ارتقای کیفیت زندگی زنان با افزایش امنیت در معابر شهری

زهرا نژادبهرام-عضو هیأت‌رئیسه شورای شهر تهران

ارتقای ضریب امنیت زندگی برای شهروندان به‌خصوص زنان در شهر، امروز به‌عنوان یکی از موضوعات مهم و اساسی در دستور کار مدیریت شهری قرار گرفته است. موضوع مهمی که تحقق بخش عمده‌ای از آن در گرو ساماندهی فضاهای بی‌دفاع شهری است. فضاهایی که یا در قالب ساختمان‌های رهاشده سیمای شهری را مخدوش می‌کنند یا در قالب فرورفتگی‌ها، پنجره‌های شکسته و کوچه‌های تاریک امنیت شهروندان را تهدید می‌کنند و از نظارت اجتماعی کمتری نسبت به نقاط دیگر شهری برخوردارند. مرور پیشینه فضاهای بی‌دفاع شهری حکایت از این دارد که اغلب این فضاها مولود تغییر کالبدهای شهری است. در راستای ارتقای کیفیت زندگی شهروندان به‌خصوص زنان، لازم بود به‌صورت جدی در این بخش ورود کرده و بسترهای رفع نقاط بی‌دفاع شهری را فراهم کنیم. از آنجا که رفع فضاهای بی‌دفاع شهری در قالب پروژه‌های اجتماعی و فرهنگی زمان‌بر است، بنابراین با نظرسنجی مردمی و شورایاران، تصمیم گرفته‌ایم تا از ظرفیت‌های شهرداری با توجه به ارتباط با کالبدهای شهری استفاده کنیم و با بهره‌گیری از امکانات موجود نسبت به برنامه‌ریزی برای رفع این نقاط اقدام کنیم. براساس مطالعات اولیه جمع‌آوری‌شده از مناطق مختلف تهران، 2هزار نقطه بی‌دفاع شهری در پایتخت شناسایی شده که با تلاش‌های صورت‌گرفته حدود 1800نقطه بی‌دفاع مرتفع شده است.
در ادامه این فعالیت‌ها لازم بود تا در یک منطقه طرح‌های پیشنهادی به‌صورت پایلوت اجرا شود. در همین راستا شهرداری منطقه10 به‌عنوان منطقه پایلوت برای رفع نقاط بی‌دفاع شهری و ارتقای امنیت زنان در معابر شهری انتخاب شد تا براساس الگوبرداری از طرح‌های اجراشده در این منطقه نسبت به بسط و گسترش این روند در سایر مناطق اقدام کنیم.
البته شهرداری منطقه10 از سال98 در حال اجرای طرحی با موضوع امنیت زنان بود. وقتی قرار شد این طرح با محوریت رفع فضاهای بی‌دفاع شهری در منطقه دنبال شود، مطالعات مربوطه، گستره بیشتری را در برگرفت و رویکردهای اجرای طرح هم به‌صورت کلی تغییر پیدا کرد. درنهایت 200نقطه بی‌دفاع شهری در منطقه10 شناسایی و با تلاش‌های صورت‌گرفته بالغ بر 100مورد از این نقاط بی‌دفاع شهری تا به حال مرتفع شده است.
یکی از بهترین تجارب ما در رفع نقاط بی‌دفاع شهری، محدوده گذر پشت نواب بوده است؛ محدوده‌ای که به‌عنوان معبرهای پنهان‌شده پشت ساختمان‌ها و برج‌های بلند حاشیه نواب، دربرگیرنده نقاط بی‌دفاع شهری منطقه بود که خوشبختانه بعد از اعلام فراخوان شهرداری منطقه و جلب مشارکت شهروندان، شاهد رفع نقاط بی‌دفاع شهری منطقه با کمک مردم بودیم و تحقق این مشارکت مردمی در قالب طرح رفع نقاط بی‌دفاع شهری ارزشمند بود.
خوشبختانه امروز موج خوبی در حوزه ضرورت شناسایی و رفع فضاهای بی‌دفاع شهری و ارتقای سطح امنیت شهروندان به‌خصوص زنان در مناطق به‌راه افتاده؛ این موج مثبت مطالبه‌گری شهروندان باعث می‌شود تا مردم با نگاه دقیق‌تر و با حساسیت بیشتر از محله‌های خود مراقبت کرده و از بروز خطرات احتمالی جلوگیری کنند.
باتوجه به هرم مازلو، امنیت، نخستین فاکتور حیات انسانی به‌شمار می‌رود. در واقع هرچه میزان امنیت در فضای شهری بیشتر باشد کیفیت زندگی بیشتر می‌شود و بسترهای جدید برای زندگی جمعی و اضطراری افراد فراهم می‌آید. در شرایطی کنونی که مجبوریم به‌خاطر شیوع کرونا، زندگی را با محدودیت‌های خاص دنبال کنیم، خیابان و کوچه به‌عنوان تنها مأمن برای پناه‌بردن از محدودیت‌های ترددی است؛ بنابراین ضرورت ارتقای امنیت کوچه‌ها و خیابان‌ها در این شرایط دوچندان می‌شود.