاسخی داده که می‌توان آن را بیانگر وجود «مشکلات شخصی» میان طرفین دانست. پتراوس می‌گوید: وقتی عکس حاج‌قاسم، دوستمان در عراق را می‌بینیم مسائل مختلفی به ذهنم خطور می‌کند اما قادر به بیان آنها نیستم چرا که شایسته انتشار در چنین روزنامه‌ای نیست! باوجود این اما پتراوس در بخشی از مصاحبه به ویژگی‌های بارز شخصیتی در شهید سلیمانی اعتراف کرده و می‌گوید: او انسانی فوق‌العاده توانمند، مبتکر و البته دشمنی با کفایت برای ماست. بازی را بسیار خوب بلد بود، با اینکه بازی طولانی و سختی است. اما شاید مهم‌ترین تحلیل مفصل از شهید سلیمانی پیش از ترور وی، پژوهشی است که توسط علی صوفان، افسر سابق تحقیقات فدرالی در نشریه «مرکز مبارزه با تروریسم»، زیرنظر آکادمی نظامی آمریکا در وست پوینت منتشر شد. در این گزارش آمده: سلیمانی دستاوردهای خود را با تلفیقی از سیاست‌های مختلف، ازجمله دیپلماسی هوشمند محقق می‌کند. ایران با برنامه‌هایی نظیر ائتلاف تاکتیکی با روسیه و  شخص ولادیمیر پوتین و حمایت از گروه‌های شیعی در کشورهای مختلف و... به‌تدریج پیشگام استراتژی نادری در منطقه شده است؛ استراتژی که میان نیروهای غیردولتی و کشورها اجماعی نیرومند ساخته و نتایج آن، اکنون در لبنان، سوریه، عراق و یمن قابل مشاهده است. صوفان همچنین در تعبیری تامل‌برانگیز می‌نویسد: «کسی که می‌خواهد ایران را بشناسد باید قاسم سلیمانی را بشناسد.»

توجه به محبوبیت سردار
رسانه‌های آمریکا اهتمام خاصی به بررسی میزان محبوبیت شهید سلیمانی در داخل ایران داشتند. برای مثال، اسکات پیترسون، روزنامه‌نگار متخصص خاورمیانه با ارجاع به تاریخ و فرهنگ ایرانی در این موضوع می‌نویسد: مردمی که شاهنامه و قصه‌های افسانه‌ای درباره اسطوره‌ها و قهرمانان خود دارد، قاسم سلیمانی را به یکی از همین قهرمانان تبدیل می‌کند؛ مردی با موی خاکستری که عمرخود را برای خدمت به کشورش در سپاه پاسداران گذراند، سختی‌ها را پشت‌سر گذاشت و پیروزی‌های بزرگ به‌دست آورد. به‌ باور بسیاری از مراکز پژوهشی آمریکا، خطر سردار سلیمانی برای سیاست‌های این کشور در خاورمیانه تنها منحصر به میادین نبرد نبود و داخل ایران را نیز دربرمی‌گرفت؛ چراکه شهروندان ایران او را شخصیتی ملی می‌دانستند که همگی بر سر احترام و علاقه به وی اتفاق نظر دارند. در گزارش شورای آتلانتیک آمده: قابل توجه است که هواداران سلیمانی از القابی همچون «حاج‌قاسم» و یا «سردار دل‌ها» برای نامیدن او استفاده می‌کنند. تصویر بدنه اجتماعی از سلیمانی، سربازی فداکار است که در کوه و صحرا به‌دنبال شهادت می‌گردد.