بازارها به کدام سو حرکت می‌کنند؟

امیر جعفرزاده/ کارشناس و پژوهشگر اقتصادی
مهم‌ترین رویداد اقتصادی کشور در چند سال اخیر، رشد قابل توجه حجم نقدینگی بوده است. نقدینگی باید در حد رشد اقتصادی، افزایش یابد؛ درحالی‌که رشد نقدینگی در حد بالایی بوده و نسبت نقدینگی به تولید ناخالص داخلی به یک نزدیک شده که نشان‌دهنده سوداگری و سودهای غیرتولیدی است که عمدتا به سبب سود بالای بانکی ایجاد شده است. به‌دلیل کنترل بازار ارز احتمالا نرخ سود بانکی در سال‌جاری ۱۵ تا ۲۰درصد خواهد بود. پرداخت سود ۲۰درصدی درصورتی منطقی خواهد بود که بانک‌ها بازده تقریبا ۲۸ درصدی کسب کنند. در شرایطی که هیچ‌یک از صنایع تولیدی و بازارهای مالی چنین بازدهی نداشته‌اند، بانک‌ها با جذب سپرده‌های جدید، سود سپرده‌گذاران قدیمی‌تر را پرداخت می‌کنند و عملا منجر به خلق پول جدید می‌شوند. با این وضعیت، مشکلات بانک‌ها تشدید خواهد شد.

در بازار مسکن نیز در ماه‌های اخیر شاهد افزایش معاملات بودیم مثلا در شهر تهران حجم معاملات مسکن از حدود ۱۱ هزار معامله در ماه، به حدود ۱۸ هزار معامله رسیده و قیمت‌ها هم به‌طور میانگین رشد ۲۲ درصدی را تجربه کرده‌اند که این به‌معنای ورود بازار مسکن به فاز رونق است. هر چند اقدام بانک مرکزی در پایان سال۹۶ و انتشار اوراق گواهی سپرده ریالی ۲۰درصدی، از سرعت ورود پول به بازار مسکن و رونق این بازار کاست اما کماکان چشم‌انداز بازار مسکن مثبت بوده و به‌نظر می‌رسد امسال هم شاهد رشد قیمت مسکن به‌خصوص در شهر تهران باشیم. در بازار ارز هم به‌نظر می‌رسد به‌دلیل وجود ریسک‌های سیاسی بین‌المللی و محدودیت ذخایر ارزی بانک مرکزی، روند بازار ارز صعودی باشد و در سناریوهای مختلف احتمال افزایش نرخ دلار به‌صورت تدریجی و جهشی وجود دارد. البته شرایط این بازار متاثر از سیاست‌های بانک مرکزی بوده و افزایش نرخ سود بانکی با هدف ممانعت از تلاطم بازار ارز محتمل خواهد بود. در بازار‌های جهانی هم مهم‌ترین اتفاق، تصمیمات اخیر آمریکا برای اعمال تعرفه ۲۵درصدی برای واردات فولاد و تعرفه ۱۰ درصدی برای واردات آلومینیوم است.

گرچه هنوز نوع محصولات مشمول تعرفه در هاله‌ای از ابهام است، ولی این اقدام می‌تواند موجب کاهش عرضه و افزایش قیمت‌ها در آمریکا و بالعکس، افزایش عرضه و افت قیمت مواد خام‌ در بازارهای جهانی شود. اما نگرانی اصلی نه بابت افت قیمت‌های جهانی، بلکه به‌دلیل احتمال جنگ رقابتی در بازارهای جهانی و اعمال تعرفه‌های مشابه از سوی چین و اتحادیه اروپاست. در کل، چشم‌انداز بازار مواد خام روشن نیست و هرگونه سرمایه‌گذاری در این حوزه، باید با احتیاط کامل و احتمال کاهش قیمت‌ها انجام شود. نفت هم احتمالا با کمی اصلاح، در محدوده ۵۸ دلار تثبیت خواهد شد. هر چند بازار نفت وابستگی شدیدی به شرایط سیاسی دنیا خواهد داشت.

در چنین شرایطی هرگونه نگرانی در بازارهای جهانی، باعث بی‌ثباتی اقتصاد جهانی می‌شود و در شرایط بی‌ثبات، طلا جذاب‌ترین گزینه سرمایه‌گذاری خواهد بود. با توجه به اثرپذیری قیمت داخلی طلا از بازار طلای جهانی و همچنین نرخ دلار، بازار طلا پتانسیل رشد را در سال‌جاری خواهد داشت. علاوه بر طلا، بازار مسکن نیز به لحاظ امکان اخذ تسهیلات و ایجاد بدهی بابت رهن ملک، می‌تواند گزینه مناسبی برای سرمایه‌گذاری باشد. البته بازار مسکن نقدشوندگی کمتری نسبت به طلا خواهد داشت. همچنین سرمایه‌گذاری در شرکت‌های حاضر در بورس که فروش محصولاتشان به‌صورت ارزی است، می‌تواند گزینه مناسب دیگری باشد.