ساخت هفت ماهه یک سالن در روزگار نفت 8 دلاری

  سعید برآبادی  

 «در پنجمین روز نوروز76 به دفتر آقای هاشمی رفتم و ایشان گفتند که برگزاری اجلاس در سالن‎‌‎هایی که داریم خوب نیست و باید فکری در این رابطه کرد. گفتم الان بیشتر از 7‎‌‎ماه وقت نداریم. آقای هاشمی گفتند به هر حال ببینید چه‌کار می‎‌‎توان انجام داد.» عباس آخوندی در زمان حضورش در وزارتخانه راه و شهرسازی، این چنین یکی از مهم‎‌‎ترین ماموریت‎‌‎های زمانه خود را بر عهده می‎‌‎گیرد؛ او 7‎‌‎ماه وقت دارد تا سالنی برای برگزاری اجلاس سران کشورهای اسلامی برگزار کند و آنطور که در خاطراتش آمده، برای ساخت این بنا از طرح‎‌‎های پیشین استفاده شده است؛ « به مجمع سوابق طرح‎‌‎های بزرگی که در وزارت مسکن و شهرسازی آن زمان بود، مراجعه کردم. دیدم قرار بوده که یک سالن برای ارکستر سمفونی تهران با ظرفیت 5هزار نفر در تپه‎‌‎های عباس‎‌‎آباد ساخته شود. طرح‎‌‎هایی برای این کار تهیه شده بود. آمدم به آقای هاشمی گفتم یک چنین چیزی وجود دارد ولی اگر بخواهیم کار را آغاز کنیم پیشنهادم این است که سالن را در ضلع شمال نمایشگاه بین‎‌‎المللی بسازیم. البته این طرح را مورد تجدیدنظر کلی قرار دادیم؛ چراکه برای یک هدف و جای دیگری بود. اما ایده معماری را بگیریم و با یک گروه مهندسی طرح را در جایی دیگر تجدید اجرا کنیم. ایشان گفتند موضوع را در جلسه هیأت وزیران مطرح کن و این شد.»  در آن زمان که نفت ایران بشکه‎‌‎ای 8دلار بود، کسی فکرش را نمی‎‌‎کرد که ایرانی‎‌‎ها با اتکا به توان معماری، استفاده از مصالح بومی خود و طراحی داخلی شرقی، بنایی را در 7‎‌‎ماه بدون کمک سازندگان خارجی بسازند اما سالن اجلاس سران کشورهای اسلامی نخستین سازه بعد از انقلاب بود که نه‎‌‎تنها رکورد زمان ساخت را شکست بلکه توانست یک اثر ماندگار در تاریخ معماری معاصر باشد. درست روز افتتاح اجلاس سران، روز بهره‎‌‎برداری از این سالن هم بود؛ اتفاقی نادر که می‎‌‎توانست به خاطره بدی برای ادبیات دیپلماتیک کشور بدل شود اما همه حاضران بین‎‌‎المللی از دیدن چنین سالنی انگشت به دهان ماندند و اگرچه سقف در ابتدای برنامه کمی نشتی داشت اما همه‎‌‌‎چیز به خیر و خوشی تمام شد. در ویکی‎‌‎پدیا از ساخت این بنا اطلاعات ناقصی وجود دارد و نوشته شده که طراحی این مجموعه به مهندسان مشاور شرکت پارسیکان به سرپرستی مهندس شاهرخ والی اشاره دارد؛ شرکتی که بیش از هر حوزه‎‌‎ای اکنون به‎‌‎عنوان یکی از غول‎‌‎های سازندگی در عرصه نفت و گاز و پتروشیمی و کانی‎‌‎ شناخته می‎‌‎شود. باید این بخش از تاریخ را اصلاح کرد و نام چند نفر و شرکت را به‎‌‎عنوان طراحان و سازندگان اصلی این بنا افزود: معماری سالن اجلاس، کار مهندسان مشاور پیرراز است؛ گروهی رؤیایی متشکل از محسن میرحیدر، یحیی فیوضی یوسفی و نادر اردلان و نباید از نام شرکت مهندسان مشاور ماندلا هم غفلت کرد که اردلان آن را با شراکت هوشنگ جاهد در سال1352 تاسیس کرد و برخی از پروژه‎‌‎ها را پس از انقلاب و انحلال شرکت، در سال‎‌‎های نخست دهه70 در سراسر ایران ساخت. بعدها از این افراد و جایگاه‌شان در معماری پس از انقلاب بیشتر خواهیم گفت.